Badanie KTG w ciąży – na czym polega i kiedy się je wykonuje?

Badanie serca płodu – rodzaje

Osłuchiwanie, echo, USG i KTG – te wszystkie badania pozwalają sprawdzić, czy twój maluch ma się dobrze, a jego serce bije w prawidłowym rytmie.

Serce płodu zaczyna bić już w 22. dniu życia płodowego, ale na USG udaje się to zarejestrować dopiero około 6. tygodnia ciąży. Wysłuchanie jego czynności jest uznawane za najpewniejszy objaw ciąży. Później w kolejnych badaniach ocenia się jego budowę i funkcjonowanie oraz sprawdza, czy nie ma żadnych wad wrodzonych. Oto badania, które pozwalają sprawdzić, czy serce malucha ma się dobrze.

1. USG

W pierwszym planowym badaniu USG (między 11. a 14. tygodniem ciąży) najważniejsze jest potwierdzenie, że serce płodu bije. Podczas kolejnych oceniana jest już jego budowa, wielkość, położenie, rytm oraz skrzyżowanie dużych naczyń (drogi wypływu z lewej i prawej komory).

2. Osłuchiwanie serca płodu

Podczas wizyty kontrolnej lekarz najpierw określa położenie płodu, by wybrać miejsce, w którym serce będzie najlepiej słyszalne i do niego przykłada ultradźwiękowy detektor tętna lub słuchawkę położniczą (po 17.-18. tygodniu).

3. Echokardiografia (echo serca) płodu z oceną przepływów metodą Dopplera

Lekarz może ją zlecić, jeśli standardowe badanie USG daje podstawy do podejrzeń wady serca, arytmii, albo jeśli zaobserwowano wadę innego narządu, zwiększoną przezierność karkową, obrzęk płodu czy nieprawidłową objętość płynu owodniowego. Takie badanie robi się tak, jak standardowe USG przez powłoki brzuszne, tyle że trwa ono dłużej (30-60 min), używa się do nich specjalnych sond oraz wykorzystuje inne techniki badania.

Wynik badania serca płodu

Prawidłowy wynik to 110-160 uderzeń na minutę.

Bradykardia (mniej niż 110 uderzeń na minutę) – może być spowodowana niskim ciśnieniem matki, niską temperaturą jej ciała albo hipoglikemią. Bywa również wynikiem wady lub niewydolności serca płodu, niedotlenienia lub ucisku pępowiny.

Tachykardia (ponad 160 uderzeń na minutę) – może być wywołana gorączką matki, zakażeniem błon płodowych, niedotlenieniem, stresem oraz niedokrwistością płodu. Niektóre zażywane przez matkę leki mogą wywołać zarówno bradykardię, jak i tachykardię.

Deceleracja (trwające minimum 10 sekund zwolnienia częstości bicia serca o co najmniej 15 uderzeń na minutę) – bywa objawem niewydolności łożyska i zaburzeń przepływu pępowinowego.

Powiedz lekarzowi

• Jeśli ty, ojciec dziecka lub członkowie waszych rodzin macie wadę wrodzoną serca.
• Jeśli masz już dziecko ze schorzeniami układu krążenia.
• Jeśli masz cukrzycę insulinozależną, fenyloketonurię, toczeń rumieniowaty lub padaczkę.
• Jeśli krótko przed ciążą przyjmowałaś doustne leki przeciwtrądzikowe.

Kiedy wykonuje się badanie KTG?

Jeśli ciąża przebiega prawidłowo, pierwsze badanie KTG (kardiotokograficzne) wykonywane jest w okolicach porodu, czyli około 40. tygodnia ciąży. Potem powtarza się je co 2-3 dni. Zwykle KTG jest też robione w czasie porodu. Chodzi o to, by monitorować czynność skurczową macicy i czynność akcji serca płodu. Dzięki temu badaniu można stwierdzić, czy poród się zaczął, ocenić, jak postępuje i jak czuje się dziecko.

Czasem wykonuje się KTG także w trakcie ciąży, na długo przed terminem porodu. Najczęstsze wskazania do wykonania badania KTG to:

• ciąża mnoga,
• zmniejszenie intensywności i liczby ruchów dziecka,
• nieprawidłowości w USG,
• zagrożenie przedwczesnym porodem.

To też może Cię zainteresować: Krwawienie w ciąży – przyczyny

Rodzaje badań KTG

Test niestresowy (akceleracyjno-ruchowy lub NST)

W prawidłowo przebiegającej ciąży robi się go po 40. tygodniu, co 2-3 dni aż do porodu. Jak wspomniano wyżej, wskazaniem do wcześniejszego wykonania są słabnące lub niewyczuwalne przez matkę ruchy dziecka, nieprawidłowości w USG, ciąża mnoga i przedwczesne skurcze porodowe.

Test stresowy (inaczej: skurczowy lub oksytocynowy)

Podaje się w nim dożylnie oksytocynę, wywołującą skurcze macicy. Wykonywanie tego testu nie jest obecnie zalecane.

Jak przygotować się do badania KTG?

Załóż wygodne ubranie, w którym będziesz mogła swobodnie odsłonić brzuch. Możesz również wziąć coś do czytania, by czas ci się nie dłużył. Przed wejściem do gabinetu skorzystaj z toalety, bo badanie powinno być robione bez przerw. KTG można wykonać nie tylko w szpitalu, ale też w poradniach ginekologicznych czy przyszpitalnych.

Przeczytaj również: Czy można uprawiać seks w trzecim trymestrze ciąży?

Co pokazuje badanie KTG?

Badanie KTG pokazuje, czy do organizmu dziecka dociera odpowiednia ilość tlenu, zwłaszcza podczas skurczów macicy. To cenna informacja, bo jeśli pojawia się jakieś zagrożenie, można szybko zareagować. KTG podczas porodu pozwala śledzić, czy dziecko radzi sobie z przychodzeniem na świat. KTG rejestruje częstotliwość uderzeń jego serca – kiedy jest za mała, może to świadczyć o niedotlenieniu, natomiast gdy jest za duża – może wskazywać, że doszło do zakażenia wewnątrzmacicznego. Wynik badania drukuje się na pasku papieru w postaci dwóch krzywych oraz zaznaczonych ruchów.

Zapis świadczący o nieprawidłowym stanie dziecka nie musi być wiarygodny. Mogło być tak, że kobieta przybrała taką pozycję ciała, w której uciskana jest jej główna żyła lub pępowina płodu. Wtedy KTG należy zrobić ponownie.

Zobacz też: Jak liczyć ruchy dziecka?

Przebieg badania KTG

• Do badania trzeba się położyć, najlepiej na lewym boku. Na brzuch zakładane są dwa pasy, w których umieszczone są czujniki: kardiograf (rejestruje akcję serca płodu) i tokograf (rejestruje skurcze macicy). Połączone są z monitorem, więc można obserwować przebieg badania. Wynik jest drukowany lub tylko zapisywany w pamięci komputera.
• Jeśli urządzenie KTG nie ma opcji wychwytywania ruchów płodu, możesz otrzymać do ręki pilota z przyciskiem, który masz włączyć, gdy poczujesz kopnięcie czy przesunięcie się dziecka. Najnowocześniejsze aparaty KTG umożliwiają kobiecie spacerowanie podczas badania
• Podstawowe badanie KTG trwa pół godziny, ale jeśli płód jest mało aktywny, może być wydłużone.
• W trakcie badania możesz zostać poproszona o zmianę pozycji, jeśli istnieje podejrzenie, że jest ucisk na żyłę główną (może zafałszować wynik).
• KTG jest bezbolesne.
• Od razu po nim, jeszcze w gabinecie, otrzymasz wynik (wydruk) lub podstawowy opis badania.

Wynik badania KTG

Często przedstawiony jest za pomocą dwóch wykresów w formie wydruku na papierze milimetrowym:

• jeden wykres dotyczy częstotliwości oraz siły skurczów macicy;
• drugi – częstotliwości uderzeń serca dziecka.

W tym przypadku linia pozioma wyznacza czas badania, zaś pionowa – częstość uderzeń serca.

W PRAWIDŁOWYM WYNIKU:

• zarejestrowano 110-160 uderzeń serca płodu na minutę (tętno płodu zwykle przyspiesza, kiedy dziecko jest aktywne);
• widać małe zygzaki przy liniach obrazujących częstotliwość uderzeń serca. Mogą wskazywać akcelerację, czyli niewielkie (trwające ok. 15 sekund) przyspieszenie akcji serca o 15 lub więcej uderzeń na minutę (pożądany objaw). W 30-minutowym badaniu powinny wystąpić minimum 2 akceleracje.

W NIEPRAWIDŁOWYM WYNIKU:

• jest mniej niż 100 (ciężka bradykardia i niedotlenienie płodu) i więcej niż 180 (ciężka tachykardia) uderzeń serca płodu na minutę;
• na wykresie nie widać wyraźnych odchyleń, co może wskazywać na obecność tzw. oscylacji milczącej, która bywa objawem niedotlenienia płodu. Krótkotrwale może jednak występować także fizjologicznie w czasie snu dziecka;
• w ciągu 30 minut testu nie udaje się zauważyć dwóch akceleracji;
• występują deceleracje – okresowe (trwające przez 10 sekund lub dłużej) krótkotrwałe zwolnienia pracy serca o co najmniej 15 uderzeń na minutę.

Pamiętaj, że laikowi trudno samodzielnie odczytać wykres badania KTG. Zapis interpretuje się całościowo, a nie tylko jego pojedyncze elementy. Jeśli lekarz uzna wynik za nieprawidłowy, może spróbować pobudzić dziecko do aktywności, np. dotykając brzucha albo wykorzystując bodźce akustyczne i świetlne. Może też zlecić wykonanie USG metodą Dopplera, by ocenić przepływ krwi w naczyniach krążenia płodowego.