Kontakt skóra do skóry – jakie zalety ma pierwszy kontakt matki z dzieckiem?

Co to jest kontakt skóra do skóry?

Kontakt skóra do skóry (z ang. skin to skin) to kontakt nowo narodzonego dziecka z mamą poprzez położenie nagiego noworodka na nagim ciele kobiety. Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) kontakt ten powinien nastąpić nie później niż 5 minut od urodzenia dziecka. Jeśli nie ma przeciwwskazań medycznych, dziecko powinno być położone na brzuch mamy od razu po urodzeniu.

Noworodek może leżeć na nagim ciele matki nawet w trakcie rodzenia łożyska czy też w trakcie szycia krocza. Pierwszy kontakt mamy z dzieckiem powinien trwać nieprzerwanie dwie godziny. W trakcie tych dwóch godzin zwykle dochodzi do pierwszego karmienia piersią. W czasie ssania piersi uwalnia się prolaktyna, która odpowiada m.in. za intensywne odczucia matki względem dziecka i poprawę samooceny matki.

Pierwsze czynności wykonane przy noworodku (odpępnienie, ocena skali Apgar) mogą odbyć się swobodnie, w czasie kiedy maluch leży na brzuchu mamy. Kolejne czynności, o ile stan dziecka jest dobry, takie jak mierzenie czy ważenie, powinny odbyć się dwie godziny po porodzie.

Zalety kontaktu skora do skóry – co zyskuje dziecko?

Liczne badania naukowe oraz Światowa Organizacja Zdrowia potwierdzają skuteczność kontaktu skóra do skóry oraz jego liczne korzyści.

Jedną z podstawowych zalet jest szybsza i łatwiejsza adaptacja dziecka do nowych warunków życia. Kontakt skóra do skóry pozwala dziecku na łagodniejsze przeżycie pierwszych dni po porodzie. Światło, nowe dźwięki, inna temperatura są dla dziecka silnymi bodźcami wywołującymi stres, ale bliski kontakt z ciałem mamy, bicie jej serca i oddech zapewniają dziecku poczucie bezpieczeństwa i pozwalają na zminimalizowanie stresu wynikającego z samego porodu.

Kontakt ze skórą rodzicielki pozwala na kolonizowanie dziecka florą bakteryjną matki, co chroni maluszka przed niebezpiecznymi drobnoustrojami szpitalnymi. Dodatkowo naga, ciepła skóra mamy jest dla noworodka najlepszym źródłem ciepła, chroni go przed nadmiernym wychłodzeniem. Należy podkreślić, że dziecko po urodzeniu zostaje osuszone i dodatkowo przykryte pieluszkami tetrowymi.

Co więcej na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że pierwszy kontakt skóra do skóry wpływa na to, że dzieci w późniejszym czasie mniej płaczą i są spokojniejsze.

Co pierwszy kontakt z noworodkiem daje matce?

Bliski kontakt dziecka z mamą powoduje u kobiety wydzielanie takich hormonów, jak prolaktyna i oksytocyna, które uczestniczą w procesie laktacji. Zostało dowiedzione, że kontakt skóra do skóry tuż po porodzie daje szanse na długie karmienie piersią . Bardzo ważne jest, aby nie przystawiać dziecka do piersi na siłę. Noworodek jest w stanie sam do niej przypełzać i zacząć ją ssać, gdyż w ciągu pierwszych dwóch godzin życia odruch ssania jest najsilniejszy. Pierwsze karmienie piersią jest ważne również z tego powodu, że dziecko otrzymuje wraz z siarą (pierwszy pokarm kobiety poprzedzający wytwarzanie mleka właściwego) ogromną ilość przeciwciał odpornościowych, które mają za zadanie chronić dziecko przed drobnoustrojami chorobotwórczymi.

Niewątpliwą korzyścią dla mamy z kontaktu skóra do skóry jest szybszy poród łożyska. Jak wcześniej wspomniano, podczas bliskiego kontaktu matki z dzieckiem jest wydzielana oksytocyna, która powoduje obkurczanie się mięśnia macicy.

Warto dodać, że kontakt ten sprzyja wytworzeniu więzi pomiędzy noworodkiem i kobietą. Odpowiedzialne są za to hormony miłości i szczęścia (oksytocyna i endorfiny), które się wówczas wydzielają. Gdy maluszek leży na ciele mamy, potrzeba bliskości jest zaspokojona obustronnie.

Kiedy kontakt skóra do skóry może zostać opóźniony?

W niektórych sytuacjach umożliwienie takiej bliskości matki i noworodka tuż po porodzie nie jest możliwie. Do takich sytuacji zalicza się:

• poród poprzez cesarskie cięcie – w przypadku operacji w znieczuleniu przewodowym pierwszy kontakt matki z dzieckiem powinien nastąpić jeszcze na sali operacyjnej. Jeśli cięcie cesarskie było wykonane w znieczuleniu ogólnym, pierwszy kontakt powinien nastąpić w chwili, kiedy mama odzyska świadomość;
• poród ciąży mnogiej;
• poród zabiegowy;
• zabiegi przeprowadzone w III i IV okresie porodu – mowa jest tutaj o interwencjach, które muszą być przeprowadzone w trybie pilnym lub w krótkotrwałym znieczuleniu ogólnym.

W przypadku wyżej wymienionych sytuacji kontakt skóra do skóry może przejąć tata dziecka. Noworodek jest wtedy układany na nagiej klatce piersiowej taty. Bliski kontakt malucha z tatą pozwoli na kolonizację dziecka dobroczynnymi drobnoustrojami, a ciepła skóra taty zapewnia mu optymalną temperaturę ciała oraz poczucie bezpieczeństwa.

Warto podkreślić, że kontakt skóra do skóry odgrywa niezwykle ważną rolę w przypadku wcześniaków z niską masą urodzeniową.

Kontakt skóra do skóry powinien odbywać się nie tylko przez pierwsze dwie godziny po porodzie w szpitalu. Potrzeba bliskości i bezpieczeństwa ważna jest dla dziecka ( i nie tylko) na każdym etapie rozwoju i życia.