Zespół HELLP w ciąży – przyczyny, objawy, postępowanie

HELLP – co to jest?

Nazwa zespołu – syndrom HELLP (ang. HELLP syndrome) – stanowi skrót od jego trzech najważniejszych objawów:

• hemolizy (rozpadu krwinek czerwonych) – z ang. Hemolytic anemia;
• zwiększonej aktywności enzymów wątrobowych – z ang. Elevated Liver enzymes;
• spadku liczny płytek krwi odpowiadających za proces krzepnięcia – z ang. Low Platelet count.

Zespół HELLP występuje zwykle w trzecim trymestrze ciąży, znacznie rzadziej we wczesnym okresie poporodowym. Szacuje się, że może dotykać średnio 3 na 1000 kobiet. Schorzenie to może przebiegać bardzo łagodnie i w takich przypadkach bywa nawet niewykrywane, ale bywa, że powoduje gwałtowne dolegliwości, stanowiąc realne zagrożenie zarówno dla życia kobiety, jak i jej dziecka.

Zwykle wystąpienie zespołu HELLP (z jego charakterystycznymi objawami) poprzedza tak zwany stan przedrzucawkowy. Charakteryzuje się pojawieniem się nadciśnienia tętniczego u kobiety po 20. tygodniu ciąży oraz wykrywaną w badaniach moczu obecnością białka.

Mniej więcej u co 5 kobiety ze stanem przedrzucawkowym dochodzi do rozwoju jego najcięższej postaci, czyli zespołu HELLP.

To też może Cię zainteresować: Czym jest cholestaza ciążowa?

Jakie są przyczyny zespołu HELLP w ciąży?

Etiologia stanu przedrzucawkowego, jak i zespołu HELLP, jest złożona i wynika z wielu nakładających się mechanizmów prowadzących do rozwoju nadciśnienia w ciąży. Większość z nich stanowią fizjologiczne zmiany występujące u kobiet ciężarnych, np.: wzrost objętości krwi, wydzielanie wielu hormonów i substancji wazoaktywnych (między innymi przez łożysko), czynników wzrostu, a także zmiany w układzie immunologicznym.

Zwiększony opór w obrębie naczyń krwionośnych prowadzi do uszkodzenia takich narządów, jak nerki, wątroba, mózg, narząd wzroku czy płuca, a także zwiększonego ryzyka powikłań zakrzepowych.

Kiedy wskutek niedokrwienia dochodzi do uszkodzenia komórek wątroby, mogą wystąpić typowe objawy zespołu HELLP w ciąży.

Czytaj również: Choroba Taya-Sachsa – przyczyny, objawy, leczenie

Zespół HELLP i stan przedrzucawkowy – objawy

Zespół HELLP może w rzadkich przypadkach przebiegać bezobjawowo, jednak typowe dolegliwości i odchylenia w badaniach laboratoryjnych charakterystyczne dla tej jednostki to:

• ból w nadbrzuszu;
• nudności i wymioty (w III trymestrze ciąży);
• nadciśnienie tętnicze;
• podwyższone poziomy enzymów wątrobowych (aminotransferazy, dehydrogenaza mleczanowa), stężenia bilirubiny i kwasu moczowego;
• spadek liczby płytek krwi poniżej normy;
• niedokrwistość w ciąży;
• zaburzenia w układzie krzepnięcia.

Do swojego lekarza prowadzącego powinna zgłosić się natychmiast każda kobieta, u której wystąpią objawy stanu przedrzucawkowego: nadciśnienie tętnicze (ciśnienie krwi powyżej 140/90 mierzone co najmniej 2-krotnie w spoczynku), bóle i zawroty głowy, zaburzenia widzenia oraz świadomości, skąpomocz (oddawanie mniej niż 400 ml moczu na dobę), duszność, sinica, bóle podbrzusza lub w prawej okolicy podżebrowej, nudności i wymioty w ciąży.

Zespół HELLP – leczenie

Sposób leczenia zespołu HELLP zależy w dużej mierze od etapu ciąży. Podstawę stanowi zapewnienie ciężarnej bezpieczeństwa i regularne monitorowanie jej stanu. Jeśli stan kobiety się pogarsza, lekarz prowadzący może podjąć decyzję o wcześniejszym ukończeniu ciąży, o ile dziecko jest w stanie poradzić sobie poza organizmem matki. W przypadku dzieci przed 34 tygodniem ciąży płuca często są niedostatecznie rozwinięte, przez co konieczne może być podanie sterydów przyśpieszających ich dojrzewanie. Dodatkowo podaje się siarczan magnezu mający zmniejszyć ryzyko pojawienia się krwawienia dokomorowego u dziecka oraz leki obniżające ciśnienie krwi.

Objawy zespołu HELLP ustępują najczęściej po 2-3 dniach od porodu.

Niezdiagnozowany i nieleczony zespół HELLP prowadzi do wystąpienia szeregu poważnych konsekwencji zdrowotnych u dziecka i jego matki, takich jak:

• przedwczesne oddzielenie się łożyska;
• ostra niewydolność nerek;
• obrzęk lub niewydolność płuc;
• wykrzepianie wewnątrznaczyniowe;
• problemy z wątrobą.

Przy zespole HELLP w zależności od etapu ciąży, stopnia zaawansowania choroby i momentu podjęcia leczenia, prawdopodobieństwo śmierci dziecka wynosi 10-60%. W przypadku matki ryzyko zgonu to 1,1%.

Czytaj również: Choroba Hirschsprunga – przyczyny, objawy, leczenie