Cholestaza ciążowa – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest cholestaza ciążowa?

Cholestaza ciążowa to zatrzymanie produkcji żółci przez wątrobę. Wątroba przestaje wydalać produkty metabolizmu wraz z żółcią, co prowadzi do ich nadmiaru w organizmie. Zatrzymanie wydzielania żółci do dwunastnicy wpływa niekorzystnie na trawienie tłuszczów zawartych w pokarmie. Zaburzania funkcji wątroby mogą prowadzić również do niedoboru witaminy K, która jest ważnym elementem procesu krzepnięcia krwi.

Przyczyny cholestazy ciążowej nie są do końca wyjaśnione. Duża rolę w jej powstawaniu mają hormony (estrogen, progesteron), których stężenie w ciąży jest znacznie podwyższone. Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych pojawia się zazwyczaj w trzecim trymestrze, ok. 30. tygodnia ciąży, kiedy stężenie tych hormonów jest najwyższe. W ciążach bliźniaczych czy trojaczych stężenia estrogenu i progesteronu są odpowiednio wyższe niż w ciąży jednopłodowej, w związku z tym ryzyko cholestazy ciążowej jest większe dla ciąż wielopłodowych. Znaczenie w rozwoju cholestazy ciężarnych mają również czynniki genetyczne i środowiskowe.

Przeczytaj też: Konflikt serologiczny w ciąży – co to jest?

Swędzenie skóry – objaw cholestazy w ciąży

Jak wygląda cholestaza ciążowa? Najczęściej spotykanym objawem cholestazy w ciąży jest pojawienie się w drugim lub trzecim trymestrze ciąży swędzenia skóry bez obecności wysypki. Swędzenie skóry w ciąży jest czasem uważane za objaw fizjologiczny, szczególnie umiejscowiony na skórze brzucha. Świąd towarzyszący cholestazie ciężarnych ma jednak bardziej uciążliwy charakter. Typowo pojawia się swędzenie dłoni oraz swędzenie stóp, ograniczone właśnie do tych powierzchni. Swędzenie ciała w ciąży nasila się wieczorem i w nocy, może powodować problemy ze snem. Świąd nie ustępuje po typowych lekach przeciwhistaminowych i innych lekach zmniejszających swędzenie

Inne, rzadziej spotykane objawy cholestazy ciężarnych to:

• pojawienie się ciemniejszego niż zwykle moczu;
• jasne, luźne stolce (stolce tłuszczowe), osłabienie;
• żółtaczka;
• nasilone nudności, spadek apetytu;
• bóle w prawym nadbrzuszu.

Symptomem cholestazy w czasie ciąży jest także wydłużenie czasu krzepnięcia krwi (jako następstwo niedoboru witaminy K).

Sprawdź również: Jak radzić sobie z osłabieniem w ciąży?

Cholestaza ciężarnych – badania – jak rozpoznać cholestazę?

Postawienie diagnozy cholestazy ciężarnych nie zawsze jest proste i często wymaga czasu. Aby rozpoznać cholestazę ciężarnych należy zawsze obejrzeć dokładnie skórę oraz wykluczyć inne przyczyny pojawienia się świądu, takie jak wyprysk skórny czy pokrzywka.

W praktyce klinicznej w celu potwierdzenia cholestazy w ciąży należy stwierdzić nieprawidłowe stężenie przynajmniej jednego z badań czynności wątroby: bilirubiny, gamma-glutamylotransferazy (GGTP) lub aminotransferaz. Ważne jest, aby wyniki badań odnosić do norm przyjętych dla kobiet w ciąży, nie dla ogółu populacji. Trzeba również wykluczyć inne przyczyny podniesionych wyników badań, jak wirusowe zapalenia wątroby typu A, B i C, zakażenie wirusem EBV, CMV, czy autoimmunologiczne choroby wątroby. Ważnym elementem oceny stanu wątroby jest również badanie USG . W różnicowaniu zaawansowanych przypadków cholestazy ciężarnych bierze się pod uwagę stan przedrzucawkowy, zespół HELLP i ostre ciążowe stłuszczenie wątroby.

Wszystkie wyżej wymienione objawy nie muszą wystąpić razem, aby postawić diagnozę cholestazy ciężarnych. Swędzenie dłoni może być jedynym objawem, a podniesione wyniki badań czynności wątroby mogą pojawić się dopiero kilka tygodni po pojawieniu się pierwszych oznak cholestazy w ciąży.

Czytaj również: Wielowodzie – co to jest? Przyczyny, objawy, skutki, leczenie

Czy cholestaza ciężarnych jest groźna?

Nieleczona cholestaza w ciąży może doprowadzić do poważnych konsekwencji. Powikłania nieleczonej cholestazy ciążowej obejmują:

• swędzenie skóry, nieustępujące, uporczywe, czasem prowadzące do bezsenności;
• poród przedwczesny;
• zaburzenia krzepnięcia krwi;
• zaburzony stan dobrostanu płodu;
• przedwczesne oddanie smółki;
• zespół aspiracji smółki

W cholestazie ciężarnych obowiązuje częste monitorowanie płodu (USG, KTG), dlatego najczęściej kobieta wymaga hospitalizacji na oddziale patologii ciąży. Według najnowszych badań cholestaza w czasie ciąży nie zwiększa ryzyka wewnątrzmacicznego obumarcia płodu ani umieralności okołoporodowej. Zwiększa jednak ryzyko porodu przedwczesnego. Oznacza to, że dziecko może urodzić się wcześniej niż powinno, ale nie grozi mu większe ryzyko zgonu niż dzieciom matek, które nie miały cholestazy w ciąży i urodziły w tym samym czasie.

Rozpoznana cholestaza w ciąży nie wywołuje odległych powikłań dla matki i dziecka. Istnieje jednak duże prawdopodobieństwo nawrotu w kolejnej ciąży oraz wystąpienia cholestazy ciężarnych u krewnych. Wystąpienie cholestazy ciężarnych stanowi przeciwwskazanie do stosowania w przyszłości antykoncepcji doustnej zawierającej estrogeny.

Zobacz również: Krwawienie w ciąży

Leczenie cholestazy ciążowej

Cholestaza w ciąży szybko ustępuje po urodzeniu dziecka, dlatego nie wymaga ona leczenia w trakcie trwania ciąży. Należy jednak często monitorować stan zarówno płodu, jak i matki. Termin porodu i związane z nim ryzyko należy w każdym przypadku rozważać indywidualnie. Często wywołuje się poród między 37. a 38. tygodniem ciąży, kiedy płuca dziecka są już dostatecznie wykształcone. Po porodzie należy monitorować przez kilka tygodni stan wątroby matki.

W przypadku uporczywego świądu skóry w ciąży można zastosować kwas ursodeoksycholowy lub cholestyraminę. Ze względu na niedobory witaminy K można ją suplementować w postaci rozpuszczalnej w wodzie. Dieta w cholestazie ciążowej powinna być lekkostrawna, należy ograniczyć pokarmy tłuste (potrawy smażone) ze względu na zaburzone wydzielanie żółci i problemy z trawieniem tłuszczy.