Paciorkowiec w ciąży (GBS) – objawy i leczenie zakażenia paciorkowcem w ciąży

Paciorkowiec w ciąży – paciorkowiec w gardle i paciorkowiec w pochwie

Paciorkowce są powszechnymi bakteriami towarzyszącymi człowiekowi w codziennym życiu. Bytują na skórze, w jamie ustnej, jelitach czy górnych drogach oddechowych. Czy zakażenie paciorkowcem jest groźne? Mimo że wiele gatunków paciorkowców jest nieszkodliwa, część z nich może powodować poważane kłopoty zdrowotne.

Paciorkowce powodują: różę, zapalenia gardła, zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy zapalenie gardła. Z punktu widzenia kobiet w ciąży najważniejsze są paciorkowce grupy B (z ang. Streptococcus group, w skrócie GBS) czyli Streptococcus agalactiae. Przewód pokarmowy stanowi naturalny rezerwuar dla tych bakterii, skąd łatwo przenoszą się one do pochwy. Paciorkowce w pochwie w ciąży mogą prowadzić do zakażenia paciorkowcem u noworodka.

Zakażenie GBS w ciąży – objawy zakażenia paciorkowcem

Charakterystyczne objawy paciorkowca w ciąży, jak i po za nią, najczęściej nie występują. Rzadziej paciorkowce mogą spowodować zapalenie układu moczowego, które objawiać się będzie bólem pęcherza, uczuciem parcia na mocz czy pieczeniem cewki moczowej.

Do poważnych powikłań zakażenia paciorkowcem w ciąży lub w połogu należą:

• zapalenie błon płodowych,
• zapalenie błony śluzowej macicy,
• rzadko – zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Zakażenie paciorkowcem w ciąży może mieć charakter przejściowy, przewlekły lub przerywany. Dlatego należy u każdej kobiety pomiędzy 35. a 37. tygodniem ciąży należy badanie na obecność paciorkowców. Dlaczego w tak późnej ciąży? Wcześniejsze badania mogą nie odzwierciedlać rzeczywistego stanu.

Paciorkowiec u dzieci – jak można zarazić paciorkowcem?

Jakie jest ryzyko zakażenia dziecka? Zakażenie bakterią paciorkowca przenosi się na dziecko przede wszystkim po rozpoczęciu porodu lub po pęknięciu błon płodowych. Obecność GBS w pochwie podczas porodu może być przyczyną ciężkiego inwazyjnego zakażenia. W większości przypadków paciorkowiec u noworodka powoduje wystąpienie wczesnej posocznicy (sepsy) lub zapalenia płuc.

Bakterie GBS mogą wywołać również: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie szpiku kostnego albo ropne zapalenie stawów. Dodatkowymi czynnikami ryzyka wystąpienia sepsy u noworodka jest: czas trwania ciąży poniżej 37 tyg., podwyższona temperatura ciała w czasie porodu (powyżej 38 stopni Celsjusza) oraz czas, jaki upłynął od pęknięcia błon płodowych, wynoszący powyżej 18 godzin.

Badanie GBS – jak zapobiegać zakażeniu noworodka podczas porodu?

Aby zapobiec zakażeniu noworodka paciorkowcem, każda kobieta powinna poddać się badaniu GBS pomiędzy 35. a 37. tygodniem ciąży. Badanie polega na pobraniu posiewu z pochwy oraz z odbytnicy. Posiew może być pobierany zarówno przez lekarza, jak i samą kobietę po dokładnym poinstruowaniu ją przez specjalistę.

Badanie na paciorkowca w ciąży pozwala podjąć kroki, które uchronią dziecko przed poważnymi konsekwencjami zakażenia GBS. Równoznaczne z GBS dodatnim uważa się również wystąpienie u kobiety w ciąży zapalenia układu moczowego spowodowanego paciorkowcem grupy B (dodatnie posiewy moczu). Pobranie posiewu obowiązuje również kobiety, u których planowane jest rozwiązanie ciąży przez cięcie cesarskie. Cięcie cesarskie zapobiega zakażeniu paciorkowcem tylko wtedy, kiedy wykonane jest przed rozpoczęciem się porodu i pęknięciem błon płodowych, którego to czasu nie sposób określić dokładnie z wyprzedzeniem.

GDS dodatni – jak leczyć bakterię paciorkowca w ciąży?

Profilaktyka zakażenia paciorkowcem noworodka polega na dożylnym podawaniu antybiotyku kobiecie w okresie okołoporodowym. Antybiotyk należy podawać dożylnie, ponieważ tylko w ten sposób można uzyskać jego stężenie w wodach płodowych, wystarczające dla ochrony dziecka. Wybór antybiotyku zależy od lekooporności paciorkowca oznaczonej w laboratorium z próbki pobranej na posiew. W Polsce najczęściej stosuje się leki z grupy cefalosporyn i penicylin.

Wskazania do profilaktyki zakażenia paciorkowcem stanowią:

• wynik posiewu dający GBS dodatni w ciąży,
• zakażenie układu moczowego spowodowane przez bakterie paciorkowca,
• urodzenie w przeszłości dziecka, u którego wystąpiła wczesna posocznica.

Podawanie antybiotyku zalecane jest także w przypadku braku danych o zakażeniu GBS, jednak tylko w wypadku, gdy wystąpi poród przed 37. tygodniem ciąży, temperatura ciała kobiety podczas porodu jest wyższa niż 38 stopni Celsjusza bądź gdy czas od pęknięcia błon płodowych jest dłuższy niż 18 h.