Skaza białkowa u niemowląt – co to jest, objawy, leczenie

Skaza białkowa u niemowlaka – co to jest?

Skaza białkowa to inne określenie alergii na białko mleka krowiego, czyli niepożądanej, powtarzalnej reakcji alergicznej występującej po spożyciu białka mleka krowiego i jego przetworów. Jest to najczęstsza forma alergii pokarmowej u dzieci.

Pierwsze objawy skazy białkowej zwykle manifestują się w okresie niemowlęcym i mają postać szorstkiego wyprysku na policzkach. Skaza białkowa często jest pierwszym objawem atopowego zapalenia skóry u dzieci (dawniej zwane skazą atopową) i początkiem tzw. marszu alergicznego, czyli przechodzenia jednej postaci alergii w drugą (często z czasem dołącza się alergiczny nieżyt nosa, a czasem też astma).

Słowo atopia oznacza bardzo silną nadwrażliwość na pewne czynniki istniejące w środowisku, w którym żyje człowiek. Alergeny uczulające dziecko to przede wszystkim białka, co nie znaczy, że zawarte są wyłącznie w pożywieniu. Miliony mikroorganizmów dzielących z nami świat, struktury sierści zwierząt, zarodniki roślinne unoszące się w powietrzu także zbudowane są po części z białka.

Sprawdź też: Jak odstawić dziecko od piersi? Sposoby

Skaza białkowa u niemowlaka – przyczyny

W powstawaniu wszelkich postaci alergii, w tym skazy białkowej u dzieci, biorą udział czynniki genetyczne, immunologiczne i środowiskowe. Reakcja alergika na substancje uczulające przypomina reakcję człowieka zaatakowanego przez wirusy i bakterie – jego układ immunologiczny próbuje się bronić, wytwarzając przeciwciała do ich zwalczania.

Ryzyko wystąpienia alergii jest nieco większe w przypadku porodu drogą cięcia cesarskiego. Czynnikiem zmniejszającym ryzyko alergii jest karmienie piersią co najmniej przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka. W trakcie ciąży oraz karmienia piersią, o ile nie ma ku temu wskazań, nie powinno się stosować diet eliminacyjnych.

W jakim wieku ujawnia się skaza białkowa?

Najczęściej chorobę diagnozuje się w 1. roku życia dziecka, wkrótce po porodzie. Jednym z pierwszych symptomów jest kolka objawiająca się u niemowlęcia bólem brzuszka i cyklicznym, charakterystycznym płaczem.

Skazę białkową rozpoznaje się na podstawie objawów, wywiadu lekarskiego i testów skórnych. Jeśli zatem u dziecka zauważymy silny świąd skóry, czerwone plamy na twarzy, zgięciach łokciowych, pod kolanami, niepokojący kaszel, krew w kale , skontaktujmy się z pediatrą, który skieruje dziecko na konsultację alergologiczną.

Skaza białkowa u niemowlaka – objawy – jak wygląda uczulenie?

Mianem skazy białkowej najczęściej określa się zmiany skórne u dziecka z alergią na białko mleka krowiego, czasem też z alergią na inne białka, np. białko jaja kurzego. Najczęściej mają one postać rumieniowo-grudkowego wyprysku na twarzy, policzki mają charakterystyczny wygląd tzw. „policzków lakierowanych”, mogą występować także zmiany na kończynach i na owłosionej skórze głowy. Wysypka przy skazie białkowej swędzi. Zmiany pojawiają się i zaostrzają po spożyciu mleka lub jego przetworów (a w przypadku alergii na białko jaja – jajek), a ustępują po wyeliminowaniu w/w produktów z diety.

Oprócz zmian skórnych u dziecka ze skazą, do objawów alergii na białko mleka krowiego, poza dolegliwościami dermatologicznymi, mogą dołączyć np. objawy ze strony przewodu pokarmowego (biegunki, zaparcia, bóle brzucha, krew w stolcu itd.) czy też, w najcięższych postaciach, objawy wstrząsu anafilaktycznego.

Złotym standardem potwierdzenia alergii na białko mleka krowiego jest doustna próba prowokacji. W diagnostyce skazy białkowej stosuje się także testy alergologiczne – ocenę stężenia swoistych IgE we krwi oraz punktowe testy skórne.

Skaza białkowa u niemowlaka – co jeść, jakie mleko, rozszerzanie diety

Postępowaniem z wyboru w leczeniu skazy białkowej u dzieci jest dieta eliminacyjna (bezmleczna).

W niektórych sytuacjach mogą istnieć wskazania do stosowania preparatów aminokwasów. Podawane są one dzieciom z nadwrażliwością na hydrolizaty o znacznym stopniu hydrolizy, dzieciom po epizodzie ciężkiej reakcji anafilaktycznej na białko mleka krowiego, dzieciom z eozynofilowym zapaleniem przełyku, dzieciom z ciężkim AZS. Specjalistyczne mleka dla niemowląt ze skazą białkową kupowane są na receptę, ze zniżką.

Dieta bezmleczna zakłada wyeliminowanie mleka i wszelkich jego przetworów, w tym np. masła.

Niewłaściwym postępowaniem stosowanym przez niektórych rodziców jest zastępowanie mleka krowiego i jego przetworów przetworami z mleka innych zwierząt. Mleko kozie na skazę białkową, niestety, może nie pomóc. Ma ono zbliżone alergeny do mleka krowiego, dlatego też ryzyko wystąpienia reakcji uczuleniowych również jest wysokie. Dodatkowo mleka innych zwierząt są ubogie w witaminy i kwas foliowy.

Jeżeli dziecko jest uczulone na białko jaja kurzego, konieczne jest wyeliminowanie z diety jaj – nie tylko kurzych, ale też np. przepiórczych.

Ponieważ dzieci często wyrastają ze skazy białkowej, z czasem, pod kontrolą alergologa, stopniowo rozszerza się dietę i obserwuje reakcję organizmu. Znaczna część dzieci z czasem może przejść na dietę zwykłą.

Kiedy niemowlę ma skazę białkową, niezbędna jest odpowiednia pielęgnacja skóry dziecka. Sucha skóra wymaga natłuszczania poprzez stosowanie tzw. emolientów. Wspomagające znaczenie w leczeniu skazy białkowej mają probiotyki.

Skaza białkowa u niemowląt – dieta matki karmiącej

Jeżeli występują objawy skazy białkowej u niemowlaka karmionego piersią, a zmiany ewidentnie zaostrzają się pod wpływem spożycia przez matkę mleka i jego przetworów, pierwszym etapem leczenia jest wprowadzenie diety eliminacyjnej u matki. Jeżeli nie jest to jest skuteczne, a także u dzieci karmionych wyjściowo mlekiem modyfikowanym, do diety wprowadza się hydrolizaty o znacznym stopniu hydrolizy białka.

W innych sytuacjach nie zaleca się wprowadzania diety eliminacyjnej. Stosunkowo często popełnianym przez matki błędem jest wprowadzanie diety bez mleka w okresie ciąży i w okresie karmienia piersią jako formy zapobiegania alergii pokarmowej u dziecka.

Skaza białkowa u dzieci – czym smarować swędzącą skórę?

Swędzenie skóry u dziecka uczulonego na białko mleka krowiego może być szczególnie silne w nocy oraz jako reakcja na stres, co niekiedy wpływa na aktywność dziecka i jego psychikę. Rodzice malucha ze skazą białkową często skarżą się na niewyspanie, mały człowiek natomiast bywa rozdrażniony, marudny i agresywny. Nic dziwnego – jest niewyspany i wszystko go swędzi. Czasem dziecko nie potrafi skupić się na niczym innym niż drapanie.

Rolą rodziców jest zatem łagodzenie skutków skazy białkowej, a także atopowego zapalenia skóry poprzez zmianę diety i odpowiednią higienę ciała. Codzienne stosowanie specjalnych kosmetyków do pielęgnacji atopowej skóry powinno przynieść poprawę stanu naskórka oraz ulgę cierpiącemu maluchowi. Pomocne są także leki przeciwhistaminowe i kortykosteroidy przepisane przez alergologa.

Niemowlę ma skazę białkową czy pasożyty?

Badanie w kierunku pasożytów. Warto przebadać dziecko w kierunku robaczyc - pasożyty wydalają toksyny dające często bardzo podobne objawy do alergii. Zdarza się, że wszystkie objawy łudząco podobne do alergicznych znikają po wyleczeniu z chorób pasożytniczych.

Mitem jest także pogląd, że u niemowląt pasożytów się nie spotyka. Jeśli niemowlę korzysta z publicznych placów zabaw, piaskownic, uczęszcza do żłobka, należy je zbadać w kierunku lamblii i innych robaków. Pamiętajmy o wypraniu w 70 st. wszystkich ubrań dziecka, pościeli, zabawek i wyprasowaniu ich gorącym żelazkiem. Zwykle konieczne jest przeleczenie wszystkich członków rodziny, by kuracja przyniosła spodziewane efekty.