Nadżerka szyjki macicy w ciąży – co to jest, jak wygląda, diagnostyka i leczenie

Nadżerka – co to jest?

Pojęcie nadżerka utarło się dosyć niesłusznie w terminologii medycznej, gdyż znaczenie tego słowa określa ubytek nabłonka, formę „dziury w nabłonku”. Dla zapobiegania nieporozumieniom ową „dziurę” nazwano nadżerkową prawdziwą, a słowo nadżerka niektórzy lekarze zastępują nazwą erytroplakia – czyli czerwona plama. Do zadań lekarza należy dalsze diagnozowanie celem określenia, czym dokładnie jest ta zmiana.

U większości kobiet nadżerka szyjki macicy jest najczęściej ektopią (nadżerką rzekomą). W warunkach normalnych pochwa i większa część szyjki macicy są pokryte innym nabłonkiem niż kanał szyjki macicy. W zależności od poziomu hormonów (estrogenu) we krwi, pH w pochwie, wieku itp. granica między tymi nabłonakami przesuwa się albo w kierunku kanału szyjki macicy, albo w kierunku pochwy – wtedy pokrywa widzianą przez lekarza część pochwową szyjki macicy, tworząc właśnie ektopię.

Szyjka macicy w ciąży – przyczyny nadżerki

Szyjka macicy w ciąży kilku zmianom, przygotowującym ją do porodu. Z czasem staje się rozpulchniona i zasiniona, a pod pokrywającym ją nabłonkiem można uwidocznić gęstą sieć rozszerzonych naczyń krwionośnych. W tych warunkach łatwo o mechaniczne uszkodzenie nabłonka, np. po stosunku lub badaniu, co tworzy nadżerkę prawdziwą i objawia się skąpym krwawieniem w ciąży.

Ponadto zmiany hormonalne w czasie ciąży przyczyniają się do rozrostu ektopii (ektopia gruczołowo-torbielowata), która daje obfitą wydzielinę z pochwy i jest wyjątkowo podatna na urazy i zakażenia.

Nadżerka w czasie ciąży może powstać też w wyniku zakażenia. Czy leczenie nadżerki w takim przypadku powinno zostać podjęte? Zarówno w ciąży, jak i poza nią, będzie potrzebne kompleksowe badanie i na początku leczenie przeciwdrobnoustrojowe, celem usunięcia prawdopodobnej ektopii. W dalszej kolejności, w przypadku utrzymywania się nadżerki szyjki macicy w ciąży, można wykonać bardziej zaawansowaną diagnostykę.

Jeżeli istnieje taka konieczność usuwanie nadżerki należy przeprowadzić po rozwiązaniu ciąży. Zabieg powinien być możliwie jak najmniej inwazyjny.

U niewielkiego odsetka ciężarnych (2/1000 ciąż) można podczas badań zdiagnozować nowotwór szyjki macicy. Wybór postępowania zależy wówczas od stopnia rozwoju raka szyjki macicy i zaawansowania ciąży.

Objawy nadżerki w ciąży – jak wygląda nadżerka?

W sytuacji, gdy zmiana jest niewielka, charakterystyczne symptomy mogą nie występować. Dyskomfort pojawia się wówczas, gdy ubytek zwiększa swoje rozmiary. Do objawów nadżerki w ciąży należą takie dolegliwości jak:

• obfite upławy,
• plamienie,
• ból podbrzusza, wynikający z przewlekłego stanu zapalnego.

U części kobiet nabłonek gruczołowy, obecny na powierzchni ektopii oraz w szyjce macicy w ciąży, podlega przekształceniu doczesnowemu (jest przerośnięty i rozpulchniony). Daje wtedy obraz ostro odgraniczonej wyniosłości barwy białożółtej, o gładkiej, fałdowanej lub nawet guzkowatej powierzchni. Jest podatny na uszkodzenia, co powoduje częste plamienie w ciąży. Co prawda, nadżerka szyjki macicy w czasie ciąży samoistnie ustępuje po porodzie, ale wcześniej wymaga różnicowania z rakiem szyjki macicy.

Nadżerka a ciąża – czy nadżerka w ciąży jest groźna?

Nadżerka rzekoma może być zmianą obserwowaną u zdrowych kobiet, ciężarnych i kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną. Zwłaszcza nadżerka w ciąży, w związku z dużą stymulacją przez hormony kobiece, może być bardziej rozrośnięta, tworząc ektopię gruczołowo-torbielowatą.

Takie zmiany na szyjce są wariantem normy i nie wymagają leczenia. U części kobiet, w tym ciężarnych, ektopia może powstać w wyniku zakażenia dróg rodnych. Wtedy wymaga zastosowania leku (np. antybiotyku). Należy pamiętać, że podobnie do tzw. nadżerki macicy mogą wyglądać też wczesne postacie nowotworu szyjki macicy, stąd przed podjęciem leczenia trzeba wykonać dodatkowe badania.

Czy nadżerka w ciąży jest niebezpieczna? W większości przypadków nadżerka szyjki macicy w ciąży nie jest groźna, nie wywołuje poronienia, aczkolwiek wymaga oceny i obserwacji. Leczenie inwazyjne, o ile to możliwe, najlepiej zaplanować po porodzie.

Leczenie nadżerki szyjki macicy w ciąży

Leczenie nadżerki w ciąży wymaga prawidłowego rozpoznania, które bywa procesem długotrwałym. W zależności od wyglądu nadżerki, może okazać się potrzebna wieloetapowa diagnostyka obejmująca m.in.: badanie ginekologiczne, cytologię, badanie bakteriologiczne (posiew) i wirusologiczne, kolposkopię, USG przezpochwowe oraz pobranie wycinków do badania histopatologicznego.

Leczenie nadżerki szyjki macicy u ciężarnej będzie możliwie małoinwazyjne, oparte na leczeniu miejscowym, ewentualnie celowanym przeciwko czynnikom zakaźnym. W dużej mierze globulki dopochwowe, przywracające prawidłowe pH i florę fizjologiczną, okażą się wystarczające.

Czy nadżerkę szyjki macicy trzeba usuwać? Zabiegi chirurgiczne, z uwagi na bezpieczeństwo dziecka, najczęściej mogą być odroczone do czasu porodu. Można wtedy rozmawiać z lekarzem o takich opcjach, jak elektrokoagulacja zmiany, jej kriokoagulacja (wymrażanie nadżerki), resekcja laserowa lub chirurgiczna – np. konizacja szyjki.

Pod pojęciem nadżerki szyjki macicy kryje się wiele bardziej szczegółowych rozpoznań, od tych fizjologicznych po patologiczne. Można nawet uznać, że nadżerka to jedynie objaw, a nie ostateczna diagnoza. Do lekarza należy określenie przyczyn nadżerki i zaplanowanie leczenia.