Zawroty głowy w ciąży – jakie są przyczyny? Jak sobie radzić, gdy kręci się w głowie?

Zawroty głowy w ciąży – czy to normalne?

„Kręci mi się w głowie” – taką dolegliwość kobiety ciężarne często zgłaszają swojemu lekarzowi. Do zawrotów głowy w ciąży może dochodzić u zdrowych, ciężarnych kobiet, zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży. Przyczyną zawrotów głowy są zazwyczaj fizjologiczne zmiany, jakie zachodzą w układzie krążenia od około szóstego tygodnia od zapłodnienia, kiedy organizm kobiety przygotowuje się do zapewnienia właściwej ilości krwi krążącej i odpowiedniego unaczynienia narządów wewnętrznych dla zachowania ich prawidłowej funkcji.

Do zwiększenia objętości krwi dochodzi pod wpływem nasilenia retencji wody i zatrzymania większej ilości płynów w organizmie. Jednocześnie, między innymi pod wpływem działania hormonów płciowych, dochodzi do relaksacji mięśni gładkich naczyń krwionośnych, a w następstwie do spadku oporu obwodowego. Przeważnie jednak ciśnienie tętnicze zostaje zachowane na stabilnym poziomie dzięki mechanizmom kompensacyjnym. Takim właśnie mechanizmem jak wzrost objętości krwi oraz zwiększenie pojemności wyrzutowej serca. Zawroty głowy wówczas nie występują.

Jakie są przyczyny zawrotów głowy w ciąży?

Może się jednak zdarzyć, zwłaszcza w początkowych tygodniach ciąży, iż na skutek braku wystarczającej synchronizacji między przystosowywaniem się poszczególnych układów organizmu kobiety do nowej sytuacji związanej z ciążą, będzie ona odczuwała skutki uboczne wynikające z takiego stanu rzeczy. Nadmierna relaksacja naczyń krwionośnych przy niedostatecznym zwiększeniu objętości krwi krążącej może skutkować niewystarczającym wypełnieniem łożyska naczyniowego i prowadzić nie tylko do zawrotów głowy przy wstawaniu, ale również być czynnikiem sprawczym omdleń w ciąży.

Pewne znaczenie jako czynnik sprawczy zawrotów głowy i mdłości oraz omdleń ma autonomiczny układ nerwowy, a część zmian może być prowokowana przez stres, pobudzenie emocjonalne oraz inne czynniki psychiczne. U niektórych kobiet częste kręcenie w głowie może również wynikać ze zmian, jakie zachodzą w układzie oddechowym. Uniesienie przepony uciskanej przez powiększającą swoje rozmiary macicę prowadzi do nieznacznego, ale jednak zmniejszenia pojemności oddechowej. Jest to rekompensowane poprzez zwiększenie liczby oddechów na minutę, co w konsekwencji prowadzi do spadku stężenia dwutlenku węgla i daje złudne uczucie duszności w ciąży pomimo właściwej saturacji tlenem.

Kręcenie w głowie w ciąży – jak sobie radzić?

Chociaż zazwyczaj zawroty głowy na początku ciąży ustępują lub przynajmniej zmniejszają nasilenie w pierwszym trymestrze ciąży, nie powinny być bagatelizowane. Przede wszystkim powinno się przeciwdziałać zaburzeniom świadomości, aby nie doprowadzić do omdlenia i upadku w ciąży.

Jak sobie radzić z zawrotami głowy w ciąży? Sposoby na ciążowe zawroty głowy to:

• unikanie wysiłku fizycznego, zwłaszcza o dużym natężeniu;
• wypoczynek, chociaż reżim łóżkowy nie jest wskazany poza wyjątkowymi sytuacjami;
• picie odpowiedniej ilości płynów;
• prewencja stanów niedoborowych przez stosowanie właściwej diety w ciąży dostarczającej do organizmu wszystkie potrzebne składniki odżywcze, witaminy oraz mikro- oraz makroelementy;
• unikanie sytuacji stresowych, silnego pobudzenia emocjonalnego.

Przy silnych zawrotach głowy po wstaniu zaleca się zachowywanie szczególnej ostrożności oraz unikanie gwałtownych zmian pozycji ciała.

Czy ciążowe zawroty głowy są groźne?

Gdy w czasie ciąży kręci się w głowie sporadycznie, zwłaszcza przy szybkiej zmianie pozycji ciała i wstawaniu, zazwyczaj nie świadczy to o żadnej patologii. Zawroty mogą występować u zdrowych ciężarnych kobiet.

Problem pojawia się, jeśli:

• pojawiają się zawroty głowy i omdlenia w ciąży, szczególnie jeśli występują z utratą przytomności, niepamięcią wsteczną lub urazem;
• obserwuje się silne zawroty głowy przy wstawaniu, pomimo prawidłowego lub wysokiego ciśnienia;
• występują zawroty głowy i nudności, zwłaszcza niezależnie od pory dnia i posiłku oraz nie ustępują one w czasie;
• występuje duszność w ciąży u kobiety ze zwiększonym ryzykiem choroby zakrzepowo-zatorowej;
• poza zawrotami głowy czy omdleniami w ciąży współistnieje nadciśnienie tętnicze oraz białkomocz;
• obok zawrotów głowy pojawiają się również silne bóle głowy, bóle brzucha, zaburzenia widzenia,
• występują nieprawidłowe wyniki w badaniach laboratoryjnych.

Wymienione powyżej sytuacje, sugerujące możliwość istnienia poważnych patologii, nie wyczerpują całkowicie tematu. Kobiety, u których w przebiegu ciąży występują wszelkie niepokojące nieprawidłowości, jak zawroty głowy, duszności czy mdłości, powinny skonsultować się z lekarzem.

Upadek w ciąży – co robić?

Odpowiada dr n. med. Urszula Brocka-Zakrzewska, ginekolog położnik z Centrum Medycznego ENEL-MED