Zaśniad groniasty – przyczyny, objawy, leczenie zaśniadu częściowego i całkowitego

Co to jest zaśniad groniasty?

Zaśniad groniasty (mola hydatidosa) to jedna z postaci ciążowej choroby trofoblastycznej. Należy do niezłośliwych nowotworów będącym wyrazem pewnych nieprawidłowości łożyska, spowodowanych najprawdopodobniej zaburzeniami genetycznymi.

Łożysko to narząd powstający po zapłodnieniu, który umożliwia wymianę substancji między organizmem matki i organizmem płodu, a tym samym zapewniający jego rozwój. Powstaje zarówno z części matczynej jak i części płodowej, czyli kosmówki. Część kosmówki, trofoblast, wnika w błonę śluzową jamy macicy.

Zaśniad groniasty można podzielić na zaśniad groniasty całkowity oraz częściowy.

Przeczytaj też: Hipotrofia płodu – przyczyny, objawy, leczenie

Zaśniad groniasty częściowy i całkowity

W zaśniadzie groniastym całkowitym nieprawidłowości dotyczą wszystkich kosmków kosmówki. Ma on bardzo charakterystyczny obraz, obrzęknięte, duże, nieprawidłowe kosmki, które tworzą swojego rodzaju grona. W tym typie choroby trofoblastycznej nigdy nie są obecne tkanki płodowe.

Zaśniad groniasty częściowy jest mniejszy, chociaż również może tworzyć groniaste masy. Zawiera zarówno nieprawidłowe obrzęknięte kosmki, jak i te zupełnie prawidłowe. Czasami zdarza się (w ciążach wielopłodowych), że w macicy rozwija się jednocześnie zaśniad i prawidłowy płód.

Pozostałe postacie ciążowej choroby trofoblastycznej to zaśniad niszczący, guz płyty podstawnej łożyska oraz złośliwy nowotwór kosmówki, czyli kosmówczak (choriocarcinoma).

Jakie są przyczyny zaśniadu groniastego?

Przyczyna powstania zaśniadu groniastego u chorej nie jest właściwie do końca poznana. Przypuszcza się, że u podstawy nieprawidłowego rozwoju łożyska stoi wada genetyczna. Zaśniad groniasty jest wynikiem nieprawidłowego zapłodnienia komórki jajowej. W związku z tym, niekiedy określany jest jako ciąża zaśniadowa.

W warunkach prawidłowych do zapłodnienia dochodzi w wyniku wniknięcia plemnika do żeńskiej komórki jajowej. Zaśniad groniasty całkowity powstaje najczęściej, kiedy pusta komórka jajowa zostanie zapłodniona przez dwa plemniki (dispermia), lub przez jeden, ale podwoi on swój materiał genetyczny.

Przyczyną zaśniadu groniastego częściowego jest natomiast dispermiczne (przez dwa plemniki) zapłodnienie zwykle prawidłowej komórki jajowej. Konsekwencją tych zmian jest nieprawidłowy rozwój łożyska i obrzęk jego kosmków, które przybierają charakterystyczny groniasty wygląd przypominający kiść winogron. W zaśniadzie częściowym mogą wystąpić fragmenty prawidłowych błon płodowych, płodu czy sznura pępowinowego.

Zaśniad groniasty – objawy ciąży zaśniadowej

Objawy ciążowej choroby trofoblastycznej, w tym zaśniadu groniastego, mogą niekiedy przypominać objawy poronienia. Zdarza się, że występuje krwawienie, plamienie w ciąży, zwłaszcza wczesnej.

Objawy zaśniadu groniastego to:

• plamienie z dróg rodnych,
• brązowa wydzielina z pochwy,
• krwawienie w ciąży, zwłaszcza nieregularne,
• niepowściągliwe wymioty,
• powiększona macica w badaniu lekarskim.

Rzadko występujące objawy tej choroby to:

• nadczynność tarczycy,
• duże powiększenie obwodu brzucha,
• stan przedrzucawkowy we wczesnej ciąży,
• zaburzenia oddechowe,

Zaśniad groniasty w ciąży wielopłodowej razem z prawidłowym żywym płodem niesie ze sobą ryzyko poronienia, wcześniactwa czy hipotrofii wewnątrzmacicznej.

Zaśniad groniasty – USG, beta hCG w diagnostyce

Rozpoznanie zaśniadu groniastego oparte jest o badania laboratoryjne oraz ultrasonograficzne. Spośród badań laboratoryjnych podstawowe znaczenie ma gonadotropina kosmówkowa (hCG), a raczej jej podjednostka beta (beta hCG). Jest to hormon produkowany przez łożysko, będący markerem biochemicznym ciążowej choroby trofoblastycznej. Co ciekawe ten sam hormon produkowany jest również w prawidłowej ciąży, a jego oznaczanie znalazło zastosowanie również w testach ciążowych. Stężenie gonadotropiny kosmówkowej znacznie wzrasta w przypadku rozwinięcia się zaśniadu groniastego.

W tym przypadku w badaniu USG u kobiety z objawami sugerującymi ciążę lekarz stwierdza brak płodu, powiększenie macicy, brak prawidłowego łożyska. Wysokie stężenie beta-hCG oraz charakterystyczny obraz w USG pozwalają rozpoznać chorobę. Ostateczną diagnozę stawia się w wyniku badania histopatologicznego wycinka z macicy.

Leczenie zaśniadu groniastego – łyżeczkowanie macicy

W przypadku zaśniadu groniastego istnieje pewne ryzyko zezłośliwienia zmiany i przejścia w raka kosmówki (częściej w przypadku zaśniadu całkowitego niż częściowego), stąd niezbędne jest leczenie. Jamę macicy należy opróżnić z ciąży zaśniadowej. Po rozszerzeniu kanału szyjki macicy odsysa się jej treść. Jest to metoda z wyboru i w większości przypadków unika się stosowania w tym celu leków ze względu na ryzyko rozsiania choroby, jaką jest zaśniad groniasty.

Po wyłyżeczkowaniu macicy należy wykonywać badania kontrolne – stężenie beta podjednostki gonadotropiny kosmówkowej, badanie USG oraz badanie ginekologiczne. Po zabiegu można zajść w ciążę, jednak przez pierwszy rok należy stosować antykoncepcję hormonalną. W przypadku dużego wzrostu beta-hCG lekarz może podjąć decyzję o chemioterapii.