Poronienia nawykowe (nawracające) – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Co to jest poronienie nawykowe (nawracające)?

Poronieniem określa się obumarcie płodu przed 23. tygodniem ciąży. Trzy lub więcej poronień pod rząd nazywa się poronieniami nawracającymi lub poronieniami nawykowymi. Dane mówią, że około 15 proc. rozpoznanych ciąż ulega samoistnemu poronieniu.

Wraz z wiekiem kobiety ryzyko poronienia wzrasta – ciąża po 40. roku życia to ciąża wysokiego ryzyka, obciążona aż 50-procentowym ryzykiem poronienia.

Wyróżnia się następujące rodzaje poronień:

• poronienie zagrażające – sytuacja, w której jajo płodowe częściowo oddziela się od ściany macicy. Jest to ciąża możliwa do uratowania;
• poronienie w toku, czyli nieodwracalne – oddzielenie się jaja płodowego w znacznej części od błony śluzowej macicy, skracanie się szyjki macicy i rozwarcie jej ujścia, znaczne skurcze macicy;
• poronienie zatrzymane – sytuacja, w której jajo płodowe obumarło, ale nie zostało wydalone z jamy macicy w ciągu 8 tygodni;
• poronienie niekompletne – pozostałości łożyska w jamie macicy po poronieniu;
• poronienie kompletne – wydalenie całego jaja płodowego z macicy, łącznie z elementami łożyska;
• poronienie septyczne – poronienie ze współwystępującym zapaleniem narządów rodnych;
• poronienia nawykowe, nawracające – trzy i więcej poronień.

Poronienie nawykowe – przyczyna utraty ciąży

Przyczyny poronienia można podzielić na kilka grup: immunologiczne, genetyczne, hormonalne, anatomiczne oraz infekcyjne i związane z chorobami przewlekłymi.

W przypadku immunologicznych przyczyn poronień, najczęściej mamy do czynienia z zespołem antyfosfolipidowym. Odpowiada on za 5–15 proc. poronień nawracających. Zespół ten związany jest z obecnością przeciwciał antyfosfolipidowych, a klinicznie objawia się poronieniami nawykowymi, zakrzepicą naczyniową (np. zakrzepica kończyny dolnej) oraz małopłytkowością (niski poziom płytek krwi, odpowiedzialnych za jej krzepnięcie).

Ciąża po drugim poronieniu powinna być ściśle monitorowana. Ginekologa należy odwiedzić 2 tygodnie po spodziewanym terminie krwawienia miesiączkowego, ważny jest wynik badania hCG, które, wykonywanie seryjnie, wraz z wynikiem USG pozwala wykryć nieprawidłowości już na początku ciąży.

Ciąża zagrożona – co jeszcze może prowadzić do poronienia?

Genetyczne przyczyny poronienia w większości przypadków są wynikiem aberracji chromosomów zarodka (czyli nieprawidłowościami w budowie lub liczbie chromosomów). Ocenia się, że około 50 proc. poronień samoistnych w pierwszej połowie ciąży jest właśnie spowodowanych aberracjami chromosomowymi.

Dla prawidłowego zapłodnienia, implantacji (zagnieżdżenia) i rozwoju wczesnej ciąży ważna jest równowaga hormonalna – hormonu luteinizującego i progesteronu. Każde zachwianie tej równowagi i nieprawidłowości w wydzielaniu powyższych hormonów mogą prowadzić do wczesnych poronień oraz być przyczyną problemów z utrzymaniem ciąży.

Czynniki anatomiczne, które mogą wiązać się ze zwiększonym ryzykiem poronień, to przede wszystkim:

• wrodzone wady macicy (np. macica dwurożna),
• zrosty wewnątrzmaciczne,
• niewydolność szyjki macicy.

Do tej grupy przyczyn poronień zalicza się również mięśniaki macicy i endometriozę. Wady anatomiczne macicy występują u około 1–2 proc. kobiet. Są one przyczynami późnych poronień (poronień w drugim trymestrze).

Infekcje i choroby przewlekłe mają istotny wpływ na przebieg ciąży. Poważne infekcje, takie jak na przykład różyczka, opryszczka, cytomegalia, odra czy toksoplazmoza, znacznie zwiększają ryzyko poronienia. Ze schorzeń przewlekłych należy wymienić na przykład zaburzenia czynności tarczycy oraz cukrzycę. Kobiety z tymi chorobami powinny planować wcześniej ciążę i zostać objęte szerszą opieką specjalistyczną podczas ciąży.

Objawy poronienia – jak rozpoznać poronienie nawykowe?

Do objawów poronienia nawykowego (podobnie innych jego rodzajów) zalicza się przede wszystkim ból podbrzusza oraz krwawienie i plamienia z dróg rodnych. Dodatkowo mogą wystąpić skurcze macicy. W bardzo rzadkich przypadkach może dojść do stanu zapalnego narządów rodnych i w związku z tym wysokiej gorączki.

Przeczytaj też: Test NIFTY – nieinwazyjne badanie prenatalne

Rozpoznanie stawia lekarz na podstawie badania ultrasonograficznego (USG), oceniając obecność pracy serca płodu. W bardzo wczesnej ciąży pomocne bywa seryjne oznaczenie we krwi poziomu gonadotropiny kosmówkowej (β-hCG).

Większą trudność sprawia rozpoznanie przyczyny poronienia. Jeśli mamy do czynienia z poronieniami nawykowymi, należy wykonać u kobiety kilka badań celem znalezienia przyczyny. Przy nawracających poronieniach diagnostyka obejmuje:

• badania obrazowe – USG oraz histerosalpingografię (HSG), czyli badanie rentgenowskie mające na celu uwidocznienie jamy macicy i jajowodów, rezonans magnetyczny,
• badanie genetyczne,
• badania poziomu hormonów,
• sprawdzenie obecności przeciwciał antyfosfolipidowych.

Leczenie poronienia nawykowego

Aby leczyć poronienia nawracające, trzeba znać przyczyny uprzednich poronień. W leczeniu poronień nawykowych stosuje się następujące metody:

1. jeśli mamy do czynienia z wadą anatomiczną, dąży się do jej operacyjnej korekcji (np. przegroda macicy, mięśniaki macicy). W przypadku niewydolności szyjki macicy, czyli w sytuacji, gdy ciąża zagrożona jest poronieniem, zaleca się oszczędzający tryb życia. Jeśli to nie wystarcza, zakłada się tzw. szew okrężny na szyjkę macicy lub pessar (specjalny silikonowy krążek zakładany na szyjkę macicy, zapobiegający jej skracaniu i rozwieraniu w czasie ciąży);
2. w ciążach po poronieniach związanych z zespołem antyfosfolipidowym stosuje się profilaktykę przeciwzakrzepową;
3. w przypadku zaburzeń gospodarki hormonalnej, podejmuje się próbę jej wyregulowania (np. poprzez odpowiednią suplementację hormonów), co w przyszłości daje szansę na urodzenie zdrowego dziecka.