Kolka nerkowa w ciąży – przyczyny i leczenie kolki nerkowej

Jakie są przyczyny kolki nerkowej w ciąży?

Kolka nerkowa w ciąży to charakterystyczny objaw kamicy nerkowej, czyli choroby w przebiegu której dochodzi do wytworzenia złogów w postaci kamieni w nerkach – problem ten dotyka najczęściej kobiet w II lub III trymestrze ciąży. Kamica nerkowa powstaje, ponieważ w moczu znajduje się zbyt dużo substancji, których organizm nie jest w stanie rozpuścić i zaczynają się one kumulować i tworzyć coraz to większe konglomeraty. Przyczyny kolki nerkowej są różnorodne. Sytuacji takiej sprzyjają:

• zbyt duże stężenie substancji, z których zbudowane mogą być kamienie nerkowe (najczęściej są to szczawiany odpowiadające za kamicę szczawianową),
• ZUM – zakażenia układu moczowego (w ciąży szczególnie uciążliwe),
• małe stężenie w moczu substancji, które mają działanie ochronne – np. magnezu, białka,
• zwolnienie przepływu moczu przez układ moczowy,
• zbyt mała podaż płynów.

Przyczyną kolki nerkowej w ciąży może być także zastój moczu, do którego dochodzi na skutek ucisku macicy na drogi moczowe i wzrostu ciśnienia wewnątrzbrzusznego.

Objawy kolki nerkowej oraz kamieni na nerkach w ciąży

Objawy kolki nerkowej w ciąży są podobne, jak u kobiet nie spodziewających się dziecka. Jak boli kolka nerkowa? Najbardziej charakterystyczny jest kolkowy ból brzucha. Tego typu kolka w ciąży szczególnie nasilona jest w okolicy lędźwiowej. Ból może promieniować do: spojenia łonowego, narządów płciowych zewnętrznych, wewnętrznej powierzchni ud, a także cewki moczowej. Osoba w trakcie ataku kolki nerkowej jest niespokojna. Ból towarzyszący atakom kolki nerkowej może delikatnie słabnąć w trakcie ruchu.

Poza kolką nerkową, kamica nerkowa daje następujące objawy:

• znaczne pogorszenie samopoczucia;
• nudności, wymioty, bladość, poty;
• częste oddawanie małych porcji moczu, bolesne parcie na pęcherz;
• czerwone zabarwienie moczu – ze względu na występujący krwiomocz;
• podwyższona temperatura ciała – jeżeli współistnieje zakażenie układu moczowego;
• dreszcze – jeżeli współistnieje zapalenie układu moczowego;
• przejściowy spadek ciśnienia (ze względu na silny ból), niskie ciśnienie w ciąży może prowadzić do omdlenia);
• napięte mięśnie pleców po stronie kolki nerkowej.

Objawy kolki nerkowej w ciąży pojawiają się zwykle nagle, mogą ustępować samoistnie, nawracać w ciągu kilku dni, tygodni. Kobieta w ciąży początkowo może część z nich bagatelizować ze względu np. na ruchy płodu, sądzić, że nagły ból podbrzusza (atak kolki nerkowej), który po chwili ustępuje może być spowodowany kopnięciem przez dziecko. Jednak jeśli dolegliwości bólowe nawracają i dołączają się kolejne objawy, najlepszym postępowaniem będzie zgłoszenie się do swojego lekarza prowadzącego, który będzie mógł zweryfikować występujące symptomy i w razie konieczności wdrożyć odpowiednie leczenie.

Atak kolki nerkowej w ciąży – leczenie złogów w nerkach

Napad kolki nerkowej w ciąży najlepiej jest leczyć w warunkach szpitalnych, w oddziałach ginekologiczno-położniczych ze względu na możliwość wielu niebezpiecznych dla mamy i dziecka powikłań. W przypadku kolki nerkowej u większości kobiet dochodzi do samoistnego wydalenia złogu zalegającego w drogach moczowych, a jedynym postępowaniem jest zachowawcze leczenie kolki nerkowej, na które składają się:

• odpowiednie nawadnianie organizmu – kobieta powinna wypijać ponad 2 litry płynów dziennie,
• odpoczynek w łóżku,
• podawanie leków rozkurczowych – leki rozkurczowe to m.in. drotaweryna,
• podawanie leków przeciwbólowych – należy skonsultować z lekarzem, jakie leki można w danym okresie ciąży przyjmować, a jakie są przeciwwskazane,
• przy pojawieniu się objawów zakażenia układu moczowego wdrożenie odpowiedniej antybiotykoterapii,
• jeśli dołącza się gorączka, skutecznym leczeniu przeciwgorączkowym (podwyższona temperatura jest bardzo niebezpieczna dla rozwijającego się dziecka) – lekiem preferowanym na gorączkę w ciąży jest paracetamol.

Jeśli objawy złogów w nerkach w ciąży nie ustępują, dołącza się niedrożność dróg moczowych (kobieta nie oddaje moczu, w badaniach dodatkowych wykonywanych np. USG jamy brzusznej pojawiają się cechy zastoju moczu w nerkach), lekarze będą rozważać, czy dla dobra dziecka i przyszłej mamy nie należy wdrożyć bardziej inwazyjnych metod leczenia.

Kolka nerkowa a zajście w ciążę

Jeśli przed zajściem w ciążę u kobiety stwierdzono złogi w nerkach, należy rozważyć usunięcie kamieni nerkowych przed planowaną ciążą, aby nie komplikowały one jej przebiegu. Jako profilaktykę powstawania nowych złogów i zapobiegania napadom kolki w ciąży należy zalecać przyszłym mamom picie większej ilości płynów oraz ewentualną modyfikację diety.

Najczęściej kamień nerkowy zbudowany jest ze szczawianów, dlatego u osób z predyspozycją zalecane może być unikanie nadmiernego ich spożycia. Pokarmy bogate w te związki to: szpinak, rabarbar, produkty sojowe, orzechy, migdały, czekolada, kawa i herbata, buraki ćwikłowe.

Czy kolka nerkowa w ciąży jest groźna?

Nawet ok. 20 proc. przypadkom ataków kolki nerkowej w czasie ciąży towarzyszy zapalenie dróg moczowych. Jednym z najcięższych powikłań jest ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek (OOZN), które może prowadzić do uogólnionego zakażenia, uszkodzenia nerek, porodu przedwczesnego oraz wrodzonego zakażenia u płodu.

Objawy ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek:

• gorączka,
• nudności, wymioty,
• ból okolicy lędźwiowej.

Jak widać, objawy OOZN oraz kamicy nerkowej częściowo się pokrywają, dlatego ważne jest jak najszybsze zidentyfikowanie co jest przyczyną danego stanu i wprowadzenie odpowiedniego postępowania przez lekarza.

Diagnostyka kolki nerkowej w ciąży – czy to zawsze kamień nerkowy?

Kolkowe bóle w podbrzuszu w ciąży zawsze powinny skłonić kobietę do pilnej konsultacji z lekarzem. Inne przyczyny bólu kolkowego w ciąży to poród przedwczesny lub przedwczesne oddzielenie się łożyska. Podobne objawy może mieć kamica żółciowa – kolka wątrobowa. Dolegliwości charakterystyczne dla kamicy występują także w przypadku zakażenia układu moczowego, zapalenia wyrostka robaczkowego oraz w zatruciu pokarmowym.

Ze względu na możliwość ciężkich powikłań kamicy nerkowej w ciąży należy przed zajściem w ciążę razem ze swoim lekarzem postarać się zidentyfikować i wyeliminować możliwe przyczyny. Kolka nerkowa może pojawiać się u niektórych osób raz w życiu, ale często (wg podręczników nawet u 40–50 proc. osób) kamica jest nawrotowa, a tzw. ataki kolki nerkowej powtarzają się kilkukrotnie w ciągu życia. Z tego powodu kobiety, które zanim zaszły w ciąże cierpiały na kamicę nerkową, powinny być pod szczególnym nadzorem swojego lekarza prowadzącego.