Zapalenie pępka – przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie pępka – przyczyny

Zapalenie pępka (omphalitis) to miejscowy stan zapalny pępka związany z zakażeniem kikuta pępowiny u noworodków. Kikut pępowiny to pozostałość po pępowinie łączącej płód z matką, która utrzymuje się zwykle przez ok. 2 tygodnie, po czym samoistnie odpada.

Infekcja pępka najczęściej ma podłoże bakteryjne, a głównym winowajcą są ziarenkowce Gram – dodatnie, rzadziej ziarenkowce Gram-ujemne i beztlenowce.

Wśród przyczyn zapalenia pępka wyróżniamy:

• nieodpowiednią pielęgnacja kikuta pępowiny u noworodka,
• zakażenie w trakcie porodu odbywającego się w niesterylnych warunkach,
• upośledzenie odporności.

Czynnikiem predysponującym do rozwoju zakażenia są także: wcześniactwo, niska masa urodzeniowa oraz przebywanie w warunkach szpitalnych, głównie w oddziale intensywnej opieki medycznej.

Sprawdź, kiedy i przeciwko jakiej chorobie trzeba zaszczepić dziecko

Zapalenie pępka – objawy

Stan zapalny objawia się poprzez:

• miejscowe zaczerwienienie pępka (lub zaczerwienienie wokół pępka),
• obrzęk i stwardnienie,
• obecność ropnej (żółtej) wydzieliny z pępka,
• niepokój dziecka wywołany bólem pępka,
• nadwrażliwością na dotyk,
• czasem krwawieniem z pępka.

Ropa z pępka powoduje nieprzyjemny zapach. Niepokojącym objawem jest także wystąpienie gorączki. Czasami zdarza się, że po odpadnięciu kikuta pępowiny w jego miejscu powstaje zaczerwienienie i tworzy się ziarniniak pępka.

Czy Twoje dziecko prawidłowo przybiera na wadze? Sprawdź

Zapalenie pępka – rozpoznanie i leczenie

Ropiejący, czerwony pępek u dziecka jest wskazaniem do zasięgnięcia konsultacji neonatologa lub pediatry. Rozpoznanie choroby stawiane jest na podstawie badania przedmiotowego, lekarz może zdecydować się także na pobranie posiewu wydzieliny z pępka celem zidentyfikowania patogenu odpowiedzialnego za stan zapalny. W przypadku wysokiej gorączki oraz złego stanu ogólnego dziecka lekarz może zlecić badania parametrów stanu zapalnego (CRP, morfologia, prokalcytonina).

W leczeniu stanu zapalnego w pierwszej kolejności stosowane są preparaty zawierające antybiotyk miejscowy, np. neomycynę lub bacytracynę. Początkowo stosuje się tzw. leczenie empiryczne, czyli ukierunkowane na najbardziej prawdopodobny czynnik etiologiczny. Po uzyskaniu wyniku posiewu z pępka można dokonać ewentualnych modyfikacji leczenia.

Jeżeli dochodzi do tworzenia ziarniniaka, wskazane może być lapisowanie pępka za pomocą azotanu srebra. Jest to niewielki zabieg wykonywany w ramach poradni chirurgicznej.

Infekcja pępka bywa czasem bagatelizowane przez rodziców. Jest to niewłaściwe postępowanie mogące doprowadzić do rozwoju poważnych powikłań, z uogólnieniem się stanu zapalnego i sepsą (posocznicą) włącznie. Nieleczony stan zapalny pępka u niemowlaka może doprowadzić nawet do śmierci dziecka. Jeżeli istnieje zagrożenie rozwijania się infekcji uogólnionej, dziecko musi zostać przyjęte do szpitala i leczone antybiotykiem ogólnoustrojowym (podawanym drogą dożylną).

Zapalenie pępka – powikłania

Powikłaniami nieleczonego zapalenia pępka mogą być:

• zgorzel gazowa,
• martwicze zapalenie powięzi,
• zapalenie otrzewnej,
• powstanie ropni, w tym ropni wewnątrzbrzusznych,
• wytrzewienie,
• zrostowa niedrożność jelit,
• infekcja uogólniona (sepsa) mogąca doprowadzić do zgonu.

Powikłane zapalenie pępka występuje bardzo rzadko. Większość przypadków to łagodne łagodny stan zapalny o dobrym rokowaniu.

Jak pielęgnować pępek noworodka?

Zasady prawidłowej pielęgnacji pępka u noworodka zazwyczaj są przekazywane rodzicom w trakcie pobytu w oddziale neonatologicznym. Zgodnie z obecnymi rekomendacjami, największe znaczenie ma tzw. sucha pielęgnacja. Należy unikać moczenia kikuta pępowiny w trakcie kąpieli, a jedynie przemywać go czystą wodą z mydłem, a następnie dokładnie osuszać.

Pomocne mogą być także miejscowe środki antyseptyczne zawierające oktenidynę – stosuje się je głównie w trakcie pobytu noworodka w szpitalu. Obecnie nie rekomenduje się już stosowanego niegdyś odkażania pępka alkoholem etylowym (etanol ma działanie podrażniające, spowalnia także odpadanie kikuta pępowiny) oraz preparatami zawierającymi jod.