Samotne macierzyństwo – czym jest, jak sobie radzić?

Samotne macierzyństwo czy samodzielna mama wychowująca dziecko w pojedynkę?

Częściej mówi i pisze się o samotnym macierzyństwie niż o samodzielnym wychowywaniu dziecka, a przecież więcej obrazuje słowo „samodzielny” niż „samotny”. Ten drugi wyraz deprecjonuje, podczas gdy pierwszy przedstawia moc sprawczą rodzica. Samodzielne wychowywanie dziecka nie kojarzy się z poświęceniem, a z wzięciem odpowiedzialności. To różnica semantyczna, ale dobrze obrazuje zmianę postrzegania, która powinna wydarzyć się w głowie kobiety, aby nie dojrzewało w niej poczucie winy wobec dzieci i nie został przekazywany im negatywny obraz mężczyzn.

Samotną matką można zostać z przyczyn losowych, można również świadomie wybrać samodzielność w trosce o dobro dziecka lub swoje własne. Jednym z takich przykładów jest np. migracja zarobkowa, kiedy jedno z rodziców wyjeżdża za pracą i w domu pozostaje rodzina niepełna. Z samotnym macierzyństwem wiążą się też osobiste tragedie, jak odejście czy śmierć ojca dziecka.

Samotne macierzyństwo to zjawisko coraz bardziej powszechne. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu samotne młode matki musiały mierzyć się z ostracyzmem i społecznym odrzuceniem. Dziś nikogo nie dziwi widok kobiety podejmującej się, często na własne życzenie, samodzielnego wychowania dziecka. Przyczyniły się do tego m.in. przemiany społeczne (zrównanie pozycji kobiety i mężczyzny) czy większa samodzielność płci pięknej, rozumiana jako pogodzenie obowiązków zawodowych z troską o dom. Dziś samotna matka to często kobieta wykształcona i niezależna finansowo, a samotne rodzicielstwo to kolejne wyzwanie.

Jakie są trudności w życiu samotnej matki?

Według statystyk nawet co piąte dziecko w Polsce jest wychowywane przez jednego rodzica – najczęściej przez matkę. Taki układ wciąż postrzega się jako szkodliwy dla prawidłowego rozwoju dziecka. Psycholodzy jednak temu zaprzeczają: samotne, mądre macierzyństwo to dużo korzystniejsze rozwiązanie, niż skazanie dziecka na dorastanie w rodzinie pełnej, ale kulejącej – w której panuje przemoc, nie ma szacunku i miłości.

Samopoczucie kobiety, która została postawiona przed faktem, jest obniżone. Każda strata potrzebuje czasu. To banał, ale niestety pewnych etapów żałoby się nie przyspieszy. Nawet jeżeli samotne macierzyństwo jest decyzją kobiety i wydaje się, że jest przygotowana, zazwyczaj musi przejść wszystkie fazy żałoby – od izolacji, zaprzeczenia, przez gniew, targowanie się, aż po akceptację.

Jeżeli ojciec dziecka odchodzi do innej kobiety, jest to sytuacja bardzo bolesna. Staje się jeszcze dotkliwsza, kiedy samotne macierzyństwo zaskakuje osobę, która wcześniej nie pracowała, a zajmowała się domem. Od teraz będzie musiała zmierzyć się z wieloma problemami. W krótkim czasie samotna mama powinna znaleźć pracę i stanąć na nogi pod względem ekonomicznym, aby móc zapewnić odpowiedni byt swoim dzieciom. Samotnej matce należą się alimenty, może ona również skorzystać z pomocy finansowej w ramach programów Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej (pod warunkiem, że kwalifikuje się do takiego wsparcia). Znalezienie pracy to również poczucie spełnienia. Negatywne emocje zostają zastąpione dumą i wiarą we własne siły. Niejedna kobieta łączy dziś wychowanie dzieci z obowiązkami zawodowymi. Dużym ułatwieniem jest obecnie możliwość pracy zdalnej czy elastyczny czas pracy.

Trudnością, która może się pojawić, ale samotne macierzyństwo niekoniecznie musi być tego przyczyną, są problemy wychowawcze. Również dzieci z rodzin pełnych przeżywają okresy buntu i nieposłuszeństwa. Warto w takich sytuacjach poświęć czas na wspólne rozmowy i namówić byłego partnera, aby więcej energii poświęcił roli ojca. Może także okazać się konieczne skorzystanie z pomocy specjalisty – psychologa bądź pedagoga.

Samotne macierzyństwo to bardzo często tylko pewien etap w życiu. Ostracyzm społeczny, szczególnie w większych miastach, nie występuje i wiele samotnych matek może liczyć na pomoc ze strony rodziny i przyjaciół. Samotna matka może również wejść w nowy związek i stworzyć nową, szczęśliwą patchworkową rodzinę.

Gdzie może szukać wsparcia samotna matka?

Samotne matki mogą liczyć na różne formy pomocy i wsparcia, także ze strony państwa. Jednym z takich mechanizmów jest np. zasiłek rodzinny. Przysługuje on (w określonych przepisami sytuacjach) na każde dziecko do ukończenia przez nie 18. roku życia, a kwota uzależniona jest od liczby dzieci i dochodu na osobę w rodzinie.

Jeżeli samotne macierzyństwo przytrafiło się osobie bezrobotnej lub uczącej się, może ona dodatkowo starać się o specjalny dodatek z tytułu samodzielnego wychowywania dziecka. W każdej gminie znajdują się również mieszkania socjalne, przyznawane na wniosek.

W trudnym czasie przystosowywania się warto zadbać o swoje zdrowie psychiczne. Już kilka sesji z terapeutą potrafi przynieść ulgę, wzmocnienie i zdystansowanie się. Często można skorzystać z bezpłatnej terapii, finansowanej przez NFZ.

Dla samotnych matek, które potrzebują odnaleźć się na nowo na rynku pracy, przewidziano różne programy rozwojowe. W trakcie szkoleń, kursów i działań warsztatowych kobiety zdobywają nowe umiejętności i podnoszą kwalifikacje zawodowe.

Samotne matki – grupy wsparcia

Dla dobrostanu psychicznego samotnej matki dobrze jest utrzymywać kontakty z innymi kobietami, dla których samotne wychowywanie dzieci nie oznaczało przegranej w życiu, a wręcz przeciwnie, okazało się motorem sprawczym do wprowadzenia pozytywnych zmian.

Przykłady kobiet samodzielnie wychowujących dzieci, które jednocześnie osiągają sukcesy zawodowe, rozwijają prywatne pasje i realizują się w roli matki, są mocno inspirujące. Nie tylko dla kobiet będących w podobnej sytuacji, startujących na początku tej trudnej drogi, ale również dla ich dzieci. Obserwując spełnioną i szczęśliwą mamę, zostają wyposażone w odpowiednie narzędzia, dzięki którym lepiej poradzą sobie w dorosłym życiu.

Samotne macierzyństwo – video