Nacięcie krocza podczas porodu – czy to konieczne?

Po co w czasie porodu nacina się krocze?

Nacięcie krocza (nacinanie krocza), czyli epizjotomia, to zabieg w trakcie porodu, który powinien być wykonywany tylko w kilku określonych przypadkach. W jaki sposób położna nacina krocze podczas porodu? Epizjotomia polega na nacięciu krocza od dolnego ujścia pochwy w kierunku pośladka. Jest to tzw. nacięcie pośrodkowo-boczne.

Wskazania do nacięcia krocza to:

• przedłużający się poród, gdy są przesłanki do jego szybszego ukończenia (np. z powodu dużych wahań tętna dziecka);
• duży opór tkanek, który nie pozwala na urodzenie się główki (nacięcie zapobiega urazom główki dziecka);
• ochrona krocza przed niekontrolowanym pęknięciem i uszkodzeniem zwieraczy odbytu (krocze charakterystycznie bieleje przed pęknięciem – jest to znak na wykonanie nacięcia);
• konieczność użycia kleszczy lub próżnociągu położniczego;
• dystocja barkowa;
• nieprawidłowe ułożenie główki w kanale rodnym.

O konieczności nacięcia krocza decyduje lekarz lub położna, prowadzący poród. Samą procedurę wykonuje się w Polsce zdecydowanie częściej, niż zachodzi taka potrzeba. Statystyki mówią o tym, że nawet 60% kobiet rodzących ma nacinane krocze, w tym nawet 79% pierwiastek (kobiet rodzących po raz pierwszy), szczególnie jeśli następuje poród dużego dziecka. Dla porównania w Wielkiej Brytanii odsetek nacięć krocza wynosi 12%, a w Szwecji – niecałe 10%. Z czego wynikają te różnice w statystykach?

W Polsce nacięcie krocza bardzo często jest traktowane jako rutynowy zabieg w trakcie porodu. Stara szkoła położnicza mówi, że każda pierwiastka musi być nacięta, co ma odniesienie nawet w dzisiejszych czasach. Postępująca medykalizacja sprawiła, że w wielu placówkach nacięcie krocza wykonywane jest tylko w sytuacji, która tego wymaga. Mimo tego ponad 80% placówek medycznych w Polsce nacina więcej niż 20% pacjentek rodzących.

Czy jest możliwy poród z ochroną krocza?

Tak, poród z ochroną krocza jest możliwy u zdecydowanej większości kobiet rodzących. Oprócz działań, jakie można podjąć w trakcie porodu, ciężarne same mogą wpłynąć na zwiększenie elastyczności krocza i struktur dna miednicy.

Aktualnie rutynowe nacięcie krocza uznawane jest za zabieg bardzo szkodliwy dla matki.

Badania naukowe dowodzą, że napięcie krocza:

• nie zabezpiecza przed dalszymi obrażeniami w trakcie porodu,
• nie zapobiega wypadaniu narządów miednicy mniejszej,
• nie zapobiega niedotlenieniu noworodka,
• nie wpływa pozytywnie na napięcie mięśni kanału rodnego.

Dodatkowo nacięcie krocza niekorzystnie wpływa na stan psychiczny kobiety, jej samoocenę i postrzeganie własnej atrakcyjności. Może być powodem zaburzeń seksualnych, z których najczęstsze to: mniejszy popęd seksualny, ból w trakcie stosunku (dyspareunia), mniejsza aktywność fizyczna w trakcie seksu, niemożność przeżywania orgazmu, zmniejszenie lub całkowity brak naturalnej wydzieliny z pochwy.

Zaraz po porodzie matki często skarżą się na ból i czują się okaleczone, szczególnie gdy nacięcie było wykonane bez zgody.

Nacięcie krocza to zabieg medyczny, na który rodząca musi wyrazić zgodę. Czy nacięcie krocza boli? Epizjotomia nie powinna sprawiać dodatkowego bólu, konieczne jest znieczulenie miejscowe. Nacięcie należy wykonać jednym ruchem, w momencie największego napięcia krocza na główce noworodka, na tzw. szczycie skurczu.

Sposoby na uniknięcie nacięcia krocza podczas porodu

1. W czasie porodu bardzo ważne jest stosowanie pozycji wertykalnych, czyli takich, w których grawitacja pomaga dziecku przejść przez kanał rodny. Pozycja na plecach, wygodna dla personelu przyjmującego poród, bardzo często powoduje przedłużenie porodu, co skutkuje wykonaniem nacięcia, celem jego przyspieszenia. Pozycja pionowa pozwala na równomierny nacisk główki na krocze i jej lepsze ukrwienie, poród przebiega z reguły o wiele sprawniej, gdyż dziecko pokonuje kanał rodny, wykorzystując siłę ciężkości. W pozycjach wertykalnych kość ogonowa i guziczna mogą lepiej się odchylić niż w leżeniu na plecach, co sprawia, że dziecko w kanale rodnym ma więcej miejsca.
2. W trakcie parcia rekomendowane jest powolne wytaczanie się główki. Co ten termin oznacza? Położna w trakcie porodu delikatnie podtrzymuje główkę, aby ta nie urodziła się zbyt szybko. Stopniowe rodzenie się główki pozwala na lepszą adaptację tkanek krocza i zmniejsza ryzyko samoistnego pęknięcia.
3. Ciepłe okłady, które położna przykłada do krocza w trakcie porodu, powodują, że tkanka jest lepiej ukrwiona, rozluźniona i łatwiej dopasowuje się do głowy dziecka. Nie jest to powszechnie stosowana metoda, ale dzięki dobrym efektom, czyli uniknięciu obrażeń krocza, powoli staje się coraz popularniejsza.
4. Kolejnym sposobem ochrony krocza jest zastosowanie substancji, która zwiększa poślizg ciała noworodka o kanał rodny matki. Zmniejszenie tarcia pozytywnie wpływa na adaptację krocza w trakcie porodu i jest w stanie istotnie zmniejszyć ryzyko nacięcia.

Czy do porodu potrzebne jest parcie? Dziecko łatwiej się rodzi, kiedy matka wsłuchuje się w swoje ciało i rodzi instynktownie. W trakcie porodu odruch parcia jest mimowolny, zależy od postępu porodu i wyzwalanej oksytocyny. Powolne wydmuchiwanie powietrza i zwolnienie tempa akcji porodowej w momencie rodzenia główki to w większości dobry sposób na uniknięcie dużych urazów.

Ostatnio coraz większą popularnością wśród kobiet cieszą się baloniki, których używa się przed porodem, aby rozciągnąć krocze. Warto taki zakup skonsultować z fizjoterapeutą uroginekologicznym, specjalistą od mięśni dna miednicy. Nieprawidłowe wykonywanie ćwiczeń z balonikiem może być powodem trudności z przywróceniem prawidłowego napięcia mięśni po porodzie. Pochwa jest narządem, który ma za zadanie rozciągnąć się tylko na moment porodu, a później wrócić do stanu wcześniejszego. Codzienne rozciąganie pochwy może być w dłuższej perspektywie szkodliwe dla kobiety.

Poród bez nacięcia krocza – fakty i mity

Mity:

• nacięcie chroni krocze – współczesne położnictwo uznaje nacięcie za zabieg szkodliwy, jego wykonanie uzasadniają tylko wybrane przypadki;
• lepiej wykonać nacięcie niż pozwolić kroczu pęknąć w trakcie porodu – czy nacięcie krocza jest lepsze niż pęknięcie krocza? badania dowodzą, że pęknięcia małego stopnia goją się szybciej i nie powodują większych powikłań w porównaniu z nacięciem krocza;
• nacięcie wpływa na lepsze zachowanie napięcia mięśni dna miednicy – nacięcie to uszkodzenie mięśni, nie ma badań, które twierdzą, że nacięcie pozwala na zachowanie siły mięśniowej, jest wręcz przeciwnie.

Fakty:

• większość kobiet jest w stanie urodzić dziecko drogą pochwową bez żadnych obrażeń lub z małymi otarciami/pęknięciami – statystyki jasno wskazują, że pozycje wertykalne, przedporodowy masaż krocza oraz brak medykalizacji w trakcie porodu znacząco podnoszą szanse na urodzenie dziecka bez szkody dla matki;
• blizna po nacięciu może długo boleć i powodować dyskomfort w trakcie stosunków seksualnych – dodatkowo często u kobiet, które miały nacięcie, występuje zmniejszone libido i mniejsza ilość wydzieliny pochwowej, co sprawia, że seks przestaje być przyjemny,
• nacięcie krocza nie chroni przed obniżaniem się narządów miednicy mniejszej.