Jak przebiega nauka pisania?

Istnieje wiele metod, które są stosowane w nauce pisania. Najważniejszych jest jednak kilka ważnych warunków, które muszą zostać spełnione, aby dziecko było dobrze przygotowane do rozpoczęcia nauki pisania:

• orientacja w przestrzeni
• przygotowanie ręki do właściwego trzymania przyborów do pisania, ćwiczenia małej motoryki
• ćwiczenia właściwego napięcia mięśniowego
• ćwiczenia grafomotoryczne, szlaczki
• kształtowanie koordynacji wzrokowo-ruchowej.

Orientacja w przestrzeni

Początkowe ćwiczenia przygotowujące dziecko do nauki pisania związane są z pojmowaniem kierunków i orientacją przestrzenną. Dziecko najpierw poznaje schemat swojego ciała, dowiaduje się, że istnieje lewa i prawa strona, ćwiczy rozpoznawanie lewej strony. Jest to ważne, ponieważ wszystkie czynności związane z czytaniem i pisaniem zaczynają się od lewej strony.

Ćwiczenia na orientację przestrzenną dotyczą np. noszenia na lewej ręce wstążeczki, namalowanego słoneczka po to, by dziecko cały czas kojarzyło, gdzie jest lewa strona. Kolejno uświadamia ono sobie, że jest również lewa noga, lewe oko i ucho, lewe ramię i bark. Proces całkowitego uświadomienia sobie lewej strony czasem trwa dość długo. Dzieciom mogą mylić się kierunki, dlatego ważne jest, by cały czas o tym przypominać w różnych sytuacjach zabawowych (układanie klocków, sadzanie lalek w szeregu od lewej).

Zobacz też: Jak nauczyć dziecko kolorów i kształtów?

Przygotowanie do właściwego trzymania przyborów do pisania

To bardzo ważny i długotrwały proces. Dzieci nie od razu prawidłowo trzymają ołówek w dłoni. Zanim to nastąpi, wiele ćwiczeń przed nimi. Najlepiej zacząć od wdrażania dziecka do manipulowania różnymi przedmiotami. Mogą to być klocki, koraliki, wszystkie małe przedmioty, którymi dziecko może się bawić, wykonując wiele skomplikowanych ruchów. Mogą to być czynności samoobsługowe, zajęcia plastyczne. Dlatego tak ważna jest ich różnorodność. Dzieci rysują kredkami, malują farbami, lepią z plasteliny, wydzierają z kolorowego papieru. Podczas tych wszystkich czynności pracuje ich ręka.

Właściwe trzymanie narzędzia do pisania możemy skontrolować jedynie w pracy indywidualnej z dzieckiem. Najlepiej siedzieć wtedy przy nim, dać mu do ręki ołówek, pozwolić, by samodzielnie wybrało rękę, którą najwygodniej mu pisać. Najczęściej dzieci są praworęczne, czasem jest etap, gdy dziecko naprzemiennie pisze obiema rękami, ostatecznie wybiera właściwą dla niego rękę. Ważne, by nie zmieniać tego na siłę. W pracy "jeden na jeden" pokazujemy dziecku, jak prawidłowo trzymać ołówek. Należy unikać pisania długopisem, najlepiej wybrać miękki ołówek, który nie sprawia większej trudności podczas ćwiczeń.

Podczas początkowych ćwiczeń widać słabe napięcie mięśniowe. Często łokieć nie leży na stole, ale jest podniesiony wysoko, ołówek jest trzymany za wysoko. Trzeba to na bieżąco korygować.

Ćwiczenia grafomotoryczne

To bardzo ważny etap przygotowujący do nauki pisania. Aby właściwie odwzorować litery, trzeba posiąść dużą sprawność ręki.

Ćwiczeń grafomotorycznych jest bardzo wiele. Mogą one polegać np. na łączeniu kropek w obrazek, rysowaniu po śladzie, dorysowywaniu poszczególnych elementów, kończeniu szlaczków, zamalowywaniu wyznaczonych części figury jak najprecyzyjniej.

Wszystkie te ćwiczenia mają jeden cel - spowodować, że dziecko będzie miało coraz sprawniejszą rękę, mieściło się w granicach, utrwalało pamięć ruchową i kierunek kreślenia. W wielu ćwiczeniach pojawiają się strzałki pokazujące, w którym kierunku należy prowadzić rękę, by pracę właściwie dokończyć.

Ćwiczeń grafomotorycznych nigdy nie jest zbyt wiele, można stopniować ich trudność, by nie zniechęcić dziecka.

Kształtowanie koordynacji wzrokowo-ruchowej

Koordynacja wzrokowo- ruchowa polega na tym, że dziecko we właściwy sposób potrafi manipulować ręką, napinając i rozluźniając mięśnie, by właściwie napisać daną literę, narysować przedmiot. Dzięki wzrokowemu rozpoznaniu wie, jak rozpocząć daną czynność, gdzie zacząć i gdzie zakończyć. Dziecko musi nauczyć się, że oko współgra z ręką w wielu czynnościach. Te dwa narządy muszą być mocno ze sobą zgrane. Taką zdolność osiągnie poprzez właściwe ćwiczenia.

Gdy dziecko przejdzie przez wszystkie te etapy, można próbować kreślić litery. Na początku są one znacznie większe, niż używane potem w zeszycie. Dziecko musi dokładnie poznać ich kształt i kierunek kreślenia. Dlatego początkowo "pisze" bez liniatury a potem w dużej liniaturze. Gdy ruch kreślenia litery będzie już wyćwiczony, może próbować pisać w normalnych liniach.

Należy pamiętać o tym, by dziecko uczyło się pisać literami pisanymi, nie drukowanymi, co bardzo często u dzieci się zdarza. Otaczają je bowiem różne informacje, reklamy, banery, na których wszystko napisane jest drukowanymi literami i dziecko to zapamiętuje. Należy tego unikać i od początku wdrażać i poprawiać dziecko, pokazując właściwą formę pisania liter.

Litery na początku nie muszą być połączone, mogą być w izolacji. Chodzi o utrwalenie w pamięci ich właściwego kształtu.

Zanim dziecko zacznie pisać ołówkiem, może kilkakrotnie "napisać" literę w powietrzu, palcem na stole, na piasku. Wtedy lepiej kształtuje się pamięć graficzna.

Moment nauki łączenia liter nadchodzi później, gdy dziecko zna już wszystkie litery pisane, poznało sposoby ich łączenia, stosowania łączników i pętelek.

Nauka pisania to długotrwały proces, sukces zależy od właściwego przygotowania do niego dziecka, wyćwiczenia ręki i ukształtowania pamięci ruchowej. Jeśli proces ten będzie przebiegał właściwie, dziecko nie powinno mieć problemów z pisaniem prawidłowych, kształtnych liter w przyszłości.