Androgeny

Męskie hormony w ciele kobiety? Najczęstsze skojarzenia to: "wąs", "niski głos" i "chłopięca sylwetka"... To prawda, androgeny mogą trochę narozrabiać, ale tylko wtedy, gdy jest ich za dużo. Kiedy są na odpowiednim poziomie (u kobiet powinno być ich ok. 100 razy mniej niż u mężczyzn), przynoszą nam same korzyści np.:

• pomagają utrzymać regularne, prawidłowe cykle miesiączkowe i co za tym idzie wspierają płodność;
• dbają o odpowiedni poziom libido;
• dodają energii;
• poprawiają jakość snu;
• utrzymują mózg w dobrej kondycji m.in. ułatwiają zapamiętywanie;
• sprzyjają szczupłej sylwetce;
• sprawiają, że skóra jest gładka i zdrowa;
• wzmacniają mięśnie;
• zapobiegają cukrzycy, miażdżycy i osteoporozie;
• wzmacniają odporność;
• sprzyjają wytwarzaniu czerwonych krwinek;
• chronią przed nastrojami depresyjnymi i poprawiają samopoczucie;
• jako prekursorzy biorą udział w tworzeniu żeńskich hormonów płciowych - estrogenów;

Stężenie androgenów w czasie cyklu miesiączkowego jest względnie stałe, wzrasta jedynie w okresie okołoowulacyjnym. Kobiety w wieku rozrodczym częściej borykają się z problemem zbyt dużej ilości androgenów, zaś panie po menopauzie - za małej.

Hiperandrogenizm (nadmiar androgenów)

Mówimy o nim, gdy w organizmie kobiety jest zbyt dużo androgenów. Jest to poważny problem ponieważ powoduje:

• zaburzenia miesiączkowania i kłopoty z zajściem w ciążę;
• zmiany sylwetki w kierunku bardziej męskiej (wąskie biodra, małe piersi);
• niski głos;
• hirsutyzm -owłosienie w miejscach typowych dla owłosienia u mężczyzn, czyli na piersiach, plecach, ramionach, udach i twarzy;
• łysienie typu męskiego, czyli utrata włosów na skroniach i cofanie się linii włosów;
• skłonność do nadwagi, przy czym tkanka tłuszczowa rozkłada się głównie na brzuchu i talii;
• trądzik, często w nasilonej postaci.

Przyczyny hiperandrogenizmu

Najczęściej jest on spowodowany zespołem policystycznych jajników. Inne rzadsze przyczyny to:

• hipertekoza - przerost komórek osłonki jajnika;
• guzy jajników wytwarzające męskie hormony;
• wrodzony przerost nadnerczy;
• guzy nadnerczy;
• zespół Cushinga;
• przyjmowanie niektórych leków, np. na endometriozę;
• hiperprolaktynemia. (Czytaj więcej na temat prolaktyny )

Oczywiście nie wszystkie androgeny działają w ten sam sposób i nie wszystkie w różnym stopniu nasilają negatywne objawy. Poza kluczowym - testosteronem, (czytaj więcej w "Co ci daje testosteron?") , warto poznać także: dihydrotestosteron (DHT), androstendion i, siarczan dehydroepiandrosteronu (DHEA-S).

Dihydrotestosteron (DHT)

Wytwarzany jest w jajnikach i powstaje z testosteronu. Czasem bywa tak, że testosteron jest w normie a dihydrotestosteronu jest zbyt dużo, co manifestuje się m.in. nasilonym trądzikiem czy wypadaniem włosów, a konkretnie łysieniem androgenowym. O ile u mężczyzn ma charakter miejscowy i zaczyna się od czoła, by przesunąć w kierunku tyłu głowy, o tyle u kobiet pod wpływem męskich hormonów włosy zaczynają wypadać z całej powierzchni głowy (dochodzi do ich przerzedzenia). Tylko w wyjątkowych sytuacjach linia włosów cofa się podobnie jak u mężczyzn. Niestety DHT jest bezwzględny - zatrzymuje mechanizm tworzenia się nowych komórek włosa i postępujące łysienie jest nieodwracalne.

U kobiet przyczyną podwyższonego poziomu DHT może być stosowanie pigułek antykoncepcyjnych, niedoczynność tarczycy, otyłość oraz hiperprolaktynemia.

Czytaj dalej na następnej stronie: "Oponka" na brzuchu i trądzik na twarzy? To mogą być androgeny!

Androstendion

Wytwarzany jest przez jajniki i nadnercza. Przekształca się w dihydrotestosteron i testosteron (aż 60 proc. testosteronu powstaje właśnie z androstendionu), jak również w estron (jeden z żeńskich hormonów płciowych). Kiedy jest go za dużo, powoduje nasilony trądzik, nadmierne owłosienie w nietypowych dla kobiety miejscach np. na brzuchu, piersiach, twarzy (hirsutyzm), zaburzenia miesiączkowania, niski głos, silny rozwój mięśni, który wpływa także na sylwetkę - staje się on bardziej męska.

Warto wiedzieć, że stężenie androstendionu we krwi wzrasta w połowie cyklu miesiączkowego, podczas ciąży, jak również rano i po intensywnym wysiłku fizycznym.

Zbyt duże stężenie androstendionu może występować w zespole policystycznych jajników, wrodzonym przeroście nadnerczy, nowotworach jajników i nadnerczy.

Siarczan dehydroepiandrosteronu (DHEA-S)

Produkowany jest głównie przez nadnercza. Jest nazywany "hormonem młodości", bo z wiekiem mamy go coraz mniej w naszym organizmie. Kobiety w czasie menopauzy dotkliwie odczuwają objawy niskiego poziomu DHEA-S, tj. złe samopoczucie i stany depresyjne. Zbyt mała ilość hormonu sprzyja także rozwojowi osteoporozy i schorzeń układu krążenia.

Natomiast u kobiet w wieku rozrodczym częściej obserwuje się nadmiar DHEA-S, powiązany z dużym stężeniem testosteronu. Powoduje on maskulinizację, czyli zmianę sylwetki na bardziej męską (małe piersi, wąskie biodra, niski głos), nadmierne owłosienie, nasilony łojotok skóry itp.

Wysoki stężenie DHEA-S może być spowodowane wysokim poziomem prolaktyny. Może również wskazywać na przerost nadnerczy lub rozwój choroby nowotworowej. Dlatego zaburzenia wymagają zazwyczaj dodatkowej, szczegółowej dalszej diagnostyki.

Analiza w laboratorium

Podstawowym badaniem w przypadku określania ilości androgenów jest sprawdzenie stężeń testosteronu we krwi oraz siarczanu dehydroepiandrosteronu ( DHEA-S). Testosteron wykrywa nadmiar męskich hormonów w jajnikach, a siarczan - w nadnerczach. Dlatego przy podejrzeniach hiperandrogenizmu lekarze zwykle zaczynają od badania poziomu tych dwóch hormonów. Wykonuje się je na czczo zwykle w fazie folikularnej cyklu miesiączkowego. Dopiero potem lekarz może zlecić bardziej szczegółowe badania hormonalne. Najczęściej robi się to w diagnostyce zespołu policystycznych jajników oraz w leczeniu niepłodności.

Posłuchaj, co ginekolog mówi o kobiecej niepdłodności z przyczyn hormonalnych.