Wizyta u ginekologa

- W którym dniu cyklu pani jest?

- A jak to obliczyć…?

No powiedz, z ręką na sercu, że taki dialog nigdy nie był twoim udziałem ;) Wiele z nas ma problem z odpowiedzią na pytania zadawane przez ginekologa, nawet jeśli te padają niemal na każdej wizycie. Niektóre zresztą nie są wcale takie proste np. "czy ma pani upławy?" może sprawić problem, bo odróżnienie prawidłowej wydzieliny od nieprawidłowej bywa niełatwe. Dlatego poprosiliśmy dr n. med. Urszulę Brocką-Zakrzewską, ginekologa położnika z Centrum Medycznego ENEL-MED o pomoc przy sporządzeniu listy najczęstszych pytań zadawanych kobietom, które przychodzą do gabinetu na kontrolę, z problemem ginekologicznym lub chcą przygotować się do ciąży oraz o podpowiedź, jak na te pytania odpowiadać.

1. W KTÓRYM DNIU CYKLU PANI JEST?

Pierwszy dzień miesiączki to pierwszy dzień cyklu. Jeśli rano zauważasz krwawienie, nie zastanawiaj się, czy zaczęło się przed północą, i czy za początek cyklu nie uznać poprzedniego dnia. Przyjmij, że miesiączka zaczęła się w dniu, w którym ją dostrzegłaś. Jeśli więc jest 1 lipca, a okres dostałaś 20 czerwca rano, dziś jesteś w 12 dniu cyklu. Po co ginekologowi te informacje? Chociażby po to, by zaplanować datę USG, czy badań hormonalnych.

2. JAK DŁUGIE SĄ CYKLE?

Cykl trwa od pierwszego dnia miesiączki do ostatniego przed następną miesiączką. Jeśli poprzedza ją plamienie, zalicza się je do końcówki cyklu, a dopiero normalne krwawienie uznaje się za początek nowego cyklu. Cykl nie powinien być dłuższy niż 35 i krótszy niż 25 dni. Idąc na wizytę, zapisz sobie, jak kształtowała się jego długość w ostatnim półroczu, bo dzięki temu lekarz będzie mógł wyciągnąć wstępne wnioski na temat twojej gospodarki hormonalnej. Oczywiście nie w sytuacji, gdy bierzesz tabletki antykoncepcyjne, bo one regulują długość cyklu i przez to sprawiają, że nie można już na jego podstawie budować żadnych hipotez.

3. CZY MIESIĄCZKI SĄ REGULARNE?

Za prawidłowy cykl uznaje się zwykle ten, który trwa zawsze tyle samo dni np. 27 lub 29 (za wzorcowy uważa się 28-dniowy cykl). Wiadomo jednak, że wiele czynników m.in. silna infekcja, duże, także pozytywne, emocje np. te związane ze ślubem czy wyjazd na urlop mogą "przesunąć" miesiączkę. Jeśli jednak pojawi się ona maksymalnie 3 dni wcześniej lub 3 dni później niż zwykle, cykl nadal uważany jest za regularny.

Czytaj też: Rysopis prawidłowej miesiączki

4. CZY MIESIĄCZKI SĄ OBFITE?

Na każdą z pierwszych trzech dób okresu powinno wystarczyć 6-8 najbardziej chłonnych podpasek. Potem ich liczba nie musi się zmniejszyć, ale chłonność już tak. Jeśli w twoim przypadku takie zabezpieczenie jest zbyt małe, koniecznie powiedz o tym lekarzowi, ponieważ zbyt obfite miesiączki mogą być objawem np. polipów endometrialnych czy mięśniaków macicy. Spokojnie, to zwykle zmiany łagodne, które nawet nie zawsze muszą być usuwane. Trzeba je jednak mieć pod kontrolą, czasem poddać się leczeniu i sprawdzić, czy duże krwawienia nie doprowadziły do anemii. Jeśli bardzo obfita miesiączka zdarzy się raz - nie należy się tym niepokoić. Przyczyną może być nawet silne zmęczenie czy branie niektórych leków. Co innego, gdy notorycznie obserwujesz obfite krwawienia - o tym na pewno musi dowiedzieć się twój ginekolog.

5. CZY MOŻE BYĆ PANI W CIĄŻY?

Zwróć uwagę, że to nie jest pytanie o twoją opinię tylko o to, czy istnieje jakiekolwiek prawdopodobieństwo ciąży. I można przyjąć, że jeżeli tylko w ostatnich tygodniach uprawiałaś seks, to jest. Powiedz więc lekarzowi, że np. współżyłaś w tym miesiącu, ale wątpisz, byś była w ciąży, bo bierzesz pigułki. Wtedy ginekolog będzie miał jasny obraz sytuacji. Pamiętaj też, że karmienie piersią nie zabezpiecza przed zajściem w ciążę. Nawet jeśli miesiączka nie wróciła jeszcze po porodzie, to nie znaczy, że nie jesteś płodna. Wcale też nierzadko kobiety z całym przekonaniem mówią, że nie są w ciąży, chociaż się przed nią nie zabezpieczają, bo kiedyś lekarz powiedział im, że nie mają szans na zapłodnienie. Nasza biologia potrafi zrobić niespodziankę, więc lepiej powiedz ginekologowi na jakiej podstawie twierdzisz, że ciąża cię nie dotyczy. Pamiętaj, że ewentualna pomyłka może być niebezpieczna dla płodu, bo istnieje wiele leków, których nie mogą brać ciężarne.

Sprawdź, jak rozpoznać dni płodne.

6. CZY REGULARNIE BADA PANI PIERSI?

Pytając o to, lekarz ma na myśli samobadanie piersi, które każda kobieta powinna wykonywać zawsze tego samego dnia w pierwszym okresie cyklu. Zakładając, że twój trwa 28 dni, wybierz na comiesięczny test czas pomiędzy 5 a 10 dniem. Wtedy konsystencja piersi pozwala najlepiej ocenić ich stan. Po owulacji tkanka gruczołowa, z której częściowo zbudowane są piersi, staje się bardziej grudkowata i trudno stwierdzić, czy to, co wyczuwamy pod palcami jest zmianą, którą należy zgłosić lekarzowi, czy po prostu częścią prawidłowej tkanki. Najlepiej badać się podczas kąpieli, lekko namydloną dłonią, bo poślizg ułatwia badanie.

Możesz poprosić lekarza, by pokazał, jak robić to właściwie. Są bowiem takie miejsca, które kobiety zwykle omijają podczas samobadania - to okolice przy mostku, dolna, trudno dostępna część przy obfitych piersiach, część i ogon Spence'a czyli część gruczołu piersiowego schodząca pod pachę.

7. CZY SĄ JAKIEŚ PROBLEMY LUB NIEPRAWIDŁOWOŚCI?

Pytając o to, ginekolog ma zwykle na myśli:

• upławy;
• nieregularne, zbyt obfite lub skąpe albo bardzo bolesne miesiączki;
• bóle podbrzusza;
• krwawienia lub plamienia, które pojawiają się poza początkiem cyklu i okresem okołoowulacyjnym;
• bóle głowy;
• wzrost lub spadek wagi, wahania masy, których przyczynę trudno określić, a także problemy ze schudnięciem mimo diety i aktywnego trybu życia;
• pieczenie przy oddawaniu moczu lub/i częste zapalenia dróg moczowych;
• pojawienie się wyprysków i bardziej bujnego owłosienia;
• uderzenia gorąca;
• zawroty głowy;
• bolesne współżycie.

8. W KTÓREJ FAZIE CYKLU WYSTĘPUJĄ?

To pytanie może dotyczyć różnych dolegliwości np. bólów głowy, czy plamienia. Okres, w której występują decyduje czasem o tym, czy konieczne jest podjęcie leczenia i o tym, jakie leki należy podać. Pytając o fazę owulacji, ginekolog ma zwykle na myśli jedną z trzech: folikularną (trwa od pierwszego dnia cyklu do owulacji i może mieć różną długość) okołoowulacyjną (3 dni w okresie owulacji) lub lutealną (trwa od owulacji do ostatniego dnia cyklu, najczęściej 14 dni) a nie np. fazę płodną czy niepłodną.

9. CZY PANI LUB KTOŚ Z RODZINY CHORUJE LUB CHOROWAŁ NA CHOROBY PRZEWLEKŁE LUB MIAŁ NOWOTWÓR

Do odpowiedzi na to pytanie warto się solidnie przygotować. Pytając o twoją rodzinę, lekarz ma na myśli twoje rodzeństwo, rodziców i ich rodzeństwo oraz dziadków i ich rodzeństwo. Pytając o choroby przewlekłe, pyta głównie o cukrzycę, zakrzepicę, nadciśnienie i choroby tarczycy. Natomiast jeśli chodzi o nowotwory - nie tylko o raka jajnika i piersi, ale także o zmiany dotyczące innych narządów. Jeśli w twojej rodzinie pojawiły się te choroby, zapisz u kogo i w jakim wieku. Te informacje mogą decydować o tym, jakiemu leczeniu i profilaktyce zostaniesz poddana i na jakie badania skierowana. Weźmy np. witaminę D3. Od zeszłego roku zaleca się, by każda kobieta w wieku przedmenopauzalnym przyjmowała codziennie 2000 j. D3. Chodzi o profilaktykę jej niedoborów i związanych z nimi chorób. Jeśli jednak kobieta choruje na sarkoidozę, nie może tej witaminy przyjmować. Z kolei jeśli w rodzinie występowały zaburzenia krzepnięcia krwi, nie dostaniesz tabletek antykoncepcyjnych z estrogenami bez wykonania u ciebie badań dotyczących krzepnięcia. Nowotwory u bliskich mogą dla ciebie oznaczać konieczność poddania się dodatkowym badaniom np. jeśli mama lub babcia miały raka piersi przed 50. rokiem życia lub nowotwór występuje u więcej niż jednej kobiety w rodzinie, lekarz zaleci ci pewnie testy genetyczne. Przykłady można mnożyć, i ponieważ jest ich tak wiele, być może nie o każdą rzecz twój ginekolog zdąży się zapytać. Szybciej będzie, jeśli odczytasz mu najważniejsze fakty.

Czytaj też: Rak piersi - jak sprawdzić co czai się w genach

10. CZY MA PANI UPŁAWY?

Zacznijmy od tego, że nie każda wydzielina z pochwy to upławy. Prawidłowa wydzielina w okresie płodnym jest przezroczysta, bezbarwna, ciągnąca i bezwonna, a po owulacji zmienia kolor na kremowy lub białawy. Staje się też gęstsza ale cały czas pozostaje gładka, bez grudek. Na początku cyklu jest jej bardzo niewiele, w okresie owulacji - bardzo dużo, a przed miesiączką mniej niż podczas owulacji, ale więcej niż na początku cyklu. W przeciwieństwie do prawidłowego śluzu, upławy mogą być przykładowo (w zależności od problemu zdrowotnego, jakiego są objawem): cuchnące, grudkowate, żółte, białe lub zielone.

Czytaj też: Upławy czy prawidłowy śluz - sprawdź, jak je rozróżnić.

11. CZY MA PANI PLAMIENIA?

Plamienie to bardzo skąpe krwawienie, którego efektem są pojedyncze plamki na podpasce. Jeśli zaczyna lub kończy miesiączkę - jest to uważane za normę. Podobnie jak plamienie w czasie owulacji. Pod warunkiem jednak, że ogranicza się ono do jednego dnia. Jeśli jednak trwa kilka dni np. przed miesiączką, może świadczyć m.in. o niedoborze progesteronu lub braku owulacji.

12. CZY MIESIĄCZKI SĄ BOLESNE?

Jeśli kobieta nie stosuje antykoncepcji hormonalnej ani nie bierze leków przeciwbólowych, można przyjąć, że lekkie pobolewanie podbrzusza w pierwszych dniach miesiączki i w czasie owulacji za normę. Jeśli jednak ból uniemożliwia normalne funkcjonowanie, warto poszukać jego przyczyn. Może być spowodowany chorobą np. endometriozą ale też anatomią, a konkretnie takim kątem między trzonem a szyjką macicy, który utrudnia odpływ krwi.

Pamiętaj, że ginekologowi trzeba powiedzieć o każdym bólu podbrzusza nie tylko tym, który odczuwasz podczas okresu.

13. CZY PANI RODZIŁA?

Jeśli tak, podaj daty porodów i sposób zakończenia ciąży (poród naturalny czy cesarskie cięcie). Ważna jest też informacja, czy ciąże przebiegały prawidłowo. W czasie ich trwania może bowiem dojść do przeciążenia różnych układów organizmu i u kobiety stwierdza się np. cukrzycę, nadciśnienie lub cholestazę. W większości przypadków problemy mijają w ciągu dwóch miesięcy po porodzie, ale czasem utrzymują się do końca życia i muszą być monitorowane np. przez diabetologa czy internistę. Cholestaza w ciąży wyklucza z kolei stosowanie w przyszłości klasycznej antykoncepcji z estrogenami Lekarz musi też wiedzieć o ewentualnych poronieniach i usunięciu ciąży.

Sprawdź, po czym poznać dobrego ginekologa.