Bezdech u dziecka – jak wygląda, jakie ma przyczyny i jak pomóc dziecku?

Co to jest bezdech i jakie ma objawy?

Bezdech to przerwa w oddychaniu występująca w czasie snu (bezdech nocny) lub czuwania. Bezdech u wcześniaków rozpoznaje się, gdy przerwa ta trwa ponad 20 sekund lub towarzyszy jej zwolnienie akcji serca dziecka czy zmniejszenie wysycenia krwi tlenem. Widocznym objawem bezdechu u dziecka jest sinica centralna (niebieskawe zabarwienie skóry, błon śluzowych, języka, warg).

Najczęściej przerwy w oddychaniu występują u noworodków przedwcześnie urodzonych, ale wystąpić może również bezdech u niemowlaka czy starszego dziecka. W zależności od wieku, przyczyny bezdechu mogą się nieco różnić. Bezdech u wcześniaka związany jest przede wszystkim z niedojrzałością dziecka.

Czasami bezdechy u dziecka ustępują samoistnie po pewnym czasie, w innych przypadkach przebieg może być ciężki. Warto zauważyć, że krótkie bezdechy u dzieci trwające ok. 5–10 sekund, jeśli nie towarzysza im żadne niepokojące objawy, mogą wystąpić również u prawidłowo rozwijających się noworodków.

Przeczytaj też: Bezdech senny – przyczyny, objawy, leczenie

Jak wygląda bezdech u niemowlaka i dzieci starszych?

Bezdech u dziecka można podzielić na trzy rodzaje: bezdech ośrodkowy, obturacyjny oraz mieszany.

Bezdech centralny (ośrodkowy) związany jest z nieprawidłową dojrzałością ośrodków oddechowych zlokalizowanych w mózgowiu i stanowi najczęściej występujący bezdech u noworodka, zwłaszcza wcześniaka. Ze względu na niedojrzałość tych mechanizmów lub uszkodzenie ośrodka oddechowego, np. w wyniku niedokrwienia podczas porodu, dochodzi do okresowego zatrzymywania przepływu powietrza przez drogi oddechowe, przede wszystkim, kiedy dziecko zasypia lub przebudza się ze snu.

Drugi typ bezdechu – bezdech obturacyjny, występuje częściej u dzieci starszych. Wynika z nieprawidłowej drożności dróg oddechowych dziecka, zatkania światła czy obrzęku ich błon śluzowych. W wyniku tych zmian dochodzi do zmniejszenia przepływu powietrza do płuc. W przeciwieństwie do bezdechu centralnego w tym przypadku u dziecka obecne są ruchy oddechowe klatki piersiowej, jednak mimo to, oddech jest niewydolny. Do objawów bezdechu obturacyjnego należy senność, tendencja do zasypiania w nietypowych pozycjach.

Bezdech mieszany rozpoznaje się wtedy, gdy przyczyny centralne (związane z niedojrzałością noworodka) i ośrodkowe (z zmniejszeniem przepływu powietrza w drogach oddechowych) nakładają się na siebie. Bardzo często taki typ bezdechów występuje u wcześniaków, zwłaszcza tych, które urodziły się przed 34. tygodniem ciąży.

Bezdech u dziecka – przyczyny przerw w oddychaniu

Przyczyn bezdechu u dzieci może być wiele. U wcześniaków i noworodków mają one związek przede wszystkim z uszkodzeniem układu nerwowego, np. w wyniku krwawienia wewnątrzczaszkowego (wcześniaki) czy niedotlenienia okołoporodowego, jak w przypadku encefalopatii niedotlenieniowo-niedokrwiennej (noworodki donoszone). Bezdech u dzieci starszych częściej związany jest z zaburzeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe np. w wyniku obecności ciała obcego czy przerostu migdałków (gardłowego, podniebiennych). W tym przypadku do objawów bezdechu zalicza się senność u dziecka w ciągu dnia. D ziecko chrapie, może zachowywać się nietypowo.

Inne możliwe przyczyny bezdechu u dzieci to:

• niedotlenienie,
• obrzęk krtani,
• obturacyjny bezdech senny u dziecka,
• zakażenia,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• martwicze zapalenie jelit,
• bezdech afektywny.

Przerwy w oddychaniu u dziecka może wywołać refluks żołądkowo-przełykowy, spadek stężenia glukozy lub wapnia we krwi, obniżenie napięcia mięśniowego, a także choroby metaboliczne,wady budowy twarzoczaszki. Epizody bezdechów u dzieci mogą wystąpić po lekach, np. opoidowych.

Co to jest bezdech afektywny u dziecka?

Bezdech afektywny to stosunkowo często występujący u dzieci rodzaj bezdechu, będący reakcją na niekorzystne bodźce zewnętrzne w postaci np. stresu czy strachu. Niewystarczająca wentylacja może wywołać drgawki a nawet stać się przyczyną omdlenia u dziecka. Wyróżniamy bezdechy afektywne blade i sine.

Bezdech u dziecka podczas płaczu wywołanego silnym zdenerwowaniem to najczęściej bezdech siny. Zanoszący się płacz wywołuje hiperwentylację, która wiąże się z zasinieniem skóry i może skutkować utratą świadomości w wyniku niedotlenienia.

Bezdechy blade są natomiast odpowiedzią na ból lub strach. W tym przypadku nie występują zazwyczaj narastający płacz, a nagłe omdlenie wynika z chwilowej asystolii, czyli chwilowego zatrzymania akcji serca.

Bezdech u dziecka – pierwsza pomoc przy zatrzymaniu oddechu

Nie zawsze leczenie bezdechu jest bezwzględnie konieczne. Jeśli przerwy w oddychaniu u dziecka są krótkie (do 15 sekund) i nie towarzyszą im żadne niepokojące objawy, takie jak zasinienie ust, warg, języka czy spadek tętna, może to być fizjologiczny wariant oddychania u dziecka. W celu zapobiegania napadom bezdechu u dzieci należy zadbać o zapewnienie odpowiedniej temperatury pomieszczenia oraz prawidłową drożność noska dziecka.

W czasie wystąpienia problemów z oddychaniem u dziecka należy przede wszystkim zachować spokój. W przypadku dłuższej przerwy w oddychaniu u mniejszych dzieci można spróbować pobudzić je do oddychania np. poprzez podniesienie z łóżeczka. Jeśli powrót oddechu nie następuje, należy delikatnie potrząsnąć dzieckiem i uderzyć je po plecach.

W sytuacji, kiedy te czynności nie przynoszą rezultatu, trzeba jak najszybciej wezwać pogotowie, a u dziecka prowadzić wentylację poprzez metodę usta-nos-usta.

Leczenie bezdechu – monitor oddechu, aparat CPAP, leki

Leczenie bezdechu u dzieci uzależnione jest od jego przyczyny oraz od wieku dziecka. Ważna jest obserwacja małego pacjenta w domu, choć czasami jego stan może wymagać pobytu w szpitalu. Monitorowanie i obserwację bezdechu, ważne zwłaszcza u wcześniaków, zapewnia monitor oddechu. Można go stosować także w domu. W przypadku obniżenia wysycenia krwi tlenem, podaje się tlen.

W bezdechu obturacyjnym wynikającym z częściowej niedrożności dróg oddechowych oraz w bezdechu mieszanym czasami wspiera się funkcje układu oddechowego dziecka wykorzystując aparat CPAP, utrzymujący dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych. Niekiedy, w stanie ciężkim, dziecko może wymagać intubacji. Ciężkie bezdechy u dziecka leczy się, podając leki, takie jak cytrynian kofeiny czy aminofilina.