Zatkany nos u niemowlaka – co robić, kiedy niemowlak ma zatkany nos?

Zatkany nos u dziecka – przyczyny

Ludzki nos składa się z małego labiryntu złożonego z kilku kanałów (przewodów), które wyścielone są specjalnym nabłonkiem. Do kanałów tych uchodzą przewody, dzięki którym śluz z zatok i część łez z oczu dostaje się do jamy nosowej. Uczucie zapchanego nosa pojawia się, wówczas gdy tkanki tworzące „labirynt” układają się nieprawidłowo lub kiedy coś zatyka jego kanały.

Kiedy dziecko ma zatkany nos, przyczyny mogą być następujące:

• ciało obce w nosie – u dziecka to częsta przyczyna zapchanego noska,
• duża ilość wydzieliny śluzowej lub śluzowo-ropnej, czyli katar – u niemowlaka występuje zwykle w przebiegu alergii, infekcji wirusowej lub bakteryjnej,
• pokarm – do nosa dostaje się, kiedy dziecku się ulewa,
• obrzęk błony śluzowej nosa – błona śluzowa nosa potrafi całkowicie wypełnić przewody nosowe i doprowadzić do niedrożności nosa,
• suche i ciepłe powietrze w domu – przyczyna zatkanego nosa bez kataru u dziecka.

Zatkany nos u noworodka to w wielu przypadkach efekt zalegania wydzieliny w drogach oddechowych, będącej swojego rodzaju pamiątką po porodzie.

Ciągle zatkany nos u dziecka skłania nas to do diagnostyki w kierunku wad budowy jamy nosowej (np. krzywej przegrody czy zwężonych ujść zatok) i chorób nabłonka rzęskowego (obecny w nosie, rzęski oczyszczają błonę śluzową).

Jak rozpoznać, że niemowlę ma zatkany nos?

W normalnych warunkach dziecko oddycha bezszelestnie przez nos, zauważamy tylko ruch klatki piersiowej. Kiedy niemowlak ma zatkany nosek, jesteśmy w stanie u niego wysłuchać szmery i furczenia przy oddychaniu.

Ponadto niemowlę będzie musiało robić sobie przerwy podczas ssania na złapanie oddechu, będzie rozdrażnione, płaczliwe i nie da wyspać się rodzicom. Wydzielina z nosa u dziecka może być wodnista i zupełnie przejrzysta, jednak zdarza się, że gęsty katar u niemowlaka jest biały, żółty lub zielony.

Kaszel czy gorączka nie są objawami kataru, a raczej jego skutkiem i informują nas, że choroba postępuje.

Jak odetkać zatkany nos u dziecka?

Jeżeli dziecko nie ma objawów infekcji i żadnych niepokojących dolegliwości, można zastosować domowe sposoby na zatkany nos.

Aby odetkać nosek niemowlakowi, ważne jest zadbanie o to, by w domu panowała temperatura ok. 20 stopni Celsjusza i umiarkowana wilgotność. Można użyć nawilżaczy powietrza lub mokrego ręcznika na kaloryferze. Aby natychmiastowo udrożnić nos dziecku, można zorganizować dla niego krótki pobyt (do 10 min) w pomieszczeniu o dużej zawartości pary wodnej, np. w łazience po kąpieli lub z głową pochyloną nad miską z ciepłą wodą, kiedy dziecko jest starsze. Nie poleca się dodawania do wody olejków eterycznych, gdyż mogą podrażnić błony śluzowe nosa i zwiększyć katar. Trzeba też uważać, żeby nie poparzyć dziecka.

Na katar u niemowlaka pomogą gumowe gruszki i aspiratory – umożliwiają rodzicom odciągnięcie z nosa dziecka wydzielin i szybkie jego udrożnienie. Nie mają one jednak zastosowania, kiedy dziecko ma zatkany nos bez kataru. Końcówka ssąca powinna być szeroka, przytyka się ją do nosa niemowlaka nie głębiej niż na 1–2 mm i delikatnie zasysa. Za częste i za silne odsysanie może podrażniać błonę śluzową nosa, powodując jej obrzęk i zwiększoną produkcję wydzieliny. Dobrym pomysłem jest połączenie zakraplania nosa i odciągania wydzieliny po kilku minutach. Nie poleca się długich końcówek do aspiracji smarków, ponieważ podrażniają błonę śluzową nosa i mogą powodować krwawienia z nosa.

Należy pamiętać, że niemowlę z zapchanym nosem potrzebuje częstych przerw podczas ssania. Jeżeli wydaje nam się, że nie dojada, należy częściej starać się go karmić.

Woda morska dla dzieci – sposób na odetkanie nosa niemowlaka

W domowym leczeniu kataru u niemowlaka pomoże morska dla dzieci i podobne do niej produkty, oparte na sterylnej mieszance wody i soli kuchennej. Jest ona dostępna w aptekach. To skuteczny, szybki i bezpieczny sposób na odetkanie nosa niemowlakowi. Zakrapla się 1–2 krople do każdej dziurki i czeka, aż dziecko kichnie lub wydzielina spłynie do gardła. Poleca się takie działanie zwłaszcza przed karmieniem i przed spaniem.

Pomocne mogą okazać się ponadto olejki eteryczne i maści, np. maść majerankowa. Nakłada się jej cienką warstwę na skórę wokół otworów nosowych (nie do nosa). W aptekach dostępnych jest wiele maści i olejków eterycznych, jednak nie wszystkie mogą być stosowane u najmłodszych. Najlepiej o pomoc zapytać farmaceutę.

Kiedy domowe sposoby na katar u dziecka zawiodą, należy dać się do lekarza. Na zwykły katar czy obrzęk błony śluzowej poleca się witaminę C, rutynę i krople do nosa dla niemowląt. Należy pamiętać, że podaje się je dziecku nie dłużej niż 3 dni (lub więcej, jeżeli tak zaleci lekarz). Zbyt długa terapia, paradoksalnie, może być przyczyną kataru.

Katar u niemowlaka – kiedy do lekarza?

Noworodek z zatkanym nosem powinien być zbadany przez lekarza. Katar, gorączka i kaszel u niemowlaka, a także odmowa ssania to wskazanie do wizyty u lekarza w przypadku niemowlaka. Do specjalisty należy zgłosić się z maluchem także wtedy, gdy dziecko ma zapchany nos dłużej niż 3 dni. Dobrze też, jeżeli lekarz zbada dziecko, kiedy ma białą lub żółtą wydzielinę z nosa. Powikłaniami infekcji nosa mogą być: zapalenie ucha, zatok, oczodołu, oskrzeli i płuc.

Jeżeli w przebiegu zapalenia nosa zauważymy, że:

• dziecko często pociera jedno ucho lub pociąga za nie,
• pojawił się obrzęk jednej powieki, któremu może towarzyszyć wytrzeszcz tego oka,
• dziecko staje się blade lub sine, ma problemy z oddychaniem, a gdy brzuch się unosi, to klatka piersiowa zapada się i odwrotnie (wrażenie falowania),
• dziecko ma wysoką gorączkę,
• jest wyraźnie osłabione, „lejące”,
• ma cechy odwodnienia

pilnie skontaktujmy się z lekarzem, pediatrą lub zabierzmy dziecko do szpitala.