Mamo, boję się

Twoje dziecko boi się psów, ciemnej szafy albo wymyślonych stworów, które schowały się za firanką? Nie masz się czym martwić, bo dziecięce lęki są całkiem naturalne i potrzebne, nie można ich wyolbrzymiać, ale i lekceważyć. Strach towarzyszy ludziom od zawsze, jest silnie związany z instynktem przetrwania, pomaga radzić sobie z nowymi doświadczeniami, jest naturalną reakcją obronną, dzięki której maluch staje się bardziej bezpieczny.

Wiek i lęk

Wraz z upływem lat dziecięca wiedza o świecie poszerza się, a co za tym idzie - zmieniają się też lęki dziecka. Na co maluch może reagować strachem?

• 7.-8. miesiąc życia - pojawia się tzw. lęk separacyjny , czyli obawa, że mama zniknie i nie wróci. Niemowlę zaczyna rozumieć, że ono i mama to nie jedność, ale dwie odrębne istoty. Jednocześnie instynktownie czuje, że obecność rodzica jest mu niezbędna, konieczna do przetrwania. Dziecko może też reagować lękiem na widok obcych, a nawet dawno niewidzianych osób z rodziny.
• Niemowlęta zwykle boją się też głośnych dźwięków, hałasu (burza, dzwonek telefonu, rozbicie naczynia, nisko przelatujący samolot) i gwałtownych ruchów (podrzucanie do góry).
• 1.-3. rok życia - wciąż silny jest lęk przed rozłąką z rodzicami, który może stać się podłożem innych strachów, np. strachu przed ciemnością czy samotnym zasypianiem. Dziecko zazwyczaj boi się także np. ciemnych kształtów na ścianie, dużych zwierząt.
• Po 3. roku życia dominują lęki związane z wytworami rozwijającej się wyobraźni dziecka: maluch może bać się wymyślonych potworów spod łóżka, Baby Jagi, złego wilka z książki, duchów.
• Lęki przedszkolaka stają się bardziej realne: dziecko może zacząć obawiać się wypadku samochodowego, choroby mamy, śmierci ukochanych osób.

To też może Cię zainteresować: Lęk przed ciążą – czy to normalne?

Jak dziecko może radzić sobie ze swoim strachem?

To normalne, że malec samodzielnie próbuje pokonać swój własny lęk, oswoić go. Nie zdziw się więc, jeśli dziecko będzie:

• Bawić się w potwory, których się boi,
• Przedstawiać wywołujące lęk postacie czy miejsca np. na rysunkach,
• Opowiadać o swoim lęku, a nawet okazywać fascynację przedmiotami, sytuacjami czy postaciami, które wzbudzają jego strach.

Jak pomóc dziecko pokonać strach?

Pamiętaj, że gdy dziecko się boi, jego lęk jest realny, prawdziwy i nie można go lekceważyć.

• Pokaż swojemu dziecku, że rozumiesz jego lęki i obawy. Nie mów, że w szafie nie ma potworów, bo one nie istnieją. Dla twojego dziecko one naprawdę tam są. Powiedz np.: "Rozumiem, że się boisz, ale możemy razem zajrzeć do szafy i przekonać się, czy potwór tam jest."

• Jak najczęściej podkreślaj, że dziecko jest bezpieczne i że nie pozwolisz, aby stała mu się krzywda.

• Możesz skorzystać z pomocy troskliwego misia - sprezentuj maluchowi przytulankę i powiedz, że kiedy pojawią się potwory, miś obroni go swoją magiczną mocą. Albo wymyślcie razem zaklęcie, które wypowiedziane w chwili strachu odpędzi złe stwory.
• Jeśli maluch boi się np. wizyty u lekarza, opowiedz mu bajkę o innym dziecku, które też musiało przejść badania, dostać zastrzyk czy wziąć lekarstwa. I oczywiście wszystko dobrze się skończyło. Rolę pacjenta może też odegrać w zabawie ulubiony miś, którego później zabierzecie ze sobą do gabinetu lekarskiego.
• Dziecko boi się duchów albo czarownic? Opowiedz mu historię o dobrych duchach i przyjaznych czarownicach, wytłumacz, że noszą śmieszne kapelusze i pomagają dzieciom - w ten sposób sprawisz, że powód lęku przestanie być taki straszny.
• Podawaj proste wytłumaczenia, które pomogą malcowi zrozumieć, że tak naprawdę nie ma powodu do strachu. Jeżeli np. dziecko boi się zostać samo w ciemnym pokoju, powiedz, że złe duchy nie lubią ciemności, że w nocy śpią.

Tego nie rób:

• Nie wyśmiewaj lęków dziecka ("Jesteś taki duży, a boisz się psa"). To wcale nie sprawi, że maluch przestanie się bać. Wręcz przeciwnie - zmniejszy się jego wiara w to, że potrafi poradzić sobie ze swoim strachem. Ponadto lekceważąc dziecięce emocje, pokazujesz, że nie warto dzielić się nimi z innymi i że strach jest czymś wstydliwym.
• Pod żadnym pozorem nie stosuj żadnych terapii szokowych, chcąc pokazać dziecku, że jego strach jest bezpodstawny ("Zostawię cię samego w ciemnym pokoju i zobaczysz, że żaden potwór nie przyjdzie").
• Nie dawaj dziecku do zrozumienia, ze jego lęki są uzasadnione. Nie unikaj sytuacji, które wywołują u dziecka lęk (jeśli malec boi się przedszkola, nie pozwalaj mu z tego powodu zostać w domu).
• Nie podsycaj dziecięcych lęków. Nie wykorzystuj lęków malucha, aby wymóc określone zachowanie ("Uważaj, bo jak nie będziesz grzeczny, to zawołam Babę Jagę, a ona zabierze cię do siebie i nauczy posłuszeństwa").