Ząbkowanie – objawy, sposoby łagodzenia bólu

Kiedy rozpoczyna się wyrzynanie zębów? Kalendarz ząbkowania

Choć zawiązki zębów mlecznych tworzą się jeszcze podczas życia płodowego – ok. 4 tygodnia, dziecko rodzi się z bezzębną jamą ustną – wyjątek stanowią noworodki, u których występują zęby wrodzone. Pojawienie się pierwszych zębów w jamie ustnej następuje zwykle w 5.-6. miesiącu życia .

Nie stanowi to jednak reguły. Każde dziecko rozwija się w swoim własnym tempie – co za tym idzie ząbkowanie u niemowląt jest indywidualną kwestią, podobnie jak kolejność wyrzynania zębów mlecznych. U każdego dziecka może ono przebiegać w nieco inny sposób. Ważne jest to, aby zęby mleczne zaczęły pojawiać się w jamie ustnej nie później niż w pierwszym roku życia.

Za najpopularniejszy kalendarz ząbkowania uznaje się:

• dolne jedynki (środkowe siekacze): 5.–10. miesiąc życia;
• górne jedynki (środkowe siekacze): 7.–12. miesiąc życia;
• dolne i górne dwójki (siekacze boczne): 8.–13. miesiąc życia;
• dolne i górne czwórki (pierwsze zęby trzonowe): 12.–18. miesiąc życia;
• dolne i górne trójki (kły): 15.–24. miesiąc życia;
• dolne i górne piątki (drugie zęby trzonowe): 21.–36. miesiąc życia.

Należy pamiętać, że wszelkie wątpliwości odnośnie tego, jak przebiega ząbkowanie u niemowląt, powinny być konsultowane ze stomatologiem dziecięcym.

Jak długo trwa bolesne ząbkowanie u niemowląt?

Pierwsze objawy ząbkowania dostrzega się zwykle na 4 dni przed ukazaniem się zęba w jamie ustnej. Obejmują one również dzień ukazania się zęba w buzi oraz trzy kolejne doby. Przyjęto więc, że bolesne ząbkowanie trwa zazwyczaj ok. 8 dni. Po tym czasie objawy stopniowo ustają i ponownie pojawiają się podczas wyrzynania kolejnych zębów.

To jak przebiega u niemowląt ząbkowanie – długość ząbkowania i towarzyszących mu objawów – stanowi kwestię indywidualną.

Jak rozpoznać ząbkowanie? Charakterystyczne objawy ząbkowania

Ząbkowanie u niemowląt wiąże się z występowaniem wielu dolegliwości, które można podzielić na dwie podstawowe grupy objawów – miejscowe i ogólne.

Objawy miejscowe spotykane są u większości dzieci. Najpopularniejsze z nich to:

• swędzenie dziąseł,
• zaczerwienione dziąsła,
• obecność niewielkiego stanu zapalnego i ból dziąseł,
• nasilone ślinienie.

Ogólne symptomy towarzyszące dotyczą najczęściej dzieci poniżej 1. roku życia. Zwykle dostrzega się:

• gorączkę,
• biegunkę,
• drażliwość i niepokój.

Typowe objawy ząbkowania wiążą się także ze zmianami w zachowaniu dziecka, takimi jak wkładanie rączek do jamy ustnej, brak apetytu czy problemy ze snem.

Nietypowe objawy ząbkowania

U niektórych dzieci ząbkowaniu towarzyszą bardzo szczególne objawy. Jednym z nich jest podrażnienie mechaniczne, lokalizujące się w okolicy ust i szyi. Spowodowane jest ono zwykle przez nadmierne ulewanie oraz nadmierne wydzielanie śliny.

Innym nietypowym objawem ząbkowania jest wysypka. Lokalizuje się najczęściej na plecach lub brzuchu, przybierając postać małych, czerwonych grudek.

W przypadku części maluchów poza wysypką obserwuje się pieluszkowe zapalenie skóry. Według niektórych badaczy spowodowane jest ono infekcjami, towarzyszącymi właśnie ząbkowaniu.

Bolesne ząbkowanie – jak złagodzić objawy?

Ząbkowanie wiąże się z wieloma dolegliwościami, które większość dzieci znosi dość burzliwie. Podczas wyżynania się pierwszych zębów mlecznych dzieci stają się rozdrażnione i apatyczne. Mogą wykazywać objawy, mylnie wskazujące na rozwój infekcji.

Jeśli zauważysz o swojej pociechy objawy ząbkowania, warto zareagować. Odpowiednie metody pozwolą ulżyć dziecku w dyskomforcie i towarzyszących dolegliwościach. W radzeniu sobie z ząbkowaniem sprawdzą się zarówno metody domowe, jak i farmakologiczne.

Domowe sposoby na ząbkowanie

Do najpopularniejszych z domowych sposobów na ząbkowanie należy delikatny masaż dziąseł, wykonywany przy pomocy klasycznego gazika lub silikonowych szczoteczek. Na obolałe dziąsła dziecka świetnie sprawdzają się także schłodzone gryzaki. Ich użycie przynosi szybką ulgę w dolegliwościach.

Pomaga też wprowadzenie do diety dziecka twardych owoców i warzyw. Ich struktura ułatwia pojawienie się zębów mlecznych w jamie ustnej, a także pozwala złagodzić ból, towarzyszący procesowi erupcji. Należy pamiętać, że wprowadzanie twardych pokarmów powinno być dopasowane do stopnia rozwoju dziecka.

Farmakologiczne sposoby na ząbkowanie

Bolesne ząbkowanie można zminimalizować za pomocą żeli i maści do smarowania dziąseł. W ich składzie znajdują się zwykle preparaty ziołowe, wykazujące działanie przeciwzapalne i łagodzące. Część preparatów posiada w składzie substancje znieczulające, takie jak m.in. lidokaina. Obecnie jednak nie zaleca się ich do domowego stosowania.

Na ząbkowanie zastosować można leki wykazujące właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe. Stosuje się je podczas wystąpienia objawów ogólnoustrojowych, takich jak m.in. gorączka. U małych dzieci najczęściej stosuje się preparaty na bazie paracetamolu lub ibuprofenu.

Część rodziców z chęcią sięga po preparaty homeopatyczne. Należy jednak pamiętać o ich ograniczonym działaniu. Stosowanie wszelkiego rodzaju sposobów na ząbkowanie powinno być skonsultowane z lekarzem pediatrą lub stomatologiem dziecięcym.

Jak pomóc ząbkującemu maluchowi?

Dziąsła swędzą i bolą . Jeśli chcesz ulżyć maluchowi, dopilnuj, by zawsze miał pod ręką czysty, twardy przedmiot do gryzienia i ssania. Zanim podasz maluchowi schłodzony gryzak, sprawdź, czy nie ma w nim żadnych dziurek, uszkodzeń, by płyn znajdujący się w środku nie dostał się do buzi dziecka.

Nadmierne ślinienie się. W celu zabezpieczenia ubrań przed pobrudzeniem i zmoczeniem nadmiarem śliny, załóż maluszkowi śliniak. Delikatnym ruchem osuszaj także skórę wokół ust oraz brodę – nie trzyj. Możesz także smarować twarz dziecka tłustym kremem dla niemowląt, jeżeli buzia jest zaczerwieniona.

Brak apetytu. Nie dziw się, jeśli niemowlę nie chce jeść. Spróbuj częściej przystawiać dziecko do piersi lub podawaj półpłynne pokarmy, których nie trzeba żuć.

Rozdrażnienie. Ząbkujący mały człowiek może być płaczliwy, marudny, nerwowy, smutny. Ulżysz mu, często go przytulając, nosząc np. w chuście.

Zaburzenia snu. Ząbkujące niemowlęta potrafią się bardzo często budzić, ku zmartwieniu rodziców. Twoje dziecko kiepsko się czuje, zatem potrzebuje ciebie bardziej niż wcześniej. Weź je do swojego łóżka i przytul – obecność rodziców powinna malucha uspokoić i pomóc mu spokojnie zasnąć.

Pierwsze zęby u niemowlaka – jak o nie dbać?

Proces ząbkowania wiąże się z występowaniem wielu miejscowych objawów w jamie ustnej. Najczęstsze z nich dotyczą mechanicznego uszkodzenia lub nadkażenia błony śluzowej. Wywołuje je obecność w jamie ustnej obcych, brudnych przedmiotów (wkładanie do buzi rączki, zabawki z piaskownicy, zabawek itd.) Dopilnowanie tego, aby dziecko nie wkładało do buzi palców lub ulubionego gryzaka, graniczy z cudem. Możliwe jest jednak zadbanie o optymalną higienę jamy ustnej.

Bardzo ważne jest to, aby codziennie dokładnie myć wały dziąsłowe oraz pamiętać o szczotkowaniu pierwszych ząbków. Może nie wpłynie to bezpośrednio na bolesne ząbkowanie, ale oddziałuje na ogólną kondycję jamy ustnej dziecka – rzecz jasna pozytywnie!

Czy odstawiać od piersi po wyrżnięciu się pierwszych zębów?

Do dziś w społeczeństwie pokutuje pogląd, że pojawienie się dolnych jedynek stanowi sygnał do odstawienia niemowlęcia od piersi. Nie obawiaj się, że maluch pogryzie brodawkę, nie ma jeszcze takich umiejętności ani siły. Ssanie piersi i bycie blisko mamy zaspokaja jego poczucie bezpieczeństwa, pomaga uspokoić się, a opuchnięte dziąsło mniej boli. Dlatego zaprzestanie karmienia w tym momencie byłoby dla dziecka trudnym przeżyciem i sporym stresem.

współpraca: Marta Puchowska