Katar w ciąży – jak się go pozbyć domowymi sposobami i lekami?

Katar w okresie ciąży – jakie są przyczyny?

Najczęstszą z przyczyn kataru w ciąży jest przeziębienie oraz alergiczny nieżyt nosa. Przeziębienie wiąże się często z objawami poprzedzającymi, takimi jak: suchość w nosie, drapanie w gardle, ogóle złe samopoczucie. W pełnoobjawowym przeziębieniu wydzielina z nosa może przybrać charakter od wodnistego, śluzowego po zielony katar czy żółty katar – nie ma reguły.

Z kolei alergiczny nieżyt nosa charakteryzuje się w większości przypadków śluzowym, wodnistym katarem z towarzyszącymi objawami alergicznymi (np. świąd spojówek czy kichanie).

Wodnisty katar na początku ciąży bez innych objawów towarzyszących może być tak zwanym katarem hormonalnym albo katarem naczynioruchowym.

Do pozostałych przyczyn kataru w ciąży należy:

• zapalenie zatok przynosowych (katar zatokowy),
• skrzywienie przegrody nosa,
• polipy obecne w jamie nosowej.

Leczenie kataru zależy od przyczyny. Najbardziej pożądane są naturalne sposoby na katar, ponieważ są najbardziej bezpieczne dla ciąży i dziecka. Należą do nich przede wszystkim inhalacje na katar oraz donosowe preparaty z soli morskiej.

Katar w ciąży – rodzaje

Katar, czyli wysięk z nosa, to objaw, który towarzyszy głównie nieżytowi nosa (stan zapalny błony śluzowej nosa). Wyróżnia się katar ostry i przewlekły:

• katar ostry trwa do maksymalnie 12. tygodni i może mieć etiologię wirusową (katar wirusowy) bądź inną niż wirusową (bakteryjna, grzybicza),
• katar przewlekły trwa powyżej 12. tygodni.

Katar w u kobiet w ciąży ma takie same przyczyny i przebieg jak u pozostałych dorosłych. Z tą jednak różnicą, że może częściej występować u nich tak zwany katar hormonalny.

Do najpowszechniejszych przyczyn i rodzajów kataru należą:

• ostre infekcje wirusowe górnych dróg oddechowych (potocznie zwane przeziębieniem). Do rzadszych czynników etiologicznych infekcji należą bakterie. Zdarza się, że infekcja wirusowa może przejść w bakteryjną;
• alergiczny nieżyt nosa (potocznie zwany katarem siennym czy katarem alergicznym) jest spowodowany alergenami wziewnymi obecnymi w otoczeniu. Do najczęstszych alergenów należą: pyłki traw, zbóż, drzew, chwastów, sierść kota lub psa, roztocza kurzu domowego oraz pleśnie;
• polipy nosa i zatok przynosowych, skrzywienie przegrody nosa;
• katar polekowy, jako działanie niepożądane leków;
• katar naczynioruchowy.

Czy katar alergiczny w ciąży jest niebezpieczny?

Alergiczny nieżyt nosa charakteryzuje się wodnistym katarem o charakterze śluzu, często z towarzyszącym uczuciem zapchanego nosa. Dodatkowo występują objawy ze strony oczu: łzawienie, zaczerwienienie spojówek oraz świąd. Bardzo często towarzyszy napadowe kichanie oraz świąd nosa.

Przy nasilonej alergii możliwe są objawy ogólnoustrojowe, takie jak bóle głowy czy niewielki wzrost temperatury. Objawy występują okresowo (na przykład w czasie pylenia traw) lub całorocznie (ekspozycja na pleśnie).

Całoroczny alergiczny nieżyt nosa sprzyja rozwojowi bakteryjnego zapalenia zatok przynosowych. Wiąże się ono ze znacznym bólem okolicy zatok oraz żółtą wydzieliną z nosa (czasem krwiście podbarwioną – katar z krwią).

Co na katar w ciąży spowodowany alergią? Aby zmniejszyć katar w ciąży zaleca się przede wszystkim ograniczanie ekspozycji na uczulające alergeny – oczywiście w miarę możliwości. Zalecane i zdecydowanie bezpieczne są donosowe preparaty wody morskiej. W ciąży przy znacznie nasilonym alergicznym katarze można rozważyć doraźne stosowanie donosowych aerozoli zawierających na przykład sterydy, najlepiej jednak o nich oraz o ewentualnych lekach antyhistaminowych porozmawiać z lekarzem.

Jak zwalczyć uciążliwy katar ciążowy?

Jak zmniejszyć katar w ciąży w czasie przeziębienia?

Przeziębienie objawia się stanem podgorączkowym lub gorączką i surowiczą wydzieliną z nosa. Występuje też drapanie w gardle, ból gardła oraz kaszel mokry lub kaszel suchy. Lejący katar może być poprzedzony suchością w nosie albo uczuciem zatkania nosa bez kataru.

Niegdyś panował pogląd, iż wygląd wydzieliny sugeruje etiologię przeziębienia – surowicza, przezroczysta wydzielina miała wskazywać na katar wirusowy, natomiast katar zielony czy żółty na katar bakteryjny. Obecnie już się tak nie uważa. O klasyfikacji przeziębienia jako infekcji bakteryjnej lub wirusowej decyduje badanie przeprowadzone przez lekarza. W razie wątpliwości można zlecić badanie bakteriologiczne.

Ponieważ przeziębienie jest w zdecydowanej większości spowodowane wirusami, dlatego nie wymaga włączania w pierwszym rzucie leczenia antybiotyków. Ważny jest odpoczynek, wysypianie się, odpowiednie nawodnienie. Inhalacje z soli fizjologicznej w ciąży posiadają również pozytywne działanie i są jak najbardziej zalecane.

W leczeniu farmakologicznym stosuje się leki przeciwgorączkowe, przeciwkaszlowe, przeciwbólowe czy mukolityczne (czyli rozrzedzające gęsty katar). Pamiętajmy jednak, że nie wszystkie leki można stosować, oczekując dziecka. Zanim zdecydujemy, czym leczyć katar w ciąży, skonsultujmy się z lekarzem pierwszego kontaktu.

W sytuacji, gdy mamy do czynienia ze suchością śluzówki, ważne jest, abyśmy dbali o odpowiednie nawilżanie nosa (np. stosując nawilżające krople do nosa). Ponieważ wysuszona błona śluzowa jamy nosowej jest bardziej podatna na czynniki drażniące (dym papierosowy) oraz mikrourazy, np. podczas smarkania (możliwe smarkanie krwią).

Co na katar w ciąży wywołany lekami?

Obrzęk błony śluzowej nosa, surowiczy, lejący katar czy uczucie zatkanego nosa w ciąży to możliwe objawy tak zwanego kataru polekowego. Katar polekowy występuje jako działanie niepożądane niektórych leków. Paradoksalnie mogą go wywołać leki na katar w postaci kropli (zawierające m.in. takie substancje, jak ksylometazolina czy oksymetazolina) – jeżeli są nadużywane.

Katar po lekach mogą wywołać także:

• powszechne i nadużywane NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne);
• metyldopa – lek pierwszego rzutu w leczeniu nadciśnienia u kobiet w ciąży;
• β-blokery – jedna z grup leków na nadciśnienie (możliwe do podawania kobietom w ciąży);
• inhibitory konwertazy angiotensyny – kolejna z grup leków przeciwnadciśnieniowych (w ciąży przeciwwskazane).

Sposobem na katar w ciąży wywołany nadużywaniem kropli do nosa jest ich całkowite odstawienie. W leczeniu polekowego nieżytu wykorzystuje się również glikokortykosteroidy, jednak powinien o tym zadecydować specjalista.

Katar naczynioruchowy – jak go usunąć w ciąży?

Ciągły lub nawracający katar o charakterze surowiczym, wodnistym, często lejącym może wskazywać na naczynioruchowy nieżyt nosa, zwany także idiopatycznym nieżytem nosa. Jego mechanizm polega na poszerzeniu naczyń krwionośnych w jamie nosowej, w wyniku czego dochodzi do obrzęku śluzówki nosa oraz produkcji nadmiaru wodnistej wydzieliny.

Katar naczynioruchowy wywoływany jest przez czynniki chemiczne czy fizyczne (na przykład suche i zimne powietrze, nagłe zmiany temperatury otoczenia). Występuje on zdecydowanie częściej u kobiet niż mężczyzn. Objawy występują cały rok z możliwymi okresami zaostrzeń – jesień i wiosna.

Taki katar nie jest groźny ani dla kobiety ciężarnej, ani dla dziecka. Dlatego nie wymaga on leczenia. Jednak w związku z dyskomfortem, jaki powoduje, aby się go pozbyć, można stosować donosowo preparaty soli morskiej. Przy bardzo dużym nasileniu kataru można doraźnie stosować aerozole donosowe z substancją czynną (glikosteroidy czy leki przeciwhistaminowe) – jednak tylko i wyłącznie po rozmowie z lekarzem.

Jak leczyć katar w ciąży o podłożu hormonalnym?

Hormonalny nieżyt nosa to katar, który dotyczy kobiet i wiąże się ze zmianami hormonalnymi w jej organizmie. Występuje u kobiet w ciąży, przed miesiączką, u kobiet stosujących tabletki antykoncepcyjne lub hormonalną terapię zastępczą oraz w niedoczynności tarczycy.

Hormonalny nieżyt nosa wygląda bardzo podobnie do nieżytu naczynioruchowego nosa – nieustający katar o charakterze surowiczej, wodnistej wydzieliny. Z tą jednak różnicą, że nie wywołują go czynniki drażniące (suche i zimne powietrze, zmiana temperatury), a występuje niezależnie od nich i w charakterze przewlekłego kataru w ciąży.

Leki na katar w ciąży są w tym przypadku takie same jak te stosowane w leczeniu kataru naczynioruchowego – woda morska do nosa.

Jak leczyć katar zatokowy w ciąży?

Zapalenie zatok w ciąży manifestuje się gęstym katarem, intensywnym bólem głowy lub twarzy u nasady nosa. Ból nasila się podczas schylania. Katar, który współwystępuje z objawami zatkania i dolegliwościami bólowymi zatok, nazywany jest potocznie katarem zatokowym.

Dodatkowo występuje stan podgorączkowy lub gorączka oraz żółtawa bądź zielona wydzielina z nosa, rzadko cuchnący katar. Śluzowa bądź ropna wydzielina z nosa może spływać po tylnej ścianie gardła powodując kaszel.

Zapalenie zatok przynosowych najczęściej ma etiologię wirusową. Jednak zdarza się, że w wyniku wtórnego nadkażenia zapalenie zatok spowodowane jest przez bakterie, bardzo rzadko przez grzyby. Wówczas konieczne jest włączenie antybiotyku. Do zapalenia zatok predysponują wszystkie stany, które upośledzają drożność ujść zatok przynosowych: stany zapalne, obrzęk śluzówki, przekrwienie błony śluzowej jamy nosowej, alergiczny nieżyt nosa, skrzywienie przegrody nosowej czy polipy nosa. Najlepszym domowym sposobem na zatkany nos i zatoki przynosowe jest sól fizjologiczna w formie inhalacji czy aerozolu.

Inne rzadsze przyczyny kataru w ciąży i sposoby leczenia

Do innych, rzadziej spotkanych przyczyn kataru w czasie ciąży, należy krzywa przegroda nosowa oraz polipy w nosie i zatokach przynosowych. Skrzywiona przegroda nosowa może być wrodzona bądź nabyta (na przykład w wyniku urazu). Powoduje ona upośledzenie drożności nosa i zatok przynosowych oraz występowanie uczucia zatkania nosa. Skrzywiona przegroda nosowa zwiększa ryzyko zapalenia zatok przynosowych.

Polipy nosa i zatok przynosowych to rozrost błony śluzowej wpuklający się do ich światła i powodujących ciągły katar oraz zatkanie zatok w ciąży. Wydzielina z nosa może mieć charakter zarówno surowiczy jak i ropny. Dodatkowo występuje uczucie zatkania nosa, możliwe spływanie wydzieliny po tylnej stronie gardła i w związku z tym odruchowy kaszel. Czynniki zwiększające występowanie polipów w nosie i zatokach przynosowych to tak zwana astma aspirynowa (współwystępowanie astmy i nadwrażliwości na aspirynę), mukowiscydoza czy przewlekłe stany zapalne jamy nosowej i zatok. Leczenie może być miejscowe w postaci sterydów stosowanych donosowo. A przy bardzo licznych lub bardzo dużych polipach wskazane jest ich usunięcie. Wówczas zabieg należy odwlec do zakończenia ciąży.

Jakie leki na katar w ciąży można stosować?

Po pierwsze należy leczyć przyczynę, a nie tylko jeden objaw, jakim jest katar. Ponadto należy pamiętać, że w ciąży można stosować tylko niektóre leki. Dlatego ważne jest, aby skonsultować się w tej sprawie z lekarzem i nie brać leków „na własną rękę”.

Zatem co jest dobre na katar? Warto stosować domowe sposoby na katar, do których należą inhalacje z soli fizjologicznej. W ciąży zaleca się również stosowanie aerozoli z wodą morską do nosa. Są to najbezpieczniejsze z kropli do nosa w ciąży.

Wpływ kropli do nosa na ciążę zależy od substancji czynnej w nich zawartej oraz od częstości ich stosowania. Mimo iż krople donosowe zawierają zdecydowanie mniejszą dawkę niż leki doustne, to i tak należy pamiętać, że wchłaniają się one przez śluzówkę nosa do krwiobiegu i należy je stosować z rozwagą.

Odpowiadając na częste pytanie, jak szybko wyleczyć katar – najlepiej jest stosować się do zaleceń lekarza.

Jeśli katar w ciąży spowodowany jest przeziębieniem, wówczas trzeba dużo odpoczywać i pić dużo płynów. Ważna jest także prewencja, czyli unikanie kontaktów z chorymi i przeziębionymi (głównie chodzi o sezon grypowy).