Jak budować pewność siebie u dziecka – wskazówki i propozycje

Czym jest poczucie własnej wartości?

Poczucie własnej wartości to termin, który określa to, co myślimy na własny temat. A to, co myślimy o sobie, istotnie wpływa na to, jak funkcjonujemy. Kiedy jesteśmy pewni siebie, mamy na ogół większe poczucie bezpieczeństwa, łatwiej podejmować nam inicjatywę, a także budować relacje z innymi.

Poczucie własnej wartości wpływa na nasze funkcjonowanie w każdej sferze życia. Dlatego tak ważne od najwcześniejszych lat jest budowanie pewności siebie u dziecka.

Jak może objawiać się niskie poczucie własnej wartości?

Osoby zmagające się z niskim poczuciem własnej wartości i brakiem pewności siebie mogą w dorosłym życiu być nieśmiałe i wycofane. Unikać kontaktów społecznych, spontanicznie nie nawiązując relacji z innymi. Kiedy coś pójdzie nie po ich myśli, mogą doszukiwać się winy w swoim postępowaniu. Często są nadwrażliwe na krytykę, co utrudnia im funkcjonowanie w relacjach z innymi.

Dużą trudność może sprawiać im podejmowanie decyzji. Zdarza się, że mogą przejawiać nadmierny perfekcjonizm. To właśnie dlatego tak ważne jest, aby nie dopuścić do wytworzenia się niskiego poczucia własnej wartości u dziecka.

Co robić i o czym pamiętać, aby budować poczucie własnej wartości u dziecka?

Budowanie pewności siebie to proces, który zaczyna się już w okresie dzieciństwa. Za pewność siebie dzieci odpowiadają ich rodzice. Pamiętaj, że wychowujesz dziecko nie dla siebie, a dla świata. Zadbaj więc o to, aby wyposażyć je w umiejętności i cechy, dzięki którym będzie lepiej funkcjonować w życiu dorosłym. Nie zapominaj, że budować pewność siebie u dziecka zaczynasz od pierwszych dni obecności na świecie swojej pociechy.

Nie szufladkuj dziecka

Tym, co negatywnie wpływa na budowanie poczucia własnej wartości, jest między innymi szufladkowanie. Pamiętaj, aby nazywać tylko zachowania dziecka, a nie określać nimi samo dziecko, stosując różnego rodzaju etykiety. Jeśli widzisz, że Twój syn jest nieśmiały, nazwij wyłącznie jego zachowanie. Jednocześnie staraj się nie zwracać na to zbyt częstej uwagi i nie podkreślać tego na każdym kroku. Wzmacniaj natomiast te zachowania, które są przejawem odwagi i wyjścia z nieśmiałości. Dostrzegaj nawet niewielkie sukcesy pociechy – to naprawdę buduje pewność siebie.

Wielu rodziców zapyta w tym miejscu, co zrobić, gdy otoczenie wprost określa dziecko, używając różnego rodzaju etykietek? W takim przypadku należy przewartościować to, co się usłyszało. Pozostając przy przykładzie nieśmiałości: możesz zawsze powiedzieć, że Twoje dziecko lubi wysłuchać innych, zanim samo zabierze głos, bądź woli dokładnie przemyśleć temat, zanim się na coś zdecyduje. Staraj się pomóc dziecku, koncentrując się na jego zaletach i mocnych stronach. Pamiętaj, że dziecko czuje i wie wówczas, że stoisz po jego stronie. Budujesz w ten sposób również jego poczucie bezpieczeństwa.

Stawiaj przed dzieckiem wyzwania

Jeśli Ty sama nigdy nie miałaś sytuacji, w których mogłaś wykazać się odwagą, raczej nie powiesz o sobie: „jestem odważna”. Z dziećmi, nawet tymi najmłodszymi, jest tak samo. Jeśli uda im się zrobić fikołka, nauczyć się jeździć na rowerze czy pływać, będą bardziej skłonne uwierzyć w to, że są wysportowane czy sprawne. Jeśli nie mają takich doświadczeń, to bez względu na to, co powie mama, raczej nie będą uważać siebie za „małego sportowca”. Przed dziećmi trzeba więc stawać wyzwania. Nie powinny być zbyt proste, ale też nie tak duże, by dziecko ich nie zrealizowało.

Uwaga! To nie znaczy, że masz stawiać przed maluchem specjalne zadania, tylko raczej dawać okazję (czasem wystarczy jej nie zabierać!), by dziecko mogło przekonać się, jakie ma możliwości, by spróbowało swoich sił.

Koncentruj się na mocnych stronach dziecka

Nasz system edukacyjny ma taką konstrukcję, że niemal wymusza na nauczycielach i wychowawcach koncentrację na brakach i niedociągnięciach u dzieci. Jeśli np. malec ponadprzeciętnie dobrze czyta, „odhacza się” to, jako tę umiejętność, nad którą już nie trzeba pracować (czytaj: poświęcać jej uwagi) i zajmuje się tym, co sprawia problem. Dąży się do tego, by dzieci były mniej więcej tak samo dobre w różnych dziedzinach.

Nie jest nic złego w tym, by pomagać dzieciom w tym, co sprawia im trudność, zwłaszcza jeśli ma to być podstawa ich dalszej edukacji. Chodzi jednak o to, by nie przesadzać z tym „poprawianiem dziecka”, tylko zacząć więcej uwagi poświęcać temu, co wychodzi mu świetnie.

Wykorzystaj porażki

Jeśli dziecko śpiewało w konkursie szkolnym, starało się i nie dostało nagrody, a teraz z tego powodu cierpi, nie mów, że nic się nie stało, a jury jest beznadziejne. Zacznij od wysłuchania malucha i zadawaj pytania w taki sposób, by dziecko samo odkryło, co następnym razem może zrobić, by poszło lepiej. Jeśli dobrze pokierujesz rozmową, twój maluch po otarciu łez może stwierdzić: „w przyszłym roku wybiorę krótszą piosenkę, to nie zapomnę słów i wygram”. Poczuje, że ma wpływ. Oczywiście możesz też wytłumaczyć, że ocena w takich konkursach jest zawsze subiektywna i dla Ciebie twój maluch śpiewał najpiękniej na świecie. Podkreśl, że miał odwagę stanąć przed wszystkimi i wykonać piosenkę, uświadom, jaka to sztuka. Na co dzień podawaj przykłady osób, które wytrwale dążyły do celu, potykały się i wstawały. Dzięki temu zrozumie, że porażka jest nieodłączną częścią życia.

Uwaga! Nie pozwól, by dziecko brało udział w konkursach, w których nie ma żadnych szans. Nie naciskaj, by uprawiało sport, do którego nie ma żadnych predyspozycji, czy uczyło się grać na instrumentach, jeśli kompletnie nie ma słuchu. W ten sposób zafundujesz mu jedynie długą drogę „od porażki do porażki”.

Akceptuj emocje i uczucia dziecka

Tym, co sprzyja budowaniu pewności siebie u dziecka, jest też akceptowanie jego emocji i uczuć. Wielu rodziców ma tendencję do reagowania na emocje pociech komunikatami typu: „nie płacz, nic się nie stało”, „nie przesadzaj”, „chłopaki nie płaczą”. Tymczasem aby wychować pewne siebie dziecko, należy uprawomocniać to, co czuje. Nazwij więc to, co dzieje się z dzieckiem i wyraź zrozumienie dla jego emocji. Możesz na przykład powiedzieć: „Widzę, że się zdenerwowałeś. Masz prawo tak się czuć w takiej sytuacji”. Ważne jest uważne słuchanie – kiedy Twoje dziecko ma jakiś problem, nie bagatelizuj go. Pomóc dziecku możesz poprzez zapewnienie mu przestrzeni na opowiedzenie o tym, co aktualnie go dręczy. Bardzo ważna jest Twoja obecność w trudnych sytuacjach, które przecież w życiu każdego dziecka będą się przydarzać.

Dawaj dziecku przykład

Pamiętaj, że proces uczenia się w przypadku dzieci przebiega przez modelowanie, co oznacza, że pociechy uczą się, obserwując dorosłych.

Tym, co może pomóc w budowaniu pewności siebie Twojego dziecka, jest zabawa w odgrywanie ról. Pamiętaj, że każde dziecko prędzej czy później znajdzie się w trudnej sytuacji, w której być może nie będzie wiedziało, jak się zachować. Tym, co może mu pomóc, jest kształtowanie umiejętności poprzez zabawę w odgrywanie scenek. Wystarczy sięgnąć po zabawki, aby uczyć dzieci wchodzenia w różne interakcje społeczne. W ten sposób możesz nauczyć pociechę składania życzeń, witania się z innymi, czy dołączania do zabawy.

Zapewniaj o bezwarunkowej miłości

Dziecko musi wiedzieć, że cokolwiek się stanie, cokolwiek zrobi, cokolwiek i kiedykolwiek zawali, ty będziesz je kochać i w nie wierzyć. Może nie będziesz zadowolona z tego, co się stało. Być może będziesz wręcz wściekła, ale nadal będziesz kochać i myśleć, że masz wspaniałe dziecko, tyle że ono też czasem popełnia błędy.

współpraca: Kama Wieczorek