Świerzb u dziecka – objawy, rozpoznanie, leczenie zakażenia świerzbem ludzkim

Świerzb u dzieci – przyczyny – jak można się zarazić?

Świerzb to choroba zakaźna, której czynnikiem etiologicznym jest pasożyt – świerzbowiec ludzki. Zarażenie świerzbem następuje poprzez kontakt bezpośredni z chorym lub z przedmiotami z jego otoczenia (ubrania, obuwie, pościel, ręczniki).

Największy odsetek chorych na świerzb występuje w przedszkolach i szkołach, gdzie łatwo dochodzi do zarażenia. Czynniki, które sprzyjają rozprzestrzenianiu się świerzbu to przede wszystkim złe warunki mieszkalne, duża liczba domowników, zaniedbanie, bezdomność oraz zaburzenia odporności.

Przeczytaj też: Pierwszy spacer z dzieckiem – jak się do niego przygotować?

Świerzb – objawy – jak wygląda świerzb u dzieci?

Swędzenie skóry u dziecka oraz wykwity skórne – to główne objawy świerzbu. Pasożyt bytuje w naskórku dziecka, drążąc w nim kanały – powoduje to podrażnienie skóry oraz alergiczne odczyny zapalne. W konsekwencji pojawiają się specyficzne zmiany skórne, a dziecko skarży się na silny świąd skóry w miejscach, w których bytuje świerzb – na dłoniach, na nogach i nie tylko.

Przestrzenie między palcami, nadgarstki, doły pachowe, pośladki, okolice kostek, pachwiny, podbrzusze, narządy płciowe – to miejsca, w których bytuje świerzbowiec ludzki. Wykwity skórne jakie możemy tam zaobserwować to grudki, krostki, pęcherzyki (średnicy 1–2 mm). Zmiany te mogą występować na tle rumieniowym (zaczerwieniona skóra). Charakterystyczną zmianą dla tego pasożyta są szaro-czarne korytarze, tunele (tzw. nory świerzbowcowe) z jasnym punkcikiem na końcu (świerzbowiec), które ułatwiają rozpoznanie świerzbu.

Swędzenie skóry w nocy, po wysiłku fizycznym, po kąpieli wynika ze wzmożonej aktywności pasożyta w wyższej temperaturze.

Świerzb u niemowlaka daje nieco inny obraz zmian na skórze dziecka. Obecne są grudki, krostki i pęcherzyki z tendencją do skupiania się na dłoniach. Niewidoczne są natomiast nory świerzbowcowe. Inna jest też lokalizacja w porównaniu z dziećmi starszymi. Zajęte są dłonie, okolica podeszwowa stóp, grzbiet, twarz i skóra owłosiona głowy.

Przeczytaj też: Powikłania po COVID-19 u dzieci

Co to jest świerzb norweski?

Świerzb norweski, nazywany także świerzbem hiperkeratotycznym, to rzadka postać świerzbu. Jej ciężki przebieg związany jest z bardzo dużą ilością pasożytów bytujących w skórze chorego (nawet 1–2 miliony). Postać ta jest bardzo zakaźna.

Objawy świerzbu norweskiego to pogrubienie jednej z warstw naskórka i tworzenie łusek i strupów – głównie na grzebiecie, twarzy, owłosionej skórze głowy, kolanach, łokciach, dłoniach i podeszwach stóp. U 50 proc. chorych świąd skóry nie występuje.

Czynnikami predysponującymi do wystąpienia tej postaci świerzbu są m.in. niedobory odporności, immunosupresja i choroby przewlekłe.

Przeczytaj też: Trzydniówka – co to za choroba?

Jak rozpoznać, że dziecko ma świerzb?

Ponieważ objawy świerzbu ludzkiego są dość charakterystyczne, diagnozę stawia się zazwyczaj na podstawie badania podmiotowego i przedmiotowego. Dobra odpowiedź na leczenie dodatkowo pomaga ustalić, czy to świerzb.

W razie wątpliwości można wykonać specjalistyczne badania u dermatologa. Należą do nich chociażby mikroskopowe badanie zeskrobin naskórka czy dermatoskopia (oglądanie skóry pod dużym powiększeniem).

Leczenie świerzbu u dzieci – leki i leczenie domowe

Przede wszystkim należy pamiętać, że leczeniu poddaje się nie tylko chore dziecko, ale wszyscy domownicy, osoby z najbliższego otoczenia – nawet jeśli nie ma u nich objawów, zmian skórnych.
Leczenie stosowane w zwalczaniu świerzbowca ludzkiego jest miejscowe. Stosuje się maści i zawiesiny z permetryną, krotamitonem, benzoesanem benzylu lub siarką. Przy bardzo nasilonym świądzie można podać doustne leki przeciwhistaminowe (mają działanie przeciwświądowe).

Oto kilka podstawowych zasad, które powinny być przestrzegane, aby pozbyć się świerzbu:

1. Przed leczeniem obciąć paznokcie.
2. Maści, zawiesiny stosować bezpośrednio po kąpieli i osuszeniu skóry dziecka.
3. Leki na świerzb stosować na całe ciało – od szyi w dół. Ze szczególnym uwzględnieniem najczęściej zajmowanych miejsc (dłonie, przestrzenie międzypalcowe, stopy, pachwiny, łokcie, kolana, fałdy skórne).
4. Na dłonie i stopy można po zaaplikowaniu leku nałożyć opatrunek (bandaż) lub skarpety.
5. Leczenie miejscowe można powtórzyć po 1–2 tygodniach.
6. Bieliznę, ubrania, pościel, ręczniki, narzuty – wyprać w 60 stopniach, wysuszyć i wyprasować gorącym żelazkiem.
7. Przedmioty, których nie można wyprać (np. buty, zabawki) należy wsadzić do zamrażalnika na 12 godzin lub zamknąć szczelnie w torebce na tydzień – świerzbowce giną bez żywiciela (człowieka) w ciągu kilku dni.
8. Dokładnie odkurzyć dywany, podłogi i meble.

Jakie są powikłania świerzbu?

Nieleczony lub przewlekający się świerzb może doprowadzić do poważnych nadkażeń bakteryjnych takich jak: zapalenie mieszków włosowych, czyraczność, zapalenie tkanki łącznej czy zapalenie węzłów chłonnych. Z kolei przewlekłe i nieleczone nadkażenia bakteryjne mogą doprowadzić do kłębuszkowego zapalenia nerek.

Zaobserwowanie pierwszych objawów świerzbu u dziecka powinno zatem skłonić do pilnej konsultacji z lekarzem. Specjalista pomoże rozpoznać, czy to świerzb, czy AZS lub inna choroba skóry, i odpowiednio dostosuje leczenie. Należy pamiętać, że w przypadku małych dzieci leczenie świerzbu octem, wodą utlenioną czy lekami bez recepty zakupionymi na własną rękę może być ryzykowne.