Wypadanie włosów – przyczyny, badania, leki i domowe sposoby

Wypadanie włosów – przyczyny

Przyczyny wypadania włosów są zróżnicowane. Najczęściej nadmierna utrata włosów spowodowana jest nieprawidłowym trybem życia:

• nieregularnym żywieniem,
• stosowaniem restrykcyjnych diet
• używkami (paleniem papierosów, piciem nadmiernej ilości alkoholu),
• nadmierną ekspozycją na słońce (opalaniem się).

Do utraty włosów prowadzą również nieprawidłowe zabiegi pielęgnacyjne – zbyt częstego farbowania, stylizacji z użyciem wysokich temperatur czy stosowania nadmiaru preparatów utrwalających. Włosy wypadają również na skutek zbyt agresywnego czesania szczotkami ze zbyt twardym włosiem.

Istotna jest również sezonowość. Wypadanie włosów jesienią i zimą jest zwykle zwiększone, także latem w czasie upałów nadmiar promieniowania UV niszczy cebulki włosów, co może powodować przerzedzenie włosów.

U niektórych kobiet obserwuje się wypadanie włosów w ciąży, co ma związek z progestagenami i względnym niedoborem witamin i białek. Podobnie wypadanie włosów po porodzie wynika z deficytu witamin (karmienie piersią), bardzo rzadko z uszkodzenia poporodowego przysadki.

Wypadanie włosów a choroby

Zdarza się jednak, że nadmierne wypadanie włosów stanowi objaw dysfunkcji organizmu. Do powodów wypadania włosów na tle chorobowym zalicza się takie schorzenia, jak:

• anemia (niski poziom żelaza we krwi sprzyja wypadaniu włosów);
• wysoki poziom żelaza we krwi związany jest z hemochromatozą. Wśród jej objawów występuje cukrzyca i niedoczynność przysadki, które doprowadzają do wypadania włosów;
• niedobór witaminy D3;
• ciężkie choroby reumatyczne – SLE (toczeń rumieniowaty układowy);
• leczenie cytostatyczne w nowotworach – zwykle powoduje nagłe wypadanie włosów;
• cukrzyca;
• ciężkie choroby serca;
• nadczynność tarczycy;
• niedoczynność tarczycy;
• zaburzenia gospodarki wapniowej we krwi;
• choroby zakaźne;
• toksyny: tal, ołów, rtęć – toksykologiczne powody wypadania włosów są jednak rzadkie.

Silne wypadanie włosów powinno być diagnozowane w poradni dermatologicznej, by dokładnie określić typ łysienia i pod tym względem dobrać odpowiednią terapię.

Wypadanie włosów a tarczyca, wątroba, rak

Od czego wypadają włosy? Lista chorób przebiegających z łysieniem rozlanym lub miejscowym jest długa i obejmuje problemy hormonalne i diabetologiczne. U podłoża należy też szukać przyczyn zapalnych i anemii. Choroby zapalne powodują określone typy łysienia.

W nadczynności tarczycy włosy są cienkie i jedwabiste, o wzmożonym połysku. Rzadkie włosy występują w okolicach płciowych. Podwyższone poziomy hormonów tarczycy przyspieszają obrót komórkowy w cebulkach, co prowadzi do nadmiernego wypadania włosów. Na skórze głowy łysienie może być ograniczone lub rozlane. Badanie specjalistyczne włosów – trichogram – nie wykazuje nieprawidłowości.

W niedoczynności tarczycy włosy wypadają, są suche, szorstkie i łamliwe. Badanie w trichogramie wskazuje na wzrost odsetka włosów telogenowych. W jawnej niedoczynności tarczycy występuje klasycznie objaw Herthoga, który polega na wyłysieniu 1/3 zewnętrznej części brwi.

Niedobór wapnia, tj. hipokalcemia, występuje w niedoczynności przytarczyc u chorych po operacji wycięcia tarczycy (przypadkowe usunięcie gruczołu przytarczycowego). U tych chorych włosy wypadają lub są połamane. Obserwuje się nie tylko łysienie głowy, ale także wypadanie brwi, rzęs, utratę włosów w dołku pachowym i na wzgórku łonowym.

W marskości wątroby i raku żołądka również występuje dość charakterystyczne łysienie. Włosy na skroniach są ciemne i bez połysku (włosy Schreddiego) i dużej średnicy (bardzo grube). Wypadające włosy znajdują się w fazie telogenu i są one dystroficzne (niedożywione). W marskości wątroby u mężczyzn spotyka się kobiecy wzór owłosienia.

Chemioterapia nowotworów polega na podaniu ogólnoustrojowym cytostatyków, które niszczą dzielące się komórki cebulki włosowej. Łysienie zależy od dawki i rodzaju cytostatyku. Włosy stają się niedożywione i dystroficzne, obumierają i wypadają w sposób rozlany na całej skórze głowy. Pomimo tego zawsze pozostaje fragment włosów na obwodzie głowy. Pod mikroskopem włosy mają w centrum dość charakterystyczne zawęźlenie (objaw Pohla-Pinkusa).

Wypadanie włosów a cukrzyca, progesteron, choroby autoimmunologiczne

Wypadanie włosów w cukrzycy jest rozlane (rozproszone) na całej głowie, ale dominuje na szczycie głowy. Mechanizm łysienia jest telogenowy. U młodszych pacjentów z cukrzycą 1 lub LADA przy braku odpowiedniej kontroli choroby i wysokich dobowych poziomach cukru (niewyrównana cukrzyca) łysienie jest spotykane z nadmiernym łojotokiem. Utrata włosów jest też wczesna – w 30. lub 40. roku życia. Z postępem cukrzycy pojawiają się także objawy dodatkowe wynikające z neuropatii cukrzycowej: ból skóry głowy, swędzenie, zwiększona potliwość.

Insulinoterapia w cukrzycy typu 2 polega na podawaniu zewnętrznie insuliny podskórnie lub domięśniowo. Takie podawanie insuliny powoduje wydłużenie fazy wzrostu włosa. U tych pacjentów występują tendencje do nadmiernego owłosienia i zwiększonej odporności na łamliwość włosów. Problem z wypadaniem włosów w schorzeniach diabetologicznych jest często spotykany ze względu na rozpowszechnienie choroby.

Niedoczynność przysadki powoduje spadek owłosienia pod pachami i w okolicach płciowych.

Nadczynność kory nadnerczy powoduje nadmierne owłosienie skóry poza głową, ale na głowie skutkuje przerzedzeniem i wypadaniem włosów. U części chorych występuje jedynie skłonność do łysienia.

Wypadanie włosów w chorobach zakaźnych ma zmienny charakter w zależności od rodzaju schorzenia i czasu trwania choroby zakaźnej. Łysienie może być rozlane lub zlokalizowane w okolicy czołowo-skroniowej.

Leki antykoncepcyjne zawierające progesteron mają istotny wpływ na wypadanie włosów. Gestageny mają działanie zbliżone działanie do androgenów, dlatego można spodziewać się łysienia w okolicy czubka głowy. Kobiety w okresie okołomenopauzalnym wykazują zaburzenie stosunku estrogeny /progesteron. Z wiekiem postępuje u nich rozrzedzenie włosów.

W chorobach autoimmunologicznych, takich jak toczeń rumieniowaty układowy (SLE), zapalenie skórno-mięśniowe (DM) lub twardzina łysienie przebiega zmiennie. W toczniu rumieniowatym łysienie jest rozlane, włosy są dystroficzne. Stan ten jest odwracalny po osiągnięciu wycofania objawów choroby zasadniczej. W niektórych postaciach tocznia – DLE, łysienie jest bliznowaciejące i nieodwracalne. W zapaleniu skórno-mięśniowym (dermatomyositios) dochodzi do odłamania łodygi włosa na różnej wysokości. W twardzinie układowej w trichogramie spotyka się 100 proc. włosów rosnących.

Jak rozpoznać, dlaczego wypadają włosy?

Do oceny chorego z wypadaniem włosów potrzebne jest dokładne zebranie wywiadu na 3 miesiące wstecz od zgłaszanych dolegliwości. Wywiad obejmuje przyjmowanie leków, choroby układowe lub utratę masy ciała. W przypadku wypadania włosów u kobiet ważna jest historia ginekologiczna, a ocena hormonalna jest wskazana u kobiet z łysieniem androgenowym i historią nieregularnych miesiączek. Ponadto przeszłość chorobowa rodziny jest charakterystyczna w łysieniu androgenowym i łysieniu plackowatym. Badania krwi – testy laboratoryjne, powinny obejmować poziom żelaza, witaminy D oraz funkcję tarczycy.

Włosy podlegają wzrastaniu w cyklu. Anagen trwa kilka lat. W tym czasie następuje wzrost nowego włosa. Katagen to okres trwający od 2–3 tygodni, w czasie którego włos obumiera. Telogen trwa kilka miesięcy. W tym czasie stary – nieżywy włos zostaje wypchnięty przez wyrastający nowy włos. Rogowaciejąca opuszka wznosi się ku powierzchni skóry za sobą

Ocena kliniczna powinna ustalić, czy gęstość włosów jest prawidłowa lub zmniejszona, a także, czy w skórze głowy łysienie jest niejednolite czy rozproszone. Nasilenie wypadania włosów należy ocenić w teście wyrywania włosów fragmentami. Badanie polega na delikatnym pociąganiu grupy włosów (40–60) z trzech różnych miejsc. Pociąganie powoduje wypadanie niektórych włosów u pacjentów z łysieniem (w niektórych przypadkach wypadanie włosów garściami). Włosy wyekstrahowane w ten sposób badane są pod mikroskopem i określane ilościowo. Pozytywny test potwierdzający łysienie to wyrwanie około 6 włosów z jednego miejsca na głowie.

Badanie włosa pod mikroskopem polega na ocenie poszczególnych włosów pod względem fazy cyklu, w którym się znajdują. Włosy telogenowe mają bulwiastą cebulkę i nie posiadają wewnętrznej osłony korzenia – są najczęściej spotykane w różnych zaburzeniach chorobowych. Włosy dystroficzne i złamane są spotykane w łysieniu plackowatym i w stanach po chemioterapii ogólnoustrojowej. Ciemno zabarwione korzenie włosów anagenowych o trójkątnym kształcie są typowo obserwowane w limfocytowym łysieniu bliznowaciejącym.

Badania włosa i skóry głowy w diagnostyce wypadania

Test mycia włosów jest cennym narzędziem, w którym pacjent zbiera włosy rozsypane podczas normalnego, codziennego mycia głowy. Pozbierane włosy dzieli się według wielkości na poniżej 3 cm, miedzy 3–5 cm i powyżej 5 cm. Pacjenci, którzy mieli minimum 10 proc. włosów w fazie telogenu o typie vellus, czyli o delikatnej strukturze, sklasyfikowano do łysienia androgenowego. Zmodyfikowany test mycia polega na ocenie całej skóry głowy.

Trichoskopia, dermatoskopia, videodermaskopia skóry głowy pozwalają ocenić cechy określonego rodzaju wypadania włosów. Na przykład w łysieniu plackowatym obserwuje się we włosie wzór żółtej kropki. Dermatoskopia w łysieniu androgenowym wykazuje większą niż 20 proc. różnorodność w średnicy włosa. W łysieniu bliznowatym ujawnia zmniejszaną gęstość włosów.

Biopsja skóry głowy jest przydatnym narzędziem do oceny większości przypadków łysienia. Idealne miejsce do biopsji zależy od przypuszczalnej wstępnej diagnozy.

Aby ustalić, co powoduje wypadanie włosów, warto wykonać badania morfologii krwi, TSH, cukier na czczo i po obciążeniu glukozą, oznaczyć żelazo we krwi. Warto też sięgnąć pamięcią, czy ktoś w rodzinie miał podobny problem w wieku pacjenta.

Domowe sposoby na wypadające włosy

Co na wypadanie włosów? Sposobem domowym, który pozwala zapobiegać nadmiernej utracie włosów, jest właściwa higiena skóry głowy i dbanie o prawidłowy, ogólny stan zdrowia. Przy nietłustej skórze głowy mycie włosów raz w tygodniu wystarcza, zwłaszcza przy krótkich włosach. Włosy tłuste trzeba myć codziennie.

Noszenie nakryć głowy ma działanie ochronne przed kurzem, pyłem i nadmierną wilgotnością powietrza, deszczem. To przykład na to jak szybko i w prosty sposób wzmocnić włosy. Unikanie stresu zapobiega częściowo łysieniu plackowatemu.

Jak jeszcze można zadbać o kondycję włosów? Dieta w czasie wypadania włosów powinna być bogato białkowa, zawierać odpowiednią podaż witaminy D i biotyny, mikroelementów, żelaza i cynku. Jakiej witaminy brakuje najbardziej, gdy wypadają włosy? Głownie biotyny i witaminy B6. Witaminy D najbardziej brakuje jesienią i zimą.

Na wypadające włosy pomaga także ruch. Wysiłek fizyczny 150 minut tygodniowo poprawia ukrwienie skóry głowy i odżywienie włosów. Mieszki włosowe nie ulegają uszkodzeniom toksycznym, kiedy unika się używek.

Co jeszcze stosować na wypadanie włosów? Domowe sposoby leczenia polegają też na użyciu w czasie mycia głowy aloesu, oliwy, nafty, mieszaniny żółtka i cytryny (kwaśne środowisko sprzyja rozwojowi nowych włosów). Tabletki na porost włosów zawierają zwykle witaminy z grupy B.

Jak można się uchronić przed nadmierną utratą włosów?

Wypadanie włosów – leki bez recepty i na receptę

Poszczególne typy łysienia leczymy w zależności od przyczyny. Łysienie plackowate ma przyczynę autoimmunologiczną, wobec czego leczenie polega na modulacji odpowiedzi immunologicznej ustroju. Tutaj nie ma jednej najlepszej metody leczenia. Stosuje się: leki przeciwzapalne, immunosupresyjne, immunoterapię miejscową, sterydy, minoksidyl na wypadanie włosów miejscowo, psolaren z naświetlaniem UV (PUVA – terapia).

Łysienie bliznowaciejące może być nieodwracalne. Leczenie jest chirurgiczne.

Łysienie androgenowe u mężczyzn to mocne wypadanie włosów na szczycie głowy (tonsura). Leczy się je finasterydem, który zmniejsza stężenie aktywnego testosteronu. Można kojarzyć go miejscowo z minksidylem w roztworze o różnych stężeniach substancji czynnej. Terapia łysienia androgenowego u kobiet polega na stosowaniu anty-androgenów bez finasterydu, np. octanie cyproteronu (Androcur) lub minoksydylu 2 proc.

Do leczenia wypadania włosów u kobiet można też stosować zewnętrzne preparaty witaminowe. Witaminy na włosy to m.in. witamina B6 (dostępna jest w iniekcjach na receptę). Tabletki B6 dostępne bez recepty wspomagają porost włosów – należy przyjmować je 2x1 dziennie przez 3 miesiące. Pantoten również stymuluje porost włosów, choć czasem może powodować nudności (należy przyjmować rano na czczo).

Szampony zagęszczające włosy dostępne są bez recepty. Jeśli współwystępuje łojotokowe zapalenie skóry głowy można zastosować szampon z cyklopiroksolaminą (stieprox) – przeciwwskazany jest jednak na wypadanie włosów u dzieci. Biotyna to witamina H –ma znaczenie wspomagające i dostępna jest w zastrzykach i tabletkach. Preparaty z aminexilem (szampon na wypadanie włosów) mają dobre działanie miejscowe w odżywianiu włosów w łysieniu androgenowym.

W androgenowym wypadaniu włosów stosowane być mogą także tabletki:

• simwastatyna, u chorych przy współistnieniu wysokiego poziomu cholesterolu we krwi,
• kapsaicyna,
• ryboflawony (może wchodzić w skład odżywki na wypadanie włosów),
• dutasteryd – lek na wypadanie włosów u chorych z łagodnym przerostem prostaty, blokuje enzym 5a-reduktazę.

Metodą leczenia łysienia wypadania włosów na tle androgenowym jest także przeszczep włosów.