Alkohol a ciąża – czy picie alkoholu w ciąży jest całkowicie zabronione?

Czy istnieje bezpieczna ilość alkoholu, jaką można wypić w danym okresie ciąży?

Poronienie, wady mózgu i narządów wewnętrznych, upośledzenia w wyglądzie fizycznym, zaburzenia rozwoju intelektualnego i emocjonalnego w przyszłości – myślisz, że na te wszystkie komplikacje narażone są tylko dzieci kobiet nieustannie i nałogowo nadużywających alkoholu w czasie ciąży? To nieprawda. Wystarczy lampka wina do obiadu, dwa piwa w towarzystwie albo kilkukrotne "zapomnienie się". Nie wiadomo, jaka ilość alkoholu czy jakie stężenie alkoholu we krwi matki spowodują nieodwracalne uszkodzenia i wady w rozwoju płodu, wiadomo jednak, że nie istnieje ilość "bezpieczna". Dlatego w odpowiedzi na pytania: czy w ciąży można pić alkohol, czy istnieje dawka alkoholu bezpieczna dla płodu, odpowiadamy twardo: nie.

Stopień, w jakim alkohol zaszkodzi dziecku w łonie matki, zależy od wielu czynników, na które nie zawsze mamy wpływ. Ważna jest kondycja ciężarnej kobiety, aktywność, dieta, ale także skłonności genetyczne, które przecież trudno sprecyzować. Dlatego wypicie nawet jednej małej lampki wina to swoista loteria – albo zaszkodzi, albo nie.

Przeczytaj też: Karmienie piersią a picie alkoholu

Temat wpływu alkoholu na płód został już dokładnie zbadany. Wiadomo, że nie da się przewidzieć skali zniszczeń, jakie alkohol spowoduje u rozwijającego się płodu. Zdarza się, że uszkodzenia są niewielkie, wręcz niezauważalne, albo ujawniające się dopiero po latach i zupełnie niekojarzone z trybem życia matki podczas ciąży. Nierzadkie są jednak też przypadki dzieci, które rodzą się już z alkoholem krążącym w ich żyłach, cierpią na tzw. FAS (Fetal Alcohol Syndrome, płodowy zespół alkoholowy), zmiany w ich ciałach są widoczne gołym okiem, a rozwój fizyczny i psychiczny jest wyraźnie zaburzony.

To też może Cię zainteresować: Czy w ciąży można pić colę?

Na co narażone jest dziecko, gdy jego matka pije w ciąży?

Zagrożeń i rodzajów komplikacji jest mnóstwo. Najlżejsze z nich to np. niska masa urodzeniowa czy niski wzrost dziecka. Do poważniejszych należą ciężkie wady serca i innych narządów wewnętrznych, uszkodzenia neurologiczne, wady rozwojowe – jak rozszczepienie podniebienia, problemy z mową i koordynacją ruchową, kłopoty z pamięcią. Uszkodzenia mózgu mogą ponadto powodować trudności z wyrażaniem uczuć, podejmowaniem decyzji, organizacją, uczeniem się.

Czym jest FAS, czyli alkoholowy zespół płodowy?

Jak wyglądają dzieci z płodowym zespołem alkoholowym? Dzieci rodzące się z FAS zwykle różnią się fizycznie od swoich rówieśników. Najczęstsze zmiany w rysach twarzy to małe i szeroko rozstawione oczy, opadające powieki, spłaszczona środkowa część twarzy, niewielka żuchwa, mały zadarty nos.

Nie można zapomnieć o wzrastającym – w przypadku oddziaływania alkoholu – ryzyku poronienia , a nawet urodzenie martwego płodu w późniejszych miesiącach ciąży. Utrata ciąży może wówczas zagrażać także życiu matki.

To też może Cię zainteresować: Fakty i mity o piciu alkoholu w ciąży

Co się dzieje, jeśli kobieta pije na początku ciąży?

Pierwsze tygodnie ciąży to niezwykle ważny czas dla rozwijającego się zarodka. To właśnie wtedy następują – w ogromnym tempie – podziały komórek, komórki odpowiedzialne za kształtowanie się później różnych narządów zajmują właściwe im miejsca. Alkohol może zakłócić ten proces, uszkodzić komórki nerwowe, spowodować wady w wyglądzie zewnętrznym dziecka. Jednak czas, gdy kobieta jeszcze nie wie, że jest w ciąży i napije się alkoholu (mowa o pierwszych tygodniach ciąży), jest dla dziecka bezpieczny.

Poznaj również: Kalendarz ciąży

Co się dzieje, jeśli kobieta pije w drugim i trzecim trymestrze ciąży?

W kolejnych miesiącach ciąży pod wpływem alkoholu wzrasta zagrożenie śmiercią płodu i poronieniem. Formujące się organy wewnętrzne dziecka mogą ulec trwałym uszkodzeniom, a rysy twarzy mogą na zawsze zostać w chorobliwy sposób zmienione.

Z kolei ostatnie miesiące przed porodem to okres, w którym pod wpływem działania alkoholu dochodzi najczęściej do uszkodzeń mózgu dziecka, co skutkuje późniejszymi trudnościami, m.in. z pamięcią, rozumieniem, koncentracją oraz sferą emocjonalną. Dzieci matek pijących w czasie ciąży często nie radzą sobie z agresją i nadpobudliwością , nie potrafią nawiązywać trwałych relacji z innymi ludźmi, mają problemy ze zdrowiem psychicznym.

Przeczytaj też: 7 rzeczy zabronionych w ciąży

Jak leczy się zaburzenia związane z FAS?

Przede wszystkim trzeba pamiętać, że uszkodzenia wywołane spożywaniem alkoholu przez kobietę w ciąży są trwałe – nie da się ich cofnąć. Dzieciom, które rodzą się z FAS, pomóc może jedynie szybka diagnoza i podjęcie rehabilitacji – może to być np. terapia sensoryczna lub stymulowanie rozwoju.

Innym problemem jest fakt, że uszkodzenia te często przez długie lata pozostają w ukryciu, dziecko zachowuje się i wygląda normalnie, a dopiero np. w okresie dojrzewania nagle pojawiają się kłopoty wychowawcze, dziecko ujawnia zachowania aspołeczne, zaczyna mieć trudności z nauką, a nawet wchodzi w konflikt z prawem. Ciężko wówczas, zarówno rodzicom, jak i lekarzom, powiązać te problemy z piciem alkoholu przez matkę podczas ciąży, a jeśli uda się postawić trafną diagnozę, na leczenie może już być po prostu za późno.

Czytaj również: Soczewki kontaktowe dla dzieci

Fakty i mity na temat picia alkoholu w ciąży

FAKT: Nie można określić, jaka dawka alkoholu może być już szkodliwa dla dziecka, zatem w ciąży należy całkowicie powstrzymać się od spożywania alkoholu.

MIT: Spożywanie niewielkiej ilości alkoholu nie może zaszkodzić dziecku.

FAKT: Picie każdego alkoholu, w tym czerwonego wina, nie jest wskazane w trakcie ciąży, ponieważ nawet niewielka ilość alkoholu działa toksycznie na rozwijający się płód.

MIT: W trakcie ciąży kobiety mogą pić czerwone wino dla lepszego trawienia.

FAKT: Negatywny wpływ na dziecko może mieć już jednorazowa, niewielka ilość wypitego alkoholu.

MIT: Spożywanie tylko mocnych alkoholi w ciąży może zaszkodzić dziecku.

FAKT: FAS dotyczy wszystkich matek spożywających alkohol w trakcie ciąży, pojawia się w różnych rodzinach, zarówno zamożnych, jak i biednych.

MIT: FAS dotyczy tylko dzieci z rodzin patologicznych.

FAKT: Każda ciąża jest inna. To, że kobieta urodziła zdrowe dziecko mimo picia alkoholu w czasie ciąży, nie gwarantuje, że przy kolejnej ciąży picie alkoholu nie zaszkodzi dziecku.

MIT: "W trakcie ciąży spożywałam alkohol i moje dziecko urodziło się zdrowe, zatem kolejnemu też nic nie będzie, jeżeli będę piła".

FAKT: Pijące alkohol kobiety zwiększają ryzyko poronienia i przedwczesnego porodu.

MIT: Picie alkoholu w trakcie ciąży nie może wywołać poronienia.

FAKT: Dzieci z syndromem FAS do końca życia będą odczuwały skutki picia alkoholu przez matki w trakcie ciąży. Pełne wyleczenie nie jest możliwe.

MIT: FAS jest w pełni wyleczalny u dzieci.

FAKT: W Polsce dzieci z FAS rodzi się więcej niż dzieci z zespołem Downa.

MIT: Dzieci z FAS to bardzo sporadyczne przypadki.

FAKT: Picie alkoholu w I trymestrze jest najbardziej szkodliwe dla płodu, jednak poważne zagrożenia także pozostają w kolejnych okresach ciąży.

MIT: Picie alkoholu nie jest wskazane tylko w I trymestrze ciąży.

FAKT: W ciąży najlepiej spożywać produkty zdrowe dla mamy i dziecka. Wino i kawa do nich nie należą.

MIT: Zdrowiej jest pić w ciąży czerwone wino niż kawę.

FAKT: Cząsteczki alkoholu przenikają całkowicie przez łożysko i wpływają negatywnie na płód. Pół godziny po wypiciu alkoholu przez matkę jego stężenie we krwi dziecka jest takie samo, jak we krwi matki.

MIT: Alkohol wypity przez matkę w małej ilości nie przenika do organizmu dziecka.

FAKT: Nawet piwo bezalkoholowe jest gazowane i ma 0,4% lub 0,5% alkoholu – może ono wywołać u dziecka kolki.

MIT: Picie bezalkoholowego piwa w trakcie karmienia piersią wspomaga laktację.