Krztusiec – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania

Czym jest krztusiec?

Jego inna nazwa to koklusz. To bakteryjna ostra choroba zakaźna dróg oddechowych, zwana też bakteryjnym zapaleniem tchawicy i oskrzeli wywoływanym przez zakażenie pałeczką krztuśca (Bortedella pertussis). Krztusiec jest uważany za chorobę wieku dziecięcego, ale chorują na nią także dorośli. Jej charakterystyczną cechą jest przewlekły kaszel napadowy. Krztusiec najgroźniejszy jest dla noworodków, niemowlaków oraz dla osób starszych. Zachorować można w każdym wieku i to nie raz. Czy przed tą chorobą można się jakoś uchronić? Od lat prowadzone są w Polsce obowiązkowe szczepienia dzieci przeciwko krztuścowi.

Jak dochodzi do zakażenia pałeczką krztuśca?

Ryzyko zachorowania jest wysokie, ponieważ bakterie krztuśca przenoszą się drogą powietrzno-kropelkową i wnikają przez błonę śluzową jamy nosa i gardła potencjalnej ofiary. To znaczy, że czasem wystarczy kontakt z chorym, który kichnie lub nawet powie coś do nas, będąc w bliskiej odległości. Zakażenie pałeczką krztuśca może nastąpić także wtedy, jeśli będziemy pić z kubka chorego. Co istotne, jeśli chory przyjmuje już odpowiedni antybiotyk – nie zakaża.

Przeczytaj też: Złamany paznokieć u dziecka – jak leczyć?

Jak rozwija się krztusiec?

Od momentu zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów choroby mija zwykle od 6 do 20 dni. Na początku krztusiec bardzo przypomina zwykłe przeziębienie . Mały pacjent zaczyna pokasływać, męczy go katar, ma przekrwione spojówki i może gorączkować. Te objawy utrzymują się około 1-2 tygodni. Na tym etapie choroby lekarze często diagnozują np. zapalenie gardła lub dróg oddechowych. Czasem też krztusiec bywa mylony z przedłużającym się zapaleniem oskrzeli lub alergią. Nie wynika to z niewiedzy specjalistów, tylko z tego, że krztusiec lubi rozwijać się w ukryciu i często dopiero później mamy szansę zobaczyć typowe dla tej choroby objawy.

Przeczytaj też: Powikłania po COVID-19 u dzieci

Specyficzne objawy krztuśca to m.in. charakterystyczny, napadowy kaszel. Toksyny uszkadzają nabłonek dróg oddechowych, więc powstaje gęsty, lepki śluz. Dziecko ma problem z jego odkrztuszeniem, a więc zwykle przy każdym ataku się zanosi. Napady kaszlu przypominają "pianie" i zwykle kończą się charakterystycznym wdechem. Utrudniają dziecku normalne funkcjonowanie, czyli np. jedzenie czy spanie i mogą prowadzić do zasinienia lub wymiotów. Niekiedy po kilku tygodniach ustępują na trochę, by znów powrócić. U niemowląt częściej niż kaszel może występować bezdech i sinica.

Jeśli objawy nie są jednoznaczne, lekarz może zlecić badania, które pozwolą upewnić się, że mamy do czynienia z krztuśce. Są to badania odpowiednich przeciwciał i analiza wymazu z gardła i nosa.

Zobacz również: Rowerek biegowy – kiedy kupić?

Jak leczy się krztusiec?

Chory musi zażywać odpowiedni antybiotyk działający na pałeczki krztuśca. Niemowlęta dostają leki dożylnie podczas pobytu w szpitalu. Starsze dzieci zwykle są leczone w domu i tylko w cięższych przypadkach wymagają hospitalizacji.

Powikłania krztuśca

Nieleczony krztusi może prowadzić m.in. do takich powikłań, jak:

• zapalenie ucha środkowego,
• zapalenie płuc,
• przepuklina pachwinowa,
• złamania żeber,
• nietrzymanie moczu,
• krwawienia wewnątrzczaszkowe.

Krztusiec może również spowolnić wzrost i rozwój dziecka. Dla niemowląt krztusiec może być niezwykle groźny i może prowadzić nawet do zgonu.

To też może Cię zainteresować: Próchnica butelkowa

Szczepienie przeciwko krztuścowi

Pierwszą szczepionkę przeciwko krztuścowi niemowlę otrzymuje po 6. tygodniu życia, drugą dawkę – 6 tygodni później, czyli mniej więcej na przełomie 3. i 4. miesiąca życia. Trzecią – po kolejnych 6 tygodniach, czyli zwykle w 5. miesiącu. Czwarta dawka przypada na okres między 16. a 18. miesiącem życia, a ostatnia, tzw. "przypominająca" – w szóstym roku życia.

Masz do wyboru dwie szczepionki przeciw krztuścowi:

• żywą, czyli pełnokomorkową, bezpłatną, uważaną za bardziej skuteczną, ale także obarczoną większym ryzykiem niepożądanych odczynów poszczepiennych. Ta szczepionka zawsze występujące osobno, czyli konieczne jest dodatkowe kłucie dziecka;
• bezkomórkową, płatną, uważaną za trochę mniej skuteczną, ale także obarczoną mniejszym ryzykiem niepożądanych odczynów poszczepiennych. Ona może występować w szczepionkach skojarzonych, a więc podanie jej pozwala zminimalizować liczbę ukłuć.

Sprawdź też: Szczepienie na wirusowe zapalenie wątroby typu B

Oba rodzaje szczepionek mogą zapewnić dziecku ochronę mniej więcej do 12. urodzin. Dlatego lekarze coraz częściej zachęcają dorosłych, zwłaszcza rodziców małych dzieci i pracowników szpitali pediatrycznych, do ponownego zaszczepienia się przeciwko krztuścowi. Do szczepienia namawiają również przyszłych rodziców, by uchronić noworodka i niemowlaka przed ewentualnym zakażeniem, które w przypadku takich małych dzieci jest szczególnie niebezpieczne. Szczepienie dla dorosłych jest płatne.

Konsultacja: Anna Jaworska, lekarz rodzinny