Płytki krwi u dzieci – co oznaczają podwyższone i niskie płytki (PLT) u dzieci?

Płytki krwi (trombocyty) a krzepliwość krwi

Trombocyty to elementy morfotyczne krwi, które w rzeczywistości nie są właściwymi komórkami, a jedynie ich fragmentami. Pierwszym etapem powstawania płytek krwi jest wytwarzanie w szpiku kostnym dużych komórek, zwanych megakariocytami. Od megakariocytów oddzielają się fragmenty cytoplazmy – i tak właśnie powstają płytki krwi.

Wraz z krwią docierają do każdego miejsca organizmu, gdzie dochodzi do przerwania ciągłości naczynia krwionośnego czy tkanki. Trombocyty biorą udział w procesie krzepnięcia krwi – odpowiedzialne są za powstanie skrzepu krwi, a następnie strupa.

Sprawdź nasz kalkulator siatek centylowych

Płytki krwi u dziecka – kiedy badać poziom PLT?

Płytki krwi u dziecka powinny być oznaczane zawsze wtedy, gdy zauważymy symptomy mogące sugerować zbyt niski poziom płytek krwi bądź zbyt wysoki poziom trombocytów u pociechy.

Objawy niskich płytek u dziecka (trombocytopenii) to:

• niewielkie krwawienia podskórne, objawiające się w postaci niewielkich wybroczyn czy wysypki;
• krwawienie z nosa;
• krwawiące dziąsła;
• tendencja do powstawania siniaków;
• krwawienia z przewodu pokarmowego, obecność krwi w stolcu;
• krwiomocz (krew w moczu u dziecka);
• u nastolatek – obfite krwawienia miesięczne.

Z kolei objawy wysokich płytek u dziecka (trombocytopatii) to najczęściej:

• bóle i zawroty głowy wynikające z powstawania mikrozakrzepów i „zagęszczenia” krwi, co spowalnia krążenie mózgowe;
• zaburzenia widzenia i słyszenia;
• mrowienie kończyn czy dolegliwości bólowe w ich obrębie;
• napady padaczkowe;
• niedowłady połowicze.

Inne wskazania do badania płytek krwi u dziecka to zaburzenia funkcji śledziony czy podejrzenie zatrucia środkami ochrony roślin.

Badanie płytek krwi u dziecka – przygotowanie i przebieg

Trombocyty u dziecka oznaczane są w ramach morfologii krwi. Jeśli wykonywana jest pełna morfologia krwi, pacjent powinien być na czczo. Istnieje jednak możliwość oznaczenia wyłącznie poziomu płytek krwi – wtedy nie ma konieczności przygotowania do badania i pojawienia się w laboratorium najwcześniej po 8 godzinach od ostatniego posiłku.

U noworodków i niemowląt materiałem do badań jest krew włośniczkowa, pobrana z nakłucia główki, pięty bądź palca. U starszych dzieci (średnio po ukończeniu 4.–5. roku życia) można już próbować pobierać krew z żyły (ze zgięcia łokciowego).

Jeśli lekarz wystawi skierowanie na badanie PLT, wtedy badanie jest refundowane. Natomiast w przypadku wykonania prywatnie badania płytek krwi, trzeba za nie zapłacić.

Normy PLT u dzieci

W większości laboratoriów stosowana jest uogólniona norma płytek krwi u dzieci i dorosłych. Wynosi ona około 150–450 tys./mikrolitr.

W ramach morfologii krwi oznaczany jest także inne wskaźniki płytkowe:

• MPV, czyli średnia objętość płytek krwi; norma MPV to 9–12 fl.;
• PCT, czyli płytkokryt wyrażający objętość masy płytkowej do całkowitej objętości krwi. Norma PCT to 0,14–0,36 proc.;
• PDW, czyli wskaźnik anizocytozy płytek krwi, wskazujący na zróżnicowanie objętości płytek krwi. Norma PDW to 40–60 proc.;
• P-LCR, czyli odsetek olbrzymich płytek krwi, o objętości powyżej 12 fl. Norma to poniżej 30 proc.

Podwyższone płytki krwi u dzieci – jakie są przyczyny nadpłytkowości?

Wysokie płytki krwi u dzieci określane są mianem trombocytozy lub nadpłytkowości. Dzielą się one na nadpłytkowość pierwotną i nadpłytkowość wtórną. Te pierwsze wynikają z obecności zaburzeń mieloproliferacyjnych, czyli zaburzeń funkcjonowania szpiku. Wtedy liczba płytek krwi powyżej normy może towarzyszyć zmianom innych elementów morfotycznych krwi, np. zwiększonej liczbie erytrocytów czy niskiemu poziomowi neutrofili. Dlatego tak ważne jest oznaczanie pełnej morfologii krwi i wykonanie rozmazu krwi.

Pierwotne nadczynności u dzieci są niezwykle rzadkie. Wtórne nadpłytkowości u dzieci wynikają z nadmiernej produkcji płytek krwi w odpowiedzi na zadziałanie rozmaitych bodźców, takich jak: stany zapalne, nowotwory, krwotoki, anemia z niedoboru żelaza, intensywny wysiłek fizyczny, usunięcie śledziony, urazy czy zabiegi operacyjne.

Co oznacza małopłytkowość, czyli niskie płytki krwi u dziecka?

Za niskie płytki krwi u dzieci określane są mianem trombocytopenii, czyli małopłytkowości. Trombocytopenia u noworodków i starszych dzieci najczęściej może wynikać z uszkodzenia szpiku oraz niewystarczającej produkcji płytek krwi (wrodzona hipoplazja szpiku, małopłytkowość dziedziczna).

Małopłytkowość u noworodków najczęściej generowana jest hipoksją okołoporodową, infekcjami okołoporodowymi czy niewystarczającą megakariopoezą, czyli produkcją płytek krwi w szpiku. To ostatnie zjawisko ma charakter fizjologiczny i z czasem ulega normalizacji.

Trombocytopenia u noworodków i starszych dzieci najczęściej może wynikać z uszkodzenia szpiku oraz niewystarczającej produkcji płytek krwi (wrodzona hipoplazja szpiku, małopłytkowość dziedziczna). Niekiedy ograniczona produkcja płytek krwi może wynikać z: działania niektórych leków i środków chemicznych, niewydolnością nerek, zwłóknieniem szpiku czy występuje w przebiegu zakażeń wirusowych.

Inną, częstszą przyczyną małopłytkowości u dzieci, jest nadmierne niszczenie płytek krwi na skutek:

• działania przeciwciał pochodzących najczęściej od matki i przekazywanych przez łożysko bądź produkowanych przez organizm dziecka;
• w przebiegu ciężkich zakażeń i chorób autoimmunologicznych;
• pod wpływem działania leków (np. aspiryny, heparyny, kwasu walproinowego).

Niekiedy za rozwój małopłytkowości odpowiedzialne jest nadmierne niszczenie płytek krwi w śledzionie, np. w przebiegu białaczki u dziecka.