Planowanie ciąży krok po kroku – co zrobić, by zajść w ciążę?

Zdrowy tryb życia – dieta przyszłej mamy

Planując ciążę warto zadbać o prawidłową dietę i to zalecenie nie tyczy się tylko kobiet, ale także mężczyzn. Odpowiednio dobrana dieta ma wpływ na jakość nasienia oraz możliwości prokreacyjne partnera. Zdrowy sposób odżywiania, oparty na piramidzie żywieniowej, powinien być obecny w każdym domu i o każdej porze, jednak to z chwilą podjęcia decyzji o planowanej ciąży przyszłe mamy zazwyczaj jeszcze bardziej zwracają uwagę na składniki układane na talerzu. Wiadomo, że zdrowa mama to zdrowe dziecko.

Istnieje jednak jeszcze inny powód większego dbania o jakość spożywanych pokarmów – a mianowicie teoria programowania żywieniowego. W myśl wspomnianej koncepcji, już w życiu płodowym dziecka może dochodzić do modyfikacji procesów hormonalnych i metabolicznych, które w przyszłości mogą skutkować powikłaniami sercowo-naczyniowymi czy innymi chorobami związanymi z przemianą materii. Można temu programowaniu zapobiec unikając niekorzystnych czynników środowiskowych, takich jak niepotrzebne leki czy nadmiar lub niedobór niektórych składników pokarmowych.

Przeczytaj też: Kwas foliowy przed poczęciem i w ciąży

Prawidłowa dieta przygotowująca do ciąży powinna być bogata przede wszystkim w:

• produkty białkowe, pochodzące z różnych źródeł (białko zwierzęce, jaja, ryby, rośliny strączkowe);
• produkty węglowodanowe z pełnego przemiału (ciemne pieczywo, kasze, makarony pełnoziarniste);
• zdrowe tłuszcze wielonasycone (oliwa z oliwek, awokado, orzechy);
• warzywa i owoce, szczególnie te zawierające duże stężenia witaminy B, C, D, kwasu foliowego i wapnia (jarmuż, brokuły, pomidory, szpinak, kiwi);
• kwasy omega-3 (głównie tłuste ryby morskie).

Zdrowe żywienie to nie tylko spożywanie jednych produktów, ale także ograniczenie czy unikanie drugich. Do pokarmów, które powinny zostać usunięte z diety przyszłych rodziców, zdecydowanie należą:

• alkohol i inne używki (papierosy, energetyki),
• produkty przetworzone bogate w tłuszcze trans (wszelkie potrawy fast food, chipsy, zupy chińskie, gotowe słodycze).

Planowanie ciąży a wysiłek fizyczny

9-miesięczny okres inkubacji pod sercem nowego życia, nie mówiąc już o samym porodzie, to ogromny wysiłek dla organizmu kobiety, porównywalny z wysiłkiem, jaki podejmuje sportowiec wyczynowy. U kobiet w ciąży ilość krwi zaopatrująca łożysko, macicę i dziecko zwiększa się o średnio 1,5 litra, dzięki czemu serce przyszłej mamy musi bić „za dwoje”. Znane jest powiedzenie, że im w lepszej formie będzie kobieta przed zajściem w ciążę, tym szybciej jej ciało wróci do normy po rozwiązaniu. Dlatego tak ważne jest zadbanie o dobrą kondycję jeszcze przed rozpoczęciem starań o dziecko.

Najlepszy sport, który możesz uprawiać przygotowując się do ciąży lub już w jej trakcie, to taki, który jest bezpieczny i przyjemny. Jeżeli prowadziłaś dotąd raczej kanapowe życie, nie zaczynaj treningów od „wysokiego c”. Zalecany jest raczej umiarkowany wysiłek, najlepiej 3 razy w tygodniu. Możesz wybrać spacery z kijami, jazdę na rowerze, pływanie czy pilates lub jogę.

Kalendarz dni płodnych i owulacji – sprawdź, kiedy masz dni płodne

Planowanie ciąży a nadwaga i niedowaga

Niedowaga, nadwaga czy otyłość nie są przeciwwskazaniem do planowania rodzicielstwa, jednak wszystkie te stany mocno wpływają na przebieg ciąży i porodu. Za wysokie lub za niskie BMI wiąże się zazwyczaj z zaburzoną gospodarką hormonalną, a to z kolei nie pozostaje bez znaczenia dla płodności. Zarówno mocna niedowaga jak i nadwaga mogą powodować zatrzymanie owulacji, a w konsekwencji – niepłodność.

Przeczytaj też: Fat shaming – co to jest?

Nieprawidłowe BMI w ciąży to także zwiększone ryzyko różnych powikłań, m.in.:

• cukrzycy ciężarnych,
• nadciśnienia wywołanego ciążą,
• hipertrofii płodu,
• makrosomii płodu,
• wad wrodzonych płodu (w szczególności wad cewy nerwowej i wad serca),
• przedwczesnego porodu,
• poronienia,
• wewnątrzmacicznego obumarcia płodu,
• rozejścia spojenia łonowego.

Dla zdrowia dziecka i przyszłej mamy warto zadbać o prawidłową wagę jeszcze przed planowaną ciążą. Utrata nawet niewielkiej ilości kilogramów może poprawić ogólny stan zdrowia i utorować drogę do zdrowszej ciąży.

Jak przygotować się do ciąży pod względem zdrowotnym – zalecenia dla kobiet chcących rozpocząć starania

Planowanie ciąży wypadałoby rozpocząć od odstawienia antykoncepcji hormonalnej przynajmniej kilka miesięcy wcześniej, aby dać organizmowi czas powrócić do równowagi. Ten okres możesz poświęcić na lepsze poznanie własnego ciała. Poprzez obserwację i nabycie umiejętności rozpoznawania śluzu, wysokości ułożenia szyjki macicy, łatwiej będzie Ci uświadomić sobie poszczególne fazy cyklu i precyzyjnie wyznaczyć moment owulacji.

Zobacz też: Zabiegi i kąpiele z użyciem borowiny na problemy z zajściem w ciążę

Kwas foliowy i odpowiednia suplementacja

Prawidłowo odżywiona kobieta, dostarczająca wszystkich potrzebnych organizmowi składników odżywczych i mineralnych, nie potrzebuje przed zajściem w ciążę suplementować żadnych witamin. Wyjątkiem jest kwas foliowy. To bardzo ważne, żeby o nim pamiętać już na co najmniej trzy miesiące wcześniej, a najlepiej przez cały okres, kiedy istnieje choćby potencjalna możliwość zajścia w ciążę. Kwas foliowy, podany w dawce 0,4 mg na dzień, zapobiega wadom wrodzonym układu nerwowego u dziecka, a w szczególności rozszczepowi kręgosłupa i mózgowia. Ze swoim lekarzem warto rozważyć, czy zachodzi wskazanie do zastosowania zmetylowanej formy kwasu foliowego. Jest to szczególnie konieczne, jeżeli w wynikach badania wyjdzie mutacja MTHFR.

Aby świadomie zaplanować ciążę, poza wiedzą na temat suplementacji kwasu foliowego, należy zwrócić uwagę również na poziom witaminy D w organizmie. Można wyjść z założenia, że mieszkając na naszej szerokości geograficznej, zawsze mamy tego pierwiastka za mało i aby ułatwić zajście w ciążę, należałoby przyjmować codzienną dawkę w wysokości 2000 IU na dobę.

Ogólny przegląd stanu zdrowia przed zajściem w ciąży

Podejmując kroki w celu świadomego planowania ciąży, warto zrobić kompleksowy przegląd swojego stanu zdrowia, łącznie z wizytą u stomatologa i wyleczeniem wszystkich ubytków. Niewystarczająco zaopatrzone zęby mogą stać się przyczyną powikłań i niepożądanych zdarzeń w trakcie ciąży, jak choćby przedwczesny poród, wewnątrzmaciczne zakażenie bakteryjne czy niska masa urodzeniowa dziecka.

Zajście w ciążę powinna poprzedzić wizyta kontrolna u lekarza ginekologa, który przeprowadzi badanie piersi oraz cytologię. Wskazane jest także wykonanie badania ultrasonograficznego piersi oraz narządu rodnego, w celu wykluczenia procesów nowotworowych oraz potencjalnych przyczyn niepłodności, jak np. endometrioza czy polipy w jamie macicy.

Częstą przyczyną trudności z zajściem w ciążę lub jej utrzymaniem w pierwszym trymestrze są problemy wynikające z zaburzoną pracą tarczycy. Aby dobrze przygotować się do ciąży, warto odwiedzić endokrynologa (jeżeli już mamy stwierdzoną nadczynność, niedoczynność czy inne schorzenie tego narządu) lub lekarza rodzinnego, w celu otrzymania skierowania na podstawowe badania poziomu hormonów z tzw. panelu tarczycowego. Wyniki TSH u kobiety w wieku rozrodczym powinny być na poziomie 2,5 lub mniej. Wszystkie większe wartości wymagają suplementacji hormonalnej.

Przeczytaj też: Jak działają testy owulacyjne?

Planowanie ciąży to także czas w którym należałoby przyjrzeć się swoim szczepieniom. W okresie jesienno-zimowym warto rozważyć szczepienie przeciwko grypie. Wirusowe choroby przebiegające z wysoką temperaturą mogą być niebezpieczne dla rozwoju dziecka, szczególnie na początku I trymetru, kiedy kształtują się wszystkie ważne narządy oraz w III trymestrze, gdyż grożą porodem przedwczesnym. Również zakaźne choroby wieku dziecięcego – ospa wietrzna i różyczka mogą powodować wady wrodzone u płodu, dlatego jeżeli nie mamy pewności, że w dzieciństwie byliśmy zaszczepieni, można wykonać w laboratorium test z krwi na obecność poziomu przeciwciał.

Osobom chcącym mocno trzymać rękę na pulsie, dbać o swoje zdrowie i wyprzedzać wszelkie możliwe zagrożenia, lekarz może zalecić sprawdzenie statusu innych chorób zakaźnych:

• toksoplazmozy,
• cytomegalii,
• wirusowego zapalenia wątroby typu B oraz C,
• kiły,
• wirusa HIV.

Czasem nie wychodzi – problemy z zajściem w ciążę

Jak pokazują przykłady wielu par, zajście w ciążę nie zawsze jest łatwe. Statystyki pokazują, że już co piąta para w Polsce boryka się z problemem niepłodności. W czasie przygotowania do ciąży, po co najmniej sześciu nieudanych próbach, warto porozmawiać ze swoim lekarzem i wykonać badania dodatkowe, które być może wskażą przyczynę problemu. Do takich badań rozszerzających diagnostykę zaliczamy m.in.:

• monitoring owulacji,
• badanie nasienia partnera,
• badania hormonalne (w tym TSH, Ft3,Ft4, prolaktyna, krzywa cukrowa i insulinowa, gonadotropina, estradiol, progesteron, testosteron),
• immunologiczne (badania te pozwalają m.in. na wykrycie celiakii, zespołu antyfosfolipidowego APS oraz innych schorzeń natury odpornościowej, które utrudniają bądź uniemożliwiają zajście lub utrzymanie ciąży),
• genetyczne,

Odpowiednia diagnostyka i dobrane leczenie dają dziś duże szanse na posiadanie własnego dziecka. W większości przypadków niepłodność jest czasowa i uleczalna. Bezpłodność, zdefiniowana przez WHO jako trwała niezdolność do poczęcia dziecka, bywa diagnozowana stosunkowo rzadko. Nie zmienia to jednak faktu, że ciążę warto zaplanować z odpowiednim wyprzedzeniem, nie czekać na ostatnią chwilę, gdyż może okazać się, że diagnozowanie i wprowadzenie leczenia ewentualnych schorzeń będzie trwać dobrych kilka miesięcy.