Gorączka połogowa (zakażenie połogowe) – przyczyny, objawy, leczenie

Połóg po porodzie naturalnym

Połóg jest to 6-tygodniowy okres, który następuje po porodzie, kiedy organizm młodej mamy stopniowo powraca do stanu sprzed ciąży. Jest uwarunkowany przede wszystkim zmianami hormonalnymi związanymi z utratą łożyska, które było do czasu rozwiązania głównym źródłem hormonów, takich jak laktogen łożyskowy czy gonadotropina kosmówkowa. Tempo powrotu organizmu do stanu anatomicznego i fizjologicznego sprzed ciąży jest także uzależnione od tego, czy matka karmi piersią.

Bezpośrednio po porodzie dochodzi do sporej utraty płynów w postaci zwiększonej ilości oddawanego moczu czy wraz z odchodami połogowymi z dróg rodnych. Prowadzi to do zmniejszenia ilości krwi krążącej w organizmie, co niestety zwiększa ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych.

Największe zmiany zachodzą podczas połogu w obrębie narządów rozrodczych. Macica, w której do chwili porodu mieścił się kilkukilogramowy płód, musi powrócić do swoich kilkucentymetrowych wymiarów. Bezpośrednio po porodzie wielkość tego narządu odpowiada rozmiarowi ciężarnej macicy w 20. tygodniu ciąży, a jej dno znajduje się mniej więcej na wysokości pępka. Po tygodniu od porodu macica jest wyczuwalna jedynie nad spojeniem łonowym, a wielkość sprzed ciąży osiąga w około 6 tygodni od rozwiązania.

Pochwa, która uległa rozciągnięciu podczas porodu siłami natury, powraca do stanu zbliżonego do tego przed porodem po około 3 tygodniach od rozwiązania.

Sprawdź, kiedy będziesz miała owulację

Zakażenie połogowe – co to jest i jakie są przyczyny?

Według definicji zakażenie połogowe, określane także mianem gorączki połogowej, to stwierdzenie podwyższenia temperatury ciała do co najmniej 38 stopni Celsjusza w co najmniej 4 pomiarach i trwające przynajmniej przez 2 dni w okresie połogu.

Najczęściej zakażenie połogowe dotyczy dróg rodnych i wówczas może zająć błonę śluzową macicy czy rany w obrębie pochwy i krocza. W przypadku rozwiązania ciąży drogą cięcia cesarskiego zakażenie może dotyczyć rany zlokalizowanej na podbrzuszu. Mianem zakażenia połogowego określa się także zakażenie w obrębie dróg moczowych, które wystąpiło w okresie 6 tygodni od porodu.

Drobnoustrojami, które są odpowiedzialne za wywołanie objawów zakażenia, najczęściej okazują się te bytujące na powierzchni powłok jamy brzusznej i w pochwie, czyli przede wszystkim: paciorkowce i gronkowce, ale także mogą zdarzyć się infekcje wywołane pałeczką okrężnicy (Escherichia coli) lub florą mieszaną, złożoną z kilku patogenów naraz.

Wśród przyczyn zakażenia połogowego można wymienić:

• wprowadzenie drobnoustrojów podczas badania wewnętrznego lub innych czynności, np. cewnikowania;
• skażenie ran skóry i krocza florą bakteryjną jelita grubego, np. podczas defekacji podczas porodu;
• przedłużający się poród;
• cięcie cesarskie;
• zapalenie błon płodowych i łożyska.

Gorączka połogowa – zakażenie dróg rodnych po porodzie

Zapalenie błony śluzowej macicy to najczęstsza postać zakażenia połogowego. Rozpoczyna się zwykle około 3. dnia po porodzie i objawia nagłym wzrostem temperatury do wysokich wartości, a także ogólnym złym samopoczuciem. Odchody poporodowe są bardzo obfite o nieprzyjemnym zapachu.

Przy braku wdrożenia odpowiedniego leczenia zakażenie łatwo może rozszerzyć się początkowo na przymacicza, a później otrzewną wyścielającą miednicę mniejszą. Wówczas często dochodzi do porażennej niedrożności jelit objawiającej się brakiem wypróżnień i wzdęciem. W kolejnym etapie może dojść do uogólnienia zakażenia i rozwoju posocznicy.

Leczenie zakażenia połogowego tego typu opiera się na podawaniu antybiotyków, a jeśli nie następuje poprawa i istnieje podejrzenie, że w jamie macicy pozostały fragmenty łożyska – przeprowadza się dodatkowo łyżeczkowanie jamy macicy.

Zakażenie połogowe – zakażenie krocza po porodzie

Bywa również, że dochodzi do zakażenia ran po porodzie, które powstały podczas pęknięcia krocza lub nacięcia w obrębie pochwy w przebiegu porodu siłami natury. Okolica ran staje się wówczas bolesna, obrzęknięta oraz zaczerwieniona.

Często pojawia się także surowicza lub ropna wydzielina, a rana samoistnie się rozchodzi. W takim przypadku konieczna jest interwencja chirurgiczna polegająca na oczyszczeniu, zastosowaniu drenażu i po pewnym czasie – ponownym zaszyciu rany. Oczywiście jednocześnie stosuje się antybiotykoterapię.

Zakażenie rany po cesarskim cięciu

Jeśli ciąża została zakończona cesarskim cięciem, to kolejną możliwą formą zakażenia połogowego jest zakażenie rany powłok brzusznych. Dochodzi do niego zwykle później niż w przypadku infekcji dróg rodnych, czyli między 4. a 7. dniem od porodu.

Okolice rany po cesarskim cięciu stają się bolesne, zaczerwienione z możliwą wydzieliną surowiczo-ropną. Co ciekawe, w tym przypadku nie zawsze występuje gorączka połogowa, a częściej stan podgorączkowy. Podobnie jak w przypadku infekcji w obrębie krocza, leczenie opiera się na otwarciu rany, jej oczyszczeniu i ponownym zaszyciu wraz z wdrożeniem jednoczesnej antybiotykoterapii.

Czytaj również: Gorączka bez innych objawów u dziecka – jak postępować?

Zapalenie pęcherza po porodzie

Około 5 proc. pacjentek w połogu niezależnie od tego, czy był to poród siłami natury, czy przez cesarskie cięcie, boryka się z problemem zakażenia dróg moczowych. Szczególnie predysponuje do niego przedłużający się poród naturalny. Objawy ostrego zapalenia pęcherza moczowego po porodzie, takie jak ból przy oddawaniu moczu czy bolesność podbrzusza, pojawiają się zwykle już w dzień lub dwa po porodzie.

Do rozwoju infekcji przyczynia się: zaleganie moczu w pęcherzu, cewnikowanie lub uszkodzenie pęcherza w trakcie porodu. Przy braku odpowiedniego leczenia drobnoustroje mogą wstępować do wyższych partii układu moczowego i wywołać odmiedniczkowe zapalenie nerek, którego objawami są: silny ból w okolicy krzyżowej, wysoka gorączka, dreszcze, nudności i wymioty. Leczenie objawów zakażenia połogowego w tym przypadku opiera się na wdrożeniu odpowiedniej antybiotykoterapii.