Probiotyki dla dzieci. Czy dziecku trzeba dawać probiotyki?

Czym są i jak działają probiotyki?

Probiotyki to produkty lub preparaty farmaceutyczne, które zawierają żywe bakterie probiotyczne poprawiające funkcjonowanie i przywracające równowagę układu pokarmowego, pobudzające perystaltykę jelit.

Ponadto probiotyki poprawiają wchłanianie wapnia, magnezu i żelaza, wspierają układ immunologiczny, obniżają poziom „złego” cholesterolu we krwi, zapobiegają powstawaniu nowotworów oraz zmniejszają ryzyko wystąpienia alergii u osób ze skłonnością do niej.

Pod nazwą „probiotyki” kryje się wiele kultur żywych bakterii i chociaż słowo „bakteria” kojarzy nam się raczej z infekcją czy chorobą, to w tym przypadku są to „dobre” bakterie, korzystne oddziałujące na organizm.

Zacznijmy od tego, że bez bakterii nie mogłoby zachodzić wiele procesów życiowych w naszym organizmie. W ludzkim ciele żyje więcej bakterii niż komórek. Większość bakterii znajduje się w jelicie grubym – jest ich tam ponad 400 gatunków, których masa wynosi nawet do 2 kg. Skład flory bakteryjnej w jelitach jest decydującym czynnikiem, od którego zależy prawidłowe funkcjonowanie układu trawiennego i odpornościowego, czyli nasze zdrowie. Dlatego obecność bakterii probiotycznych w organizmie jest niezmiernie ważna – hamują one rozwój bakterii chorobotwórczych, a nawet potrafią je zabijać.

Rodzaje bakterii probiotycznych

Naukowcy w wyniku badań wyróżnili całą grupę bakterii probiotycznych, dlatego należy zwracać uwagę na ich nazwę przy wyborze produktu, ponieważ każdy szczep inaczej działa na organizm.

• Lactobacillus acidophilus

Ten szczep bakterii możemy znaleźć w produktach spożywczych, takich jak mleko, nabiał, mięso i produkty zbożowe. Obecność bakterii w jelicie hamuje rozwój bakterii chorobotwórczych (np. zapobiega grzybicy pochwy) i wspomaga układ krążenia poprzez obniżenie cholesterolu we krwi.

• Lactobacillus casei

Te dobroczynne bakterie dodawane są do produktów mlecznych. Chronią przed rozwojem guzów nowotworowych, hamują też rozwój bakterii Helicobacter pylorii (powodującej wrzody i raka żołądka).

• Lactobacillus plantarum

Wpływa korzystnie na układ pokarmowy, charakteryzuje się wysoką przeżywalnością oraz przeciwdziała rozwojowi bakterii chorobotwórczych.

• Lactobacillus rhamnosus GG

Bakteria zalecana w czasie i po antybiotykoterapii. Z pewnością stosowanie probiotyku wraz z antybiotykiem przyczynia się do lepszej ochrony organizmu. Poza tym bakterie te łagodzą zaparcia oraz biegunki. Stosowane także w preparatach do higieny intymnej, uzupełniają prawidłową florę bakteryjną pochwy.

• Lactobacillus bulgaricus

Ten szczep bakterii pomaga strawić produkty mleczne oraz ułatwia wydalanie substancji toksycznych z jelita grubego.

• Bifidobacterium longum

Gatunek bakterii, który hamuje rozwój komórek raka wątroby.

• Bifidum bifidobacterium

Zapobiega infekcjom jelitowym, wzmacniając przy tym odporność całego organizmu.

Jak sprawdzić autentyczność probiotyków?

Żywność probiotyczna musi być oznaczona etykietą z dokładnym wykazem zawartych w niej szczepów bakterii. Z tego względu przy zakupie należy dokładnie czytać skład, ponieważ istnieje wiele produktów określanych mianem „probiotyczne”, mimo iż w składzie nie zawierają wcale żywych szczepów bakterii.

Zatem produkt jest probiotyczny wtedy, gdy na opakowaniu zawarta jest informacja o rodzaju, gatunku i szczepie bakterii, której użyto do jego produkcji, np. Lactobacillus casei DN 114 001. Natomiast żeby bakterie spełniały swe funkcje i poprawiały stan zdrowia organizmu, dany produkt musi zawierać co najmniej 10 milionów żywych szczepów w mililitrze.

Źródła probiotyków

Probiotyki dostępne są w jogurtach, kefirach, jak również w maśle i sokach owocowo-warzywnych. Warto zauważyć, że żywe kultury bakterii zawarte w zwykłym jogurcie nie są w stanie przetrwać w przewodzie pokarmowym człowieka, ponieważ są trawione, z kolei bakterie probiotyczne docierają aktywnie do jelit i dopiero tam zaczynają swoją pracę, zapobiegając powstawaniu szkodliwych bakterii.

Również w aptece znajdziemy szereg preparatów probiotycznych, zalecanych głównie podczas terapii antybiotykowej, przy biegunkach i innych zaburzeniach jelitowych. Aby zapewnić odpowiednią ilość żywych szczepów bakterii w organizmie, zaleca się regularne, codzienne spożywanie produktów probiotycznych.

Kiedy koniecznie należy podawać dziecku probiotyki?

Z pewnością pediatra zaleci probiotyk, kiedy dziecko otrzymuje antybiotyk, który zmniejsza liczebność naturalnej, niezbędnej dla zdrowia flory jelitowej. Dlaczego trzeba ją uzupełniać właśnie probiotykami.

Zapobiegnie to lub zmniejszy objawy biegunki, która bardzo często towarzyszy antybiotykoterapii, a także zakażeń grzybiczych, które mogą się pojawić nie tylko w jamie ustnej, ale także na całym ciele.

Kiedy podawać probiotyk w terapii antybiotykiem? Jeżeli to substancja zawierające szczepy dobrych bakterii, to najlepiej podawać ją około 2, 3 godziny po zażyciu antybiotyku. W innym wypadku działanie leku znosiłoby działanie probiotyku. Natomiast jeżeli probiotyk zawiera drożdże, to może być podawany razem z antybiotykiem.

Czy stosować probiotyk w przypadku dzieci zdrowych?

Opinie specjalistów są w tym temacie podzielone. Niektórzy z nich twierdzą, że probiotyki nie mają większego dobroczynnego działania, jeżeli nie są stosowane jako profilaktyka, bądź leczenie objawów ubocznych bezpośrednio związanych z antybiotykoterapią. Mówią oni, że probiotyk oczywiście nie zaszkodzi, ale także niewiele pomoże.

Jednakże z drugiej strony farmaceuci czy lekarze zalecają podawanie probiotyków nawet dzieciom zdrowym, ale na przykład narażonym na infekcje, alergikom, cierpiącym na przewlekłe biegunki, a nawet skórne objawy grzybicy, po to, by w razie choroby, dziecko mogło przejść ją lżej. Probiotyki mogą bowiem zwiększać produkcję przeciwciał, a zarazem więc stymulować naturalną odporność dzieci.

Dodatkowo działają uszczelniająco na barierę jelitową, więc utrudniają patogenom wniknięcie do organizmu dziecka przez jelito. Trzeba wziąć pod uwagę to, że dzieci nie mają wykształconego układu odpornościowego, który bez trudu będzie sobie radził z większością czynników chorobotwórczych. Kształtowanie się odporności trwa aż do 12. roku życia. Z pewnością więc, biorąc pod uwagę dobro malucha, można stosować probiotyki nawet profilaktycznie, szczególnie w okresie zwiększonych szans na różne infekcje.

Probiotyki w lekach i probiotyki w suplementach diety

Jeżeli rodzice mają wątpliwości na temat tego, czy probiotyki faktycznie należy podawać czy nie i czy rzeczywiście są szanse na to, że te leki lub suplementy diety mogą pomóc, warto zasięgnąć opinii swojego lekarza pediatry. Warto zauważyć, że probiotyki, które są lekami, mają zbadane i udowodnione działanie kliniczne. Jednakże pediatra może także polecić jakiś sprawdzony probiotyk – suplement diety. Z pewnością warto kierować się właśnie poleceniami doświadczonych lekarzy, którzy znają działanie poszczególnych farmaceutyków. Pediatra weźmie także pod uwagę zdrowie dziecka i zdecyduje, czy należy polecić stosowanie probiotyku przez cały rok, czy nie.

Czym można zastąpić probiotyk podczas choroby?

Co prawda, wiele produktów spożywczych zawiera szczepy pożytecznych bakterii, których uzupełnienie pomaga lżej przejść kurację antybiotykową, jednakże nie da się zastąpić probiotyku na przykład jogurtem, ponieważ produkt mleczny zawiera zdecydowanie mniejsze stężenie bakterii zdolnych do utworzenia kolonii w jelitach.

Na przykład jedna kapsułka popularnego probiotyku dla dzieci odpowiada całej szklance jogurtu. Biorąc pod uwagę to, że dla skutecznego działania dziecko powinno przyjąć dziennie aż 6 kapsułek probiotyku, przyjęcie aż 6 szklanek jogurtu byłoby nie możliwe, a nawet mogłoby spowodować rozstrój żołądka.

Ostatecznie to, czy podawać probiotyki dzieciom zdrowym, jest decyzją rodziców opartą na rozmowie z pediatrą dziecka. Na pewno nie stanie się nic złego, jeżeli będą podawane regularne, zaś jest ogromna szansa na to, że pomogą łagodniej przechodzić choroby, szczególnie w przypadku małych dzieci. Natomiast podczas antybiotykoterapii podawanie probiotyku, także przez jakiś czas po jej zakończeniu, jest wskazane, a nawet konieczne.

współpraca: Izabela Pawlędzio