Endometrioza a ciąża – czy endometrioza utrudnia zajście w ciążę?

Endometrioza – co to jest przerost endometrium?

Endometrium, czyli błona śluzowa macicy, to jej część, która umożliwia implantację zarodka w macicy, a jeżeli to nie nastąpi, jej powierzchnia jest złuszczana i wydalana z macicy razem z krwią podczas miesiączki. Obecność błony śluzowej poza jamą macicy jest nieuzasadniona i powoduje objawy chorobowe, czyli właśnie endometriozę.

Błona ta, również poza jamą macicy, utrzymuje swoją wrażliwość na cykliczne działanie żeńskich hormonów. Czyli np. zmiany obecne w jamie brzusznej czy płucach będą rosły podczas cyklu i złuszczały się podczas okresu, prowadząc do stanu zapalnego i bólu w miejscu ich występowania. Dlaczego tak się dzieje?

Istnieją cztery teorie dotyczące przyczyn endometriozy. Część z nich zakłada, że komórki błony śluzowej macicy potrafią wędrować przez jajowody wstecznie do jamy brzusznej, a nawet z krwią i chłonką płynąć do dalej położonych narządów. Inna teoria głosi, że pod wpływem wysokich stężeń estrogenu komórki obecne w jamie brzusznej zmieniają się w komórki endometrium, co tłumaczy rzadko spotykane przypadki ogniska endometriozy u mężczyzn. Ponadto istotnie większe prawdopodobieństwo rozwoju choroby istnieje u kobiet z zaburzeniami układu odpornościowego oraz u tych, których krewne cierpiały na przerost endometrium. Faktem jest, że endometrioza występuje najczęściej u kobiet w wieku rozrodczym.

Z uwagi na charakter choroby zasadne jest pytanie: czy endometrioza utrudnia zajście w ciąży? Czy endometrioza w ciąży jest groźna dla płodu i zdrowia matki?

Endometrioza – objawy – ból podczas stosunku, obfity okres, niepłodność

Wiele kobiet zastanawia się, czy endometrioza boli. Okazuje się, że w większości przypadków objawy endometriozy nie występują lub jest ona niemal bezobjawowa. Do rozpoznania przerostu endometrium dochodzi przypadkowo lub w trakcie diagnostyki niepłodności.

Wśród objawów endometriozy, które zgłaszają pacjentki, najczęściej pojawiają się:

• ból brzucha przed miesiączką i silny ból w dole brzucha w czasie okresu, promieniujący do pleców (okolicy krzyżowej) lub pachwin;
• ból podczas stosunku z możliwym plamieniem po stosunku;
• obfite miesiączki;
• problemy z zajściem w ciążę;
• uciążliwy zespół napięcia przedmiesiączkowego.

W sporadycznych przypadkach można zaobserwować towarzyszące bolesnej miesiączce: krwiomocz, bolesne oddawanie stolca i obecność domieszki krwi w stolcu.

Badania na endometriozę – krew, laparoskopia, USG przez pochwę

Nasilenie objawów endometriozy nie musi odpowiadać ilości i rozległości wywołanych przez nią zmian. Czasami już niewielki przerost endometrium sięgający w głąb mięśnia macicy będzie powodował większe bóle i krwawienia z dróg rodnych niż ogniska obecne w otrzewnej (błona wyścielająca jamę brzuszną).

Badanie kobiety, u której podejrzewa się gruczolistość zewnętrzną, obejmuje badanie ginekologiczne oraz badania dodatkowe, do których należy USG przez pochwę oraz badania krwi. Złotym standardem w rozpoznawaniu tej choroby jest wykonanie diagnostycznej laparoskopii z pobraniem wycinków ze zmian do badania pod mikroskopem (histopatologicznego) oraz usunięciem ognisk endometriozy.

Endometrioza a ciąża – jak przerost endometrium wpływa na płodność?

Leczenie endometriozy opiera się na trzech filarach, do których: należą zwalczenie bólu, wspomaganie płodności i zatrzymanie postępu choroby. Z bólem przy endometriozie walczy się za pomocą leków przeciwbólowych, najpierw tych dostępnych bez recepty, a jeżeli nie pomagają, zapisuje się silniejsze, na receptę.

Zatrzymanie postępu choroby uzyskuje się za pomocą leków hormonalnych, np. środków antykoncepcyjnych, oraz innych leków, służących do zmniejszenia aktywności hormonalnej jajników. Niestety może się to wiązać ze zmniejszeniem zawartości wapnia w kościach i przejściowym zmniejszeniem płodności.

Takie leczenie farmakologiczne trwa od 6 do 9 miesięcy, a jego skuteczność jest duża, chociaż nie zawsze trwała. W zależności od stopnia zaawansowania choroby, u kobiet chcących poprawić płodność przy endometriozie przeprowadza się leczenie operacyjne polegające na laparoskopowym usunięciu zmian wywołanych endometriozą, np. wycięciu torbieli jajników, uwolnieniu zrostów i w miarę możliwości udrożnieniu jajowodów. Ponadto w celu poprawy płodności u kobiet z endometriozą można zastosować nowoczesną terapię hormonalną, inseminację domaciczną, a u kobiet po 35. roku życia zapłodnienie pozaustrojowe – in vitro.

Jakie są szanse na zajście w ciąży przy endometriozie? Dane naukowe są niejednoznaczne co do skuteczności leczenia niepłodności. W jednym z badań stosując leczenie chirurgiczne i techniki wspomaganego rozrodu uzyskano ciążę u 32 proc. pacjentek. Ostatecznością w leczeniu endometriozy u kobiet nieplanujących potomstwa jest usunięcie macicy wraz z jajowodami i jajnikami.

Endometrioza w ciąży – czy jest groźna?

Co dzieje się dzieje, kiedy kobiecie z endometriozą uda się zajść w ciążę? Ciąża jest okresem, kiedy endometrium stopniowo wzrasta i zmienia się, aby umożliwić prawidłowy rozwój dziecka. Zmiany związane z endometriozą są w tym czasie mniej stymulowane do naprzemiennego wzrostu i złuszczania, co tłumaczy zmniejszenie się objawów choroby.

Sama endometrioza nie zagraża przebiegowi ciąży, choć w pierwszych miesiącach wytworzone przez nią zrosty i torbiele, naciągane przez rosnącą macicę, mogą przynieść przyszłej mamie przykre dolegliwości bólowe. Endometrioza po ciąży najczęściej wiąże się z nawrotem objawów wraz z powrotem regularnego miesiączkowania. Okres wolny od choroby można nieco wydłużyć regularnie karmiąc piersią.

Endometrioza jest dość częstą chorobą i popularną przyczyną niepłodności. W wielu przypadkach przebiega bezobjawowo, co opóźnia jej rozpoznanie nawet o 6-8 lat. Zmiany, które powstaną w tym czasie, nasilają problemy z płodnością, stąd zwraca się uwagę na wcześniejsze jej rozpoznawanie i macierzyństwo w młodszym wieku, zanim powstaną zrosty i torbiele. Zaawansowaną, objawową chorobę leczy się farmakologicznie lub/i operacyjnie, dostosowując terapię do planów prokreacyjnych pacjentki. Ciężarne cierpiące na gruczolistość doświadczają remisji choroby na czas ciąży i karmienia piersią. Niestety wraz z powrotem cyklicznej aktywności jajników objawy nawracają. Choroba najczęściej ustępuje samoistnie wraz z wygaszeniem czynności jajników (menopauza).