Zadławienie u dziecka – co robić, gdy dziecko się zakrztusi?

Zakrztuszenie a zadławienie u dziecka – podobieństwa i różnice

Na początku należy rozróżnić zakrztuszenie od zadławienia, bo wbrew pozorom, powszechnej wiedzy i wymiennego stosowania, nie są to terminy bliskoznaczne. Zakrztuszenie jest pierwsze, a zadławienie bywa jego konsekwencją. Zakrztuszenie to sytuacja zazwyczaj niegroźna, spowodowana przez przedostanie się do tchawicy, krtani lub oskrzeli ciała obcego, które powoduje jedynie częściową niedrożność dróg oddechowych (czyli światło dróg oddechowych nie jest całkowicie zamknięte przez ciało obce i możliwy jest chociażby minimalny przepływ powietrza).

W przypadku dzieci do zakrztuszenia może dość stosunkowo często – wystarczy nie do końca przeżuty posiłek, zbyt duży jego kawałek, łyk napoju połknięty w pośpiechu, a nawet drobny przedmiot przypadkowo wzięty przez malucha do buzi. Na szczęście w zdecydowanej liczbie takich sytuacji, sprawnie działający odruch kaszlowy powoduje szybkie usunięcie przyczyny problemu i usunięcie ciała obcego z dróg oddechowych.

Zdarzają się jednak powikłane zakrztuszenia, które prowadzą do zadławienia, czyli sytuacji, w której ciało obce powoduje całkowitą niedrożność dróg oddechowych. Innymi słowy – nieprawidłowo przełknięty kawałek utyka w drogach oddechowych i blokuje swobodny przepływ powietrza do płuc. To sytuacja wymagająca podjęcia natychmiastowej interwencji medycznej, ponieważ człowiek nie potrafi już samodzielnie odkrztusić ciała obcego z dróg oddechowych. Nie trzeba chyba nikomu wyjaśniać, że brak oddechu to stan bezpośredniego zagrożenia życia, grożący niedotlenieniem organizmu, a nawet zatrzymaniem krążenia i – co za tym idzie – śmiercią.

Przeczytaj też: ABC pierwszej pomocy w ciężkich wypadkach

Niedrożność dróg oddechowych – objawy zadławienia

Do najbardziej charakterystycznych objawów zadławienia ciałem obcym należą:

• trudność w złapaniu oddechu;
• charakterystyczny świst krtaniowy wywołany zwężonymi drogami oddechowymi;
• zablokowane przełykanie i w związku z tym wzmożone ślinienie;
• niemożność wywołania kaszlu;
• trudności w mówieniu;
• panika i kurczowe chwytanie się za szyję;
• zasinienie skóry;
• utrata przytomności w konsekwencji niedotlenienia.

Sprawdź również: Pierwsza pomoc u dziecka w różnych przypadkach

Pierwsza pomoc w przypadku zadławienia u niemowlęcia i małego dziecka

Postępowanie w przypadku zadławienia się ciałem obcym przez dziecko będzie zależało od tego, w jakim stopniu drogi oddechowe dziecka są zablokowane oraz od tego, czy jego organizm uruchomił mechanizm obronny w postaci kaszlu. Jeżeli widzisz, że dziecko nie może oddychać, a nie masz pewności, co może być tego przyczyną, koniecznie sprawdź, czy było coś w otoczeniu malucha, co mogło trafić do jego buzi i spowodować zadławienie. W przypadku niemowląt, jeżeli ustalisz, że przyczyną trudności z oddychaniem może być obecność ciała obcego, nie wahaj się natychmiast udzielić pierwszej pomocy.

Na początek spróbuj palcami wydostać z jamy ustnej przedmiot, który może blokować przepływ powietrza. Pamiętaj, że można wyjąć tylko takie ciało obce, które widać. Dlatego jeżeli jest ono zbyt głęboko i nie udało się go wyciągnąć, połóż niemowlę na swoim wolnym przedramieniu, głową skierowaną ku dołowi, tak, aby znajdowała się ona zdecydowanie niżej niż tułów, następnie wykonaj 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową. Jeżeli to nie pomaga, przełóż malucha na drugie przedramię, ale tym razem odwróć dziecko na plecy. Obejmij jego potylicę i w tej pozycji wykonaj 5 uciśnięć klatki piersiowej dwoma palcami na głębokość ok. 2 cm (miejsce uciskania klatki piersiowej to ok. 1 cm poniżej linii międzysutkowej, w dolnej połowie mostka). Czynność tę powtarzaj wielokrotnie, aż do momentu usunięcia ciała obcego i udrożnienia dróg oddechowych.

W przypadku kiedy dziecko straci przytomność, konieczne jest wezwanie karetki pogotowia. Akcja ratunkowa powinna być wykonywana do czasu ustąpienia objawów lub do czasu przyjazdu zespołu ratownictwa medycznego.

To też może Cię zainteresować: Drgawki u dziecka – co robić?

Jak przebiega udrażnianie dróg oddechowych w przypadku obecności w nich ciała obcego u starszych dzieci?

Naturalną reakcją u dziecka, które się zakrztusi, jest plucie oraz silny kaszel. To reakcja obronna organizmu, mająca na celu samodzielne pozbycie się ciała obcego z dróg oddechowych i powrót do stanu bezpiecznego przepływu powietrza. Jeżeli jesteś świadkiem takiej sytuacji, bacznie obserwuj dziecko, ale pozwól mu na odkrztuszenie uwięźniętej rzeczy własnymi siłami. Nadmierna pomoc może okazać się zgubna i doprowadzić do powikłania, jakim jest zadławienie. W przypadku gdy dziecku nie udaje się samodzielnie odkrztusić, niezbędna jest interwencja dorosłego (najlepiej, aby był to ktoś odpowiednio przeszkolony i umiejący postępować w podobnych sytuacjach).

Dziecko, które się zadławiło, wpada w panikę, nie potrafi wykasłać, próbuje coraz szybciej i intensywniej zaczerpnąć powietrza i ponieważ nie jest to możliwe, bo coś blokuje drogi oddechowe – traci przytomność. W takiej sytuacji ważny jest czas i należy szybko zareagować. Jeżeli dziecko jest przytomne, umieść je na swoim udzie lub posadź je z tułowiem pochylonym do przodu. Jedną rękę połóż na klatce piersiowej, a drugą energicznie uderz pięć razy między łopatkami. Następnie 5 razy obiema rękami uciśnij nadbrzusze dziecka. Powtarzaj czynność do momentu usunięcia ciała obcego lub do pogorszenia stanu zdrowia i utraty przytomności. Jeżeli dziecko przestanie w ogóle oddychać, koniecznie wezwij pogotowie i rozpocznij zaawansowaną pierwszą pomoc, jaką jest resuscytacja krążeniowo-oddechowa.

Jak zabezpieczyć małe dziecko przed zakrztuszeniem i zadławieniem?

Podstawową zasadą profilaktyczną, jaką można wprowadzić od małego, jest uważność podczas jedzenia. Dziecko skupione na dokładnym przeżuwaniu każdego kęsa będzie miało mniejsze ryzyko zakrztuszenia. Pod żadnym pozorem nie wolno pozwalać maluchom na spożywanie posiłków oraz picie napojów w czasie jazdy samochodem czy w trakcie zabawy i aktywności ruchowej. Oglądanie posiłków w trakcie jedzenia, niewskazane także z innych, bardziej psychologicznych i pedagogicznych powodów, również może stać się bezpośrednią przyczyną zadławienia, dlatego należy unikać takich sytuacji rozpraszających uwagę dziecka.

Kolejną sprawą jest zadbanie o bezpieczeństwo malucha i kupowanie tylko certyfikowanych zabawek, dostosowanych do jego wieku, pozbawionych drobnych elementów, które mogłyby się przypadkowo oderwać. Kiedy w domu mieszka rodzeństwo, starsze dziecko powinno być nauczone chować swoje zabawki i przedmioty szkolne w bezpieczne miejsce (np. do szuflady albo wyższej szafki), aby uniemożliwić młodszej latorośli dostęp do tych przedmiotów.

Nigdy nie wolno zostawiać w polu widzenia malucha drobnych monet, guzików czy innych drobiazgów, które natychmiast mogłyby się znaleźć w jego buzi. Szczególnie niemowlę jest ciekawe świata i poznaje go organoleptycznie – a to może skutkować właśnie potencjalnie niebezpieczną sytuacją.

W celach prewencyjnych można także zapisać się na odpowiedni kurs lub szkolenie z pierwszej pomocy przy zadławieniu. To da wiedzę merytoryczną, nauczy podstaw postępowania w razie niebezpieczeństwa, wykształci pewne nawyki, a także da pewność siebie, tak niezbędną w kryzysowej sytuacji. Zamiast chwil straconych na panikę i zagubienie, będzie można od razu przystąpić do aktywnego działania ratunkowego.

I na koniec rzecz oczywista – nigdy nie zostawiajmy małego dziecka bez opieki. Miejmy go w polu widzenia, tak, aby w razie potrzeby, móc szybko zareagować. Uczulmy na to również starsze dzieci i pozostałych domowników. Nie zawsze uda się uniknąć wypadku, ale można zrobić wszystko, aby to ryzyko zminimalizować.