Ciąża pozamaciczna – objawy, przyczyny, postępowanie

Ciąża pozamaciczna – co to jest?

Ciąża pozamaciczna, zwana także ciążą ektopową lub ciążą jajowodów, to stan zagrażający zdrowiu, a nawet życiu kobiety. Zamiast znaleźć bezpiecznie schronienie w jamie macicy, zapłodniona komórka jajowa zagnieżdża się w jajowodzie, jajniku, szyjce macicy, bliźnie po cesarskim cięciu lub w jamie otrzewnej. Bardzo rzadko udaje się ciążę pozamaciczną donosić do szczęśliwego końca (szansę mają ciąże pozamaciczne umiejscowione w otrzewnej), za to odpowiada ona aż za 15% zgonów wśród ciężarnych. Zazwyczaj niebezpieczeństwo pęknięcia jajowodu jest tak wysokie, że ginekolodzy w drodze ratowania życia kobiety, są zmuszeni zakończyć taką ciążę. Nie podjęcie leczenia na czas może doprowadzić do perforacji, krwotoku wewnętrznego, wstrząsu, a nawet zgonu. Dlatego tak ważna jest wczesna diagnoza i upewnienie się, czy zarodek znajduje się w dobrym miejscu. W prawidłowo przebiegającej ciąży, zagnieżdża się on w endometrium.

Objawy ciąży pozamacicznej

Pierwsze symptomy ciąży pozamacicznej można odkryć już na początku. Zatrzymanie miesiączki jest sygnałem do zbadania stężenia hormonów w moczu, a jeszcze lepiej we krwi obwodowej. Jeżeli obserwuje się i porównuje ze sobą przyrosty Beta hCG, czyli gonadotropiny kosmówkowej, prawidłowy rozwój zarodka jest zauważalny w wynikach (co 48 godzin następuje podwojenie wartości tego hormonu). W przypadku ciąży pozamacicznej, wartości nadal ulegają zwiększeniu (komórka jajowa stale się rozwija), jednak wzrost nie odbywa się w sposób symetryczny i poziom Beta hCG nie odpowiada deklarowanemu tygodniowi ciąży. W razie zauważenia nieprawidłowości w wynikach kobieta powinna natychmiast zgłosić się do swojego lekarza. Jedynie dzięki badaniu USG, ginekolog może rozpoznać ciążę pozamaciczną lub ją wykluczyć. Wysokie stężenie hormonu oraz umiejscowienie jaja płodowego poza jamą macicy jest wystarczającą przesłanką do stwierdzenia patologii.

Dolegliwości zgłaszane przez kobiety będące w ciąży pozamacicznej mogą być początkowo nieoczywiste i mylone z prawidłowo przebiegającą ciążą. Jest to m.in. ból brzucha (tępe i uporczywe, umiejscowione w podbrzuszu, przypominające bóle menstruacyjne) oraz plamienie z dróg rodnych.

Późniejsze objawy, które powinny mocno zaniepokoić zarówno kobietę, jak i jej bliskich oraz wskazywać na potrzebę natychmiastowej interwencji medycznej to objawy wstrząsu, wynikającego z krwotoku wewnętrznego:

• krwawienie z dróg rodnych;
• silne i narastające bóle podbrzusza;
• bladość skóry;
• tachykardia;
• silna potliwość;
• utrata przytomności.

Ciąża pozamaciczna – przyczyny

Lekarzom i naukowcom nie udało się poznać do końca przyczyn ciąży pozamacicznej, natomiast znane są pewne czynniki, które zwiększają prawdopodobieństwo jej wystąpienia. Co w takim razie zwiększa ryzyko ciąży pozamacicznej i predysponuje do tego, aby zapłodniona komórka jajowa zagnieździła się poza jamą macicy?

Możliwe przyczyny ciąży pozamacicznej:

• przebyte zabiegi chirurgiczne w obrębie jamy brzusznej praz w obrębie narządów rodnych;
• przebyte infekcje przenoszone drogą płciową (np. zakażenie chlamydią);
• nieprawidłowe funkcjonowanie jajowodów;
• przebyta ciąża ektopowa;
• przebyte zapalenie narządów miednicy mniejszej;
• ciąża będąca wynikiem zapłodnienia pozaustrojowego;
• endometrioza;
• stosowanie wkładki wewnątrzmacicznej;

Postępowanie medyczne w przypadku ciąży pozamacicznej

Ciąża pozamaciczna, mimo, że nie występuje statystycznie często, może dotykać wielu kobiet. Część z nich nigdy nie dowie się, że przeszła ciążę jajowodową, gdyż do poronienia może dochodzić blisko terminu spodziewanej miesiączki. W przypadku ciąży ektopowej test ciążowy zazwyczaj wychodzi pozytywny, tak samo we krwi zauważalny będzie wzrost stężenia gonadotropiny kosmówkowej, a pierwsze objawy ciąży będą porównywalne do tych, jakich spodziewa się kobieta będąca w stanie błogosławionym o prawidłowym przebiegu. Pęknięcie jajowodu, do którego może dojść, kiedy zbyt długo utrzymuje się ciążę pozamaciczną jest oczywiście skrajnie niebezpieczną sytuacją, natomiast większość przypadków takiej ciąży ulega samoistnemu poronieniu. Najczęściej jajo płodowe w pewnym momencie przestaje się rozwijać i następuje jego wydalenie z organizmu.

Kiedy ciąża ektopowa nie jest jeszcze mocno zaawansowana można podjąć się rozwiązań farmakologicznych – np. leczenie ciąży pozamacicznej metotreksatem, podawanym w formie domięśniowego zastrzyku w pośladek. Kobieta powinna znajdować się pod nadzorem lekarskim dopóki wartość Beta hCG nie spadnie o 15%. Monitorowanie wartości tego hormonu należy powtarzać, aż do uzyskania wyniku ujemnego. Warto wiedzieć, że w przypadku zastosowania leczenia tym schematem, zajście w kolejną ciążę jest zabronione przez kolejne 6 miesięcy.

Leczeniem ostatniego rzutu jest leczenie operacyjne. Stosuje się je wtedy, kiedy ciążę pozamaciczną rozpoznaje się zbyt późno, by możliwe było leczenie metotreksatem lub gdy istnieje wysokie ryzyko pęknięcia jajowodu w najbliższym czasie. Lekarz operujący taką pacjentkę ma do wyboru dwie metody: klasyczne otwarcie powłok brzusznych albo operację laparoskopową. Decyzja, którą z nich wybierze, zależeć będzie od lokalizacji ciąży pozamacicznej oraz od jej przebiegu. Stanem do którego się dąży jest usunięcie zarodka bez konieczności usuwania całego narządu, czyli najczęściej chodzi o oszczędzenie jajnika. Niestety, nie w każdym przypadku udaje się tego dokonać i z taką opcją trzeba się również liczyć.

Jak uchronić się przed konsekwencjami ciąży pozamacicznej?

Ciąża pozamaciczna jest nieprzewidywalna i niebezpieczna dla zdrowia kobiety, na szczęście współczesna medycyna potrafi leczyć zachowawczo i w wielu przypadkach udaje się nie dopuścić do powikłań w postaci bezpłodności, nie mówiąc już o śmierci ciężarnej. Ważne jednak, aby panie przypuszczające, że spodziewają się dziecka, zgłaszały się do ginekologa wcześnie, między 4 a 6 tygodniem ciąży. Tylko odpowiednio postawiona diagnoza i szybkie działanie pozwalają na skuteczne podjęcie leczenia.