Rodzaje szkół podstawowych

Oczywiście najpopularniejsze i najliczniejsze są szkoły państwowe - ich przedstawiać właściwie nie trzeba. Warto tylko przypomnieć, że podlegają rejonizacji. To oznacza, że każda taka szkoła musi przyjąć dzieci, które mieszkają w jej - ściśle określonym - rejonie. Te z innych rejonów przyjmowane są więc jedynie wtedy, kiedy dana placówka ma dla nich miejsce a rodzic złoży odpowiedni wniosek.

Państwowa szkoła podstawowa

Ma niewątpliwie wiele zalet. A przede wszystkim:

- jest bezpłatna;

- przeważnie - jako szkoła rejonowa - znajduje się blisko miejsca zamieszkania, co oznacza oszczędność czasu i dla dziecka częstszy kontakt z kolegami z klasy po szkole;

- zwykle ma lepsze warunki lokalowe i zaplecze sportowe niż placówka niepubliczna* (sala gimnastyczna, boisko do gry w piłkę, bieżnia, a niekiedy własny basen).

Wiele państwowych szkół podstawowych obala mity dotyczące zbyt dużej liczebności klas i słabego poziomu nauczania. Szkoły coraz częściej decydują się na autorskie programy nauczania, zaś nauczyciele dokształcają się i chętnie podejmują dodatkową pracyę w ramach specjalnych projektów.

Szkoły niepubliczne: społeczne i prywatne

Jedne i drugie są płatne, a różnią się tym kto pełni w nich rolę założycielską.

• Szkoły społeczne zakładane są przez towarzystwo oświatowe a w ich zarządzanie angażują się rodzice.
• Szkoły prywatne zaś zakładają osoby fizyczne i placówka stanowi dla nich źródło zarobku.

Czesne w szkołach niepublicznych waha się od kilkuset do kilku tysięcy złotych miesięcznie. Choć cena jest wysoka, zysk również może być duży. Wśród plusów szkoły społecznej lub prywatnej wymienia się:

- wysoki poziom nauczania. Niepubliczne placówki walczą o najwyższe miejsca w rankingach szkół, bo to dzięki nim mają klientów. Muszą więc kłaść duży nacisk na edukację swoich uczniów;

- większe zaangażowanie nauczycieli w swoją pracę. Nie da się ukryć, że główną rolę odgrywa tu motywacja finansowa. Poza tym praca nauczycieli jest w tym przypadku cały czas oceniana przez rodziców, którzy płacą za szkołę i mają oczekiwania;

- często ma szerszą ofertę zajęć dodatkowych niż szkoły publiczne;

- klasy są mniej liczne niż w szkołach państwowych - zwykle 10-16 osobowe, co sprzyja indywidualnemu podejściu do ucznia.

Poszczególne szkoły niepubliczne mogą bardzo różnić się między sobą, mieć np. profil sportowy, artystyczny czy korzystać z autorskich programów nauczania. Są też takie, które łączy wspólna filozofia i metoda nauczania. To m.in. szkoły Montessori, waldorfskie, katolickie czy szkoły międzynarodowe. Poza swoim indywidualnym programem muszą realizować także podstawę programową przygotowaną dla polskich szkół. Dzięki temu dzieci mogą np. zakończyć edukację w szkole Montessori w klasie 3., a w 4. bez problemu kontynuować naukę w publicznej podstawówce.

Pedagogika Montessori

W pierwszych klasach szkoły podstawowej uczniowie uczą się przez spontaniczną zabawę, ruch (bardzo ważny na tym etapie rozwoju dziecka) i doświadczenia. Pedagogika Montessori stawia na "swobodny wybór", a więc uczniowie sami wybierają to, co chcą bliżej poznać, ustalają tempo oraz stopień trudności nauki. Mogą pracować w pojedynkę lub z wybranymi przez siebie kolegami; w dowolnym miejscu (nie siedzą w ławkach, jak w szkole państwowej). Nauczyciel, jako doradca i przewodnik, pomaga dziecku, ale tylko na jego prośbę. Może wspólnie z uczniem zastanowić się nad tym, co jest trudne czy pokazać mu jak szukać informacji, a potem już dać czas na samodzielne rozwiązanie problemu. W efekcie dziecko samo wyznacza sobie zadanie, planuje jego wykonanie, podejmuje decyzje i je ocenia. Uczniowie nie mają podręczników tylko korzystają z różnych materiałów np. mogą podejść do stanowiska komputerowego lub sięgnąć po książki, które są umieszczane na wysokości rąk dziecka. Dzięki temu uczą się szukać informacji i korzystać z różnych źródeł. Nauczyciele wystawiają oceny opisowe i prowadzą szczegółowe notatki na temat każdego ucznia. Wiele zajęć i ćwiczeń odbywa się w zupełnej ciszy. Wszystko po to, by dzieci uczyły się samodzielności i pracy w skupieniu. W szkołach Montessori kładzie się nacisk na edukację religijną i kształtowanie odpowiedniej postawy moralnej.

*MEN definiuje placówki "niepubliczne" jako te, za które trzeba płacić, zaś publiczne jako te, w których edukacja jest bezpłatna. W praktyce sprowadza się to zwykle do tego, że publiczne szkoły to to samo co szkoły państwowe, a szkoły niepubliczne to szkoły prywatne lub społeczne.

Czytaj dalej na następnej stronie: Państwowa, prywatna, społeczna, Montessori, waldorfska… - jaką podstawówkę wybrać?

Szkoła waldorfska

Metoda stworzona przez Rudolfa Steinera opiera się na przekonaniu, że nie można wszystkich uczniów traktować tak samo i szkolić w jednym kierunku, bo każde dziecko ma swoje indywidualne zainteresowania, predyspozycje i niepowtarzalną osobowość. Zadaniem nauczycieli jest więc ułatwić mu rozwój, pomóc odkryć jego talenty oraz pokazywać nowe możliwości i obszary. Program edukacyjny oraz plan lekcji dostosowywane są więc do uczniów. W założeniu systemu waldorskiego nauczyciel powinien być autorytetem i charyzmatyczną postacią, która będzie w stanie inspirować i zachęcać dziecko do nauki. Może wesprzeć się czasem jakimiś podręcznikami, ale nie są one podstawą jego pracy tylko dodatkiem. Jedyny podręcznik, z którym dzieci mają codziennie do czynienia, to ten przez nich tworzony, czyli zeszyt, w którym notują to, co ich zainteresowało i jest dla nich ważne, rysują oraz wklejają obrazki. Poza tym ucząc się często korzystają z samodzielnie wyszukanych informacji.

Plan lekcji uczniów w szkole waldorfskiej jest przygotowywany tak, by rano, kiedy umysł jest wypoczęty i najbardziej chłonny, odbywały się lekcje, które wymagają większego wysiłku intelektualnego. Nazywane są "lekcjami głównymi" i obejmują zagadnienia z różnych dziedzin np. matematyki, geografii, polskiego czy biologii. Wszystko skupia się jednak wokół jednego tematu przewodniego. Jeden taki temat jest omawiany przez 3-4 tygodnie. Po lekcjach głównych przychodzi czas m.in. na gimnastykę, muzykę, prace ręczne, zajęcia warsztatowe i języki obce. To w żadnym wypadku nie oznacza, że zajęcia odbywające się w późniejszych godzinach są traktowane po macoszemu. Wręcz przeciwnie - w szkołach waldorfskich edukacja kulturalna i zajęcia artystyczne są szalenie ważne. Chodzi o to, że takie przedmioty w zupełnie inny sposób angażują umysł dziecka i wymagają nie tyle rozumienia, co kreatywności i puszczenia wodzy wyobraźni. Co ważne po południu odbywają się też zajęcia, które wymagają regularności jak właśnie języki obce czy ćwiczenia fizyczne.

Inaczej niż w państwowej, w szkole waldorfskiej uczniowie do klasy piątej włącznie nie otrzymują stopni, tylko oceny opisowe.

Nauka liczona w tysiącach

Za najdroższe niepubliczne szkoły podstawowe uważa się szkoły międzynarodowe, np. anglojęzyczne. W nich roczny koszt nauki może wynosić nawet 60 tys. zł. Językiem wykładowym jest język obcy (najczęściej angielski), dzięki czemu uczniowie bardzo szybko zaczynają posługiwać się biegle tym językiem. Także nauczanie przebiega według "obcego" programu, czyli np. szkoły brytyjskiej czy amerykańskiej. To ułatwia uczniom kontynuację edukacji za granicą. Co ważne w szkołach tych musi być także realizowana polska podstawa programowa. Poziom nauczania jest bardzo wysoki w porównaniu z programem z innych szkół, także niepublicznych. Do szkół międzynarodowych uczęszcza bardzo dużo obcokrajowców, a więc nauka tutaj daje także możliwość poznania innych kultur i narodowości.

Wychowanie religijne przede wszystkim

Teoretycznie do szkoły Przymierza Rodzin można zapisać każde dziecko (bez względu na wyznanie; także niewierzące), ale w praktyce decydują się na to tylko katolickie rodziny. Msze, spotkania formacyjne, wspólne modlitwy - to wszystko jest bowiem obowiązkowe, nie tylko dla dzieci, ale często także dla rodziców. Program szkoły zakłada bardzo duże ich zaangażowanie w życie szkoły. Nauczyciele obejmują każdego ucznia indywidualną opieką - dbają o jego rozwój intelektualny i duchowy oraz pomagają rozwiązywać ewentualne problemy, nie tylko w nauce.

W szkołach Przymierza Rodzin wykorzystywane są najczęściej albo tradycyjne metody nauczania albo pedagogika Montessori. Poziom jest zwykle bardzo wysoki.