Szczepionka na rotawirusy – kiedy szczepić, czy to bezpieczne, jakie są powikłania?

Rotawirusy u dziecka – czy są groźne?

Rotawirusy to 7 różnych grup wirusów, z czego trzy – grupa A, B i C – są chorobotwórcze dla ludzi. Występują one powszechnie na całym świecie i są najczęstszą przyczyną hospitalizacji w przypadku biegunki rotawirusowej u dziecka

Niemal każde dziecko przechodzi zakażenie wirusami, najczęściej pierwszy kontakt z wirusem ma najbardziej poważny przebieg. Niekiedy infekcja rotawirusowa prowadzi do groźnego odwodnienia u dziecka.

Możliwe są także zakażenia rotawirusami nie dające żadnych objawów. Stwarza to jednak ryzyko zarażania innych dzieci. Zakażenie wirusem rota możliwe jest na drodze bezpośredniego kontaktu z chorym, a także drogą kropelkową.

Zakażenie rotawirusem – jak można się zarazić, jakie są objawy?

Źródłem wirusa jest każdy chory w okresie objawowej infekcji oraz około kilkanaście dni po ustąpieniu objawów. Ponadto wirus może pozostawać aktywny przez nawet dwa miesiące na powierzchniach i przedmiotach codziennego użytku.

Okres inkubacji rotawirusa trwa około 1–3 dni, po czym pojawiają się objawy o różnym nasileniu: bardzo częste wymioty, nawet do kilkudziesięciu razy w ciągu doby, obfite, wodniste biegunki, umiarkowana gorączka oraz osłabienie.

Przy dłuższym utrzymywaniu się wymienionych objawów rotawirusa u dziecka lub ich znacznym nasileniu, może dojść do bardzo groźnego odwodnienia.

Przeczytaj też: Powikłania po COVID-19 u dzieci

Rotawirusy – przyczyna odwodnienia u dziecka

Jak rozpoznać odwodnienie u dziecka? Pojawia się tzw. suchy płacz, pieluszka pozostaje sucha, usta są spierzchnięte, a skóra przesuszona. Przy chwyceniu fałdu skórnego na brzuchu między dwa palce, nie wraca on natychmiast do pierwotnego położenia.

Ponadto objawem odwodnienia u niemowląt jest zapadnięte ciemiączko oraz oczy. Średnio 1 na 20 dzieci do 5 roku życia trafia do szpitala z powodu ciężkiej biegunki rotawirusowej.

Szczepionka na rotawirusy – dla kogo?

Kto powinien zaszczepić się przeciwko rotawirusom? Szczepienia przeciw rotawirusom są od 2021 roku obowiązkowe i bezpłatne dla dzieci urodzonych po 31 grudnia 2020 r. U dzieci urodzonych przed 1 stycznia 2021 r. szczepienie przeciw rotawirusom jest zalecane i odpłatne.

Szczególne wskazania do wykonania szczepionki przeciw rotawirusom to:

• niska masa urodzeniowa,
• wcześniactwo,
• przewlekłe choroby u dzieci,
• planowanie w przyszłości zapisu dziecka do żłobka lub przedszkola.

Nie znaleziono uzasadnienia dla szczepienia dzieci po ukończeniu 6. miesiąca życia. Takie szczepienie może okazać się nieskuteczne, dodatkowo możliwe jest zwiększone ryzyko wgłobienia jelita. Podobnie ze szczepieniami u dorosłych – brak jest badań klinicznych wskazujących na korzyści ze stosowania szczepionki na rotawirusy.

Co roku zakażenie diagnozowane jest u około 200 tys. dzieci, z czego około 10 proc. wymaga leczenia szpitalnego, a kilkanaścioro dzieci – umiera. Czy warto szczepić dziecko przeciw rotawirusom? Liczby mówią same za siebie – opisywane wirusy stanowią poważne zagrożenie dla dziecka a szczepionka to najlepsza profilaktyka. Okazuje się być najskuteczniejsza w porównaniu z innymi metodami zapobiegania, takimi jak dezynfekcja powierzchni i rąk czy unikanie kontaktu z chorymi.

Ponadto w krajach, gdzie wprowadzono szczepionkę przeciwko rotawirusom na szerszą skalę, zauważono ogólny spadek zachorowań w populacji, także wśród dorosłych.

Szczepionki na rotawirusy – jakie są dostępne w Polsce?

W Polsce dostępne są dwa rodzaje szczepionek na rotawirusy – podawane w dwóch lub trzech dawkach:

• preparat jednoskładnikowy Rotarix, który ma postać proszku i rozpuszczalnika; podawany jest w dwóch dawkach,
• preparat pięciokładnikowy Rota Teq o postaci roztworu doustnego; podawany jest w trzech dawkach.

Bez względu na wybór szczepionki na rotawirusy dla dziecka, pierwsza dawka powinna być podana przed ukończeniem przez dziecko 6. tygodni życia, czyli podczas pierwszej wizyty szczepiennej. Dopuszczalne jest podanie pierwszej dawki do 12. tygodnia życia, zaś ostatnia powinna być podana między 24. a 32. tygodniem życia. Odstęp czasowy między dawkami powinien wynosić minimum 4 tygodnie.

Szczepionka przeciw rotawirusom – powikłania

Jak każda szczepionka, także ta przeciwko rotawirusom może powodować działania niepożądane. Możliwe są: przejściowe odczyny poszczepienne u dziecka, gorączka, zaburzenia żołądkowo-jelitowe czy nadmierne rozdrażnienie.

Najczęściej jednak szczepionka doustna na rotawirusy jest dobrze tolerowana.

Szczepionka przeciw rotawirusom – jakie są przeciwwskazania?

Nie każdy może zostać jednak zaszczepiony. Przeciwwskazaniem do szczepienia na rotawirusy może być:

• nadwrażliwość na jakikolwiek składnik szczepionki,
• wiek powyżej 6. miesiąca życia,
• ostre infekcje przebiegające z gorączką,
• biegunki i wymioty,
• wgłobienie jelit,
• wrodzone wady przewodu pokarmowego.

Przeciwwskazaniem do szczepienia przeciw rotawirusom są również zaburzenia odporności o charakterze pierwotnym lub wtórnym.